İçeriğe atla

Scutum (takımyıldız)

Koordinat:Sky map 18sa 42d 00s; -10º 00' 00″
Scutum
Takımyıldız
Scutum
Scutum takımyıldızının haritası
KısaltmaSct
TamlayanScuti
SembolizmKalkan
Bahar açısı18,7
Yükselim−10
Alan109 derece kare (84.)
Ana yıldızlar2
Bayer/Flamsteed
yıldızları
7
Gezegeni olduğu
bilinen yıldızlar
1
Parlak yıldızlar (3,00m'den)0
En parlak yıldızα Scuti (3,85m)
En yakın yıldızLHS 3398 (41,54 Iy)
Messier nesneleri2
Göktaşı yağmurlarıHaziran Scutids
Çevreleyen
takımyıldızlar
Kartal
Yay
Yılan (kuyruk)
En iyi Ağustos ayı saat 21:00'de
+80° ve −90° enlemleri arasında görülebilir.

Scutum ya da Kalkan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda oluşturulmuştur. Scutum adı Latince'de kalkan, koruyucu anlamlarına gelir.

Tarihçe

Kalkan takımyıldızı'nın çıplak gözle görünüşü.
Kalkan takımyıldızı'nın renk ve kontrastı artırılmış görüntüsü.

Kalkan, adını klasik tarihsel olmayan bir figürden alan tek takımyıldızdır. Johannes Hevelius tarafından 1684 yılında oluşturulmuştur.[1] Hevelius aslında takımyıldıza, Polonya Hükümdarı III. Jan Sobieski liderliğindeki Hristiyan kuvvetlerinin 1683 yılında İkinci Viyana Kuşatması'ndaki başarısını abideleştirmek için, Sobieski'nin Janina armasına ithafen Scutum Sobiescianum (Sobieski'nin Kalkanı) adını vermiştir. Daha sonra isim, Scutum olarak kısaltılmıştır.

Beş parlak Scutum yıldızı daha önce sırasıyla 1, 6, 2, 3 ve 9 Aquilae olarak bilinen; α Sct, β Sct, δ Sct, ε Sct and η Sct'dir.[2]

Tesadüfen, Çinliler de bu yıldızları savaş zırhıyla ilişkilendirmişler ve bu yıldızları Tien Pien olarak bilinen daha büyük bir yıldız desenine, Semavi Başlık (veya Miğfer) olarak dahil etmişlerdir.[3]

Özellikler

Yıldızlar

Scutum, en parlak yıldızı 3,85 kadir büyüklüğündeki Alfa Scuti ile pek de parlak bir takımyıldız değildir. Ancak takımyıldızdaki bazı yıldızlar dikkat çekicidir. 4,22 kadir büyüklüğüyle takımyıldızın en parlak ikinci yıldızı olan Beta Scuti'nin ardından 4,72 kadir büyüklüğüyle Delta Scuti geliyor. Beta Scuti, ikili bir yıldız sistemidir. Birincil bileşenin tayf türü Güneş'e benzemekle birlikte 1.270 kat daha parlaktır. Delta Scuti, mavi beyaz dev bir yıldızdır. 1,3 milyon yıl içinde Dünya'ya 10 ışık yılı mesafeye kadar yaklaşacak ve o zamanlarda Sirius'tan çok daha parlak olacak.

UY Scuti, zonklayan değişen türü kırmızı bir süperdev yıldızdır. Aynı zamanda Güneş'in 1500 katından fazla yarıçapa sahip bilinen en büyük yıldızlardan birisidir.

Derin uzay nesneleri

Büyük bir takımyıldız olmasa da Kalkan içerisinde; bir küresel küme, bir gezegenimsi bulutsu ve pek çok açık yıldız kümesi yer alır. Kalkan'daki en bilindik iki derin uzay nesnesi, yoğun bir açık küme olan Yaban ördeği yıldız kümesi (M11) ve bir diğer açık küme, NGC 6694 olarak da bilinen M26'dır. NGC 6712 küresel kümesi ve IC 1295 gezegenimsi bulutsusu takımyıldızın doğu kısmında bulunabilir.

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Star Tales ― Scutum 10 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Ian Ridpath
  2. ^ Wagman, M. (Ağustos 1987). "Flamsteed's Missing Stars". Journal for the History of Astronomy. 18 (3). ss. 212-213. Bibcode:1987JHA....18..209W. doi:10.1177/002182868701800305. 
  3. ^ Richard H. Allen (1899) Star Names and Their Meanings, s. 363

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taurus (takımyıldız)</span>

Taurus ya da Boğa takımyıldızı, zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. "Taurus" adı Latincede "boğa" anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürede çıplak gözle dahi seçilebilecek kadar göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında "Koç", doğusunda "İkizler", kuzeyinde "Kahraman" ve "Arabacı", güneydoğusunda "Avcı", güneyinde "Irmak" ve güneybatısında "Balina" takımyıldızlarıyla çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Scorpius (takımyıldız)</span>

Scorpius ya da Akrep takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Zodyak kuşağında yer alır ve batısında Terazi, doğusunda Yay takımyıldızları yer alır. Güney gökkürede, Samanyolu merkezine yakın, geniş bir takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Cassiopeia (takımyıldız)</span>

Cassiopeia, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, Batlamyus'un listelediği 48 takımyıldızdan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Canes Venatici (takımyıldız)</span>

Av Köpekleri takımyıldızı, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından belirlenen 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda Johannes Hevelius tarafından oluşturulmuş küçük bir kuzey takımyıldızıdır. Adı Latince "av köpekleri" anlamına gelir ve çizimlerde genellikle komşu takımyıldız olan Çoban Boötes'in köpeklerini temsil eder şekilde tasvir edilir.

<span class="mw-page-title-main">Carina (takımyıldız)</span>

Carina ya da Karina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Carina adı Latince'de gemi omurgası anlamına gelir. Bu isim, daha önceki takımyıldız adlandırmalarında bir gemi olarak tasavvur edilen Argo Navis takımyıldızının omurgasını oluşturan parçası olmasından ötürü verilmiştir. Argo Navis takımyıldızındaki yıldızlar günümüzde Karina, Yelken ve Pupa takımyıldızlarına dağılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cetus (takımyıldız)</span>

Cetus ya da Balina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürededir. Cetus adı, her ne kadar günümüzde sıklıkla balina dense de, Yunan mitolojisi'ndeki bir deniz canavarı olan Cetus´tan gelmektedir. Balina, Kova, Balık ve Irmak takımyıldızları gibi diğer suyla ilgili tasvir edilen takımyıldızlarla birlikte, Su olarak bilinen gökyüzü bölgesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Pictor (takımyıldız)</span>

Pictor ya da Ressam takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürede, parlak yıldız Canopus ve Büyük Macellan Bulutu arasında bulunan sönük bir takımyıldızdır. Pictor adı Latince'de ressam anlamına gelir fakat bu isim ressam sehpası anlamına gelen Equuleus Pictoris´in kısaltılmışıdır, bu yüzden takımyıldız bir ressam sehpası olarak tasvir edilir. Nicolas Louis de Lacaille tarafından bulunmuş ve isimlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sagitta (takımyıldız)</span>

Sagitta ya da Okçuk takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Sagitta adı Latince'de ok anlamına gelmektedir. Bu takımyıldız Sagittarius (Yay) takımyıldızıyla karıştırılmamalıdır. Antik olduğu halde, 4. kadirden daha parlak yıldızı olmaması ve gökyüzündeki en küçük takımyıldız olmasından ötürü önemsiz bir takımyıldızdır. Batlamyus, 1. yüzyılda listelediği 48 takımyıldız arasına bu takımyıldızı da dahil etmiştir. Günümüzde Uluslararası Astronomi Birliği'nce belirlenmiş 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürede yer alır ve gök ekvatorundan çok fazla uzakta yer almaması sebebiyle Güney Kutup Dairesi haricinde dünyanın her yerinden görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yontar (takımyıldız)</span>

Yontar ya da Heykeltıraş takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. 18. yüzyılda Nicolas Louis de Lacaille tarafından oluşturulmuştur. Lacaille aslında takımyıldıza Apparatus Sculptoris adını vermiştir fakat bu isim daha sonradan kısaltılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Serpens (takımyıldız)</span>

Serpens ya da Yılan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Serpens adı Latince'de yılan anlamına gelir ve modern takımyıldızlar arasında bir açıdan eşsizdir: Bu takımyıldız iki ayrı parça olarak ele alınır. Batıda kalan ucu Serpens Caput ve doğuda kalan ucu Serpens Cauda (kuyruk) olarak adlandırılır. Bu iki yarı arasında Yılancı takımyıldızı uzanır. Yılan, birinci yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sextans (takımyıldız)</span>

Sextans ya da Altılık takımyıldızı, 17. yüzyılda Johannes Hevelius tarafından oluşturulmuş küçük bir ekvatoral takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir. Sextans adı Latince'de, Hevelius'un gözlemlerinde sıklıkla kullandığı bir cihaz olan sekstant anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Triangulum (takımyıldız)</span>

Triangulum ya da Üçgen takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, 1. yüzyıl gökbilimcisi Batlamyus'un 48 takımyıldızdan oluşan listesinde de yer alır. Kuzey gökkürededir ve küçük bir alan kaplar. Triangulum adı Latince'de üçgen anlamına gelir. Bu takımyıldız güney gökküredeki Triangulum Australe ile karıştırılmamalıdır. Takımyıldız, üçüncü ve dördüncü kadirden olan üç en parlak yıldızının ikizkenar üçgene yakın, uzun ve dar bir üçgen oluşturması sebebiyle bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Triangulum Australe (takımyıldız)</span>

Triangulum Australe ya da Güney Üçgeni takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir ve 18. yüzyılda oluşturulmuştur. Triangulum Australe Latince'de güney üçgeni anlamına gelir, böylece kuzey gökküredeki Üçgen takımyıldızından ayrılır. Takımyıldız, ikinci ve üçüncü kadirden olan üç en parlak yıldızının neredeyse düzgün bir eşkenar üçgen oluşturması sebebiyle bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tucana (takımyıldız)</span>

Tukan takımyıldızı, Güney Göksel Yarımküre'de yer alan ve Güney Amerika kuşu tukanın adını taşıyan bir takımyıldızdır. On altıncı yüzyılın sonlarında Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak tasarlanan on iki takımyıldızdan biridir. Tukan, ilk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki bir göksel kürede yer almış ve 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas Louis de Lacaille 1756'da Tukan takımyıldızının yıldızlarına Bayer belirtmelerini vermiştir. Tukan; Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızlarıyla birlikte "Güney Kuşları" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Vela (takımyıldız)</span>

Vela ya da Yelken takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Vela adı Latincede yelken anlamına gelir. Bu isim, daha önceki takımyıldız adlandırmalarında bir gemi olarak tasavvur edilen Argo Navis takımyıldızının yelkenini oluşturan parçası olmasından ötürü verilmiştir. Argo Navis takımyıldızındaki yıldızlar günümüzde Karina, Pupa ve Yelken takımyıldızlarına dağılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Volans (takımyıldız)</span>

Volans ya da Uçanbalık takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Bir uçan balığı temsil eder. Volans adı, orijinal adı olan Piscis Volans´ın kısaltmasıdır. Uçanbalık, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerinden yola çıkan Petrus Plancius tarafından yaratılmış on iki takımyıldızdan biridir. İlk olarak 1597'de Amsterdam'da, Plancius ve Jodocus Hondius tarafından 35 cm çaplı bir gök küresinde yer aldı. Bu takımyıldızın bir gök atlasındaki ilk tasviri, Johann Bayer'in 1603 tarihli Uranometria´sında yer almıştır. Takımyıldızda, bir tanesi küçük bir teleskopla gözlenebilen iki çift yıldız vardır. Gamma Vol ve Epsilon Vol adlı bu yıldızların yanı sıra açık seçik görmenin daha zor olduğu NGC 2442 ve NGC 2434 adlı iki gökada da bulunmaktadır. Gamma Vol yıldızları dördüncü ve altıncı kadirden ve Epsilon Vol yıldızları dördüncü ve sekizinci kadirdendir.

<span class="mw-page-title-main">Vulpecula (takımyıldız)</span>

Vulpecula ya da Tilkicik takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürededir ve belirgin değildir. Vulpecula adı Latince'de küçük tilki, tilkicik anlamına gelmesine rağmen genel olarak yalnızca tilki olarak kullanılır. On yedinci yüzyılda yaratılmıştır ve Yaz Üçgeni'nin ortasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Scuti</span>

Alfa Scuti, Kalkan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 174 ışık yılı uzaklıkta bulunan K-tipi turuncu bir dev yıldızdır. Yaşam döngüsünün artık sonlarında olan bu dev yıldız, 3,83 kadir görünen büyüklüğüyle takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Alfa Scuti, SIMBAD veritabanında değişen yıldız olarak gösterilmiş olsa da AAVSO veritabanında ayrıntılı bir bilgi sunulmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gama Scuti</span>

Gama Scuti, Kalkan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 291 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi beyaz bir altdev yıldızdır. Yapılan hesaplamalar 2,1 milyon yıl sonra Gama Scuti'nin Güneş'e 14 ışık yılı mesafeye kadar yaklaşacağını ve bu esnada görünür büyüklüğünün -2 kadir seviyelerinde olacağını göstermektedir. O zaman Gama Scuti gökyüzünün en parlak yıldızları arasında olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Delta Scuti</span>

Delta Scuti (δ Sct, δ Scuti), Kalkan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 202 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. 4,71 kadir görünen büyüklüğüyle takımyıldızının beşinci parlak yıldızıdır ve Delta Scuti türü değişen yıldızların prototipidir. 0,15 dakikalık periyodlarda hafif değişimlere sahip (Vmaks = 4,6m, Vmin = 4,79m) yüksek genlikli zonklayan bir delta scuti tipi değişen yıldızdır. Bu yıldızın kendine özgü kimyasal zenginliği Am tipi yıldızlara benzemektedir.