İçeriğe atla

Sayısal taksonomi

Sayısal taksonomi, biyolojik sistematiğinde, karakter durumlarına göre taksonomik birimlerin sayısal yöntemleri ile gruplandırmayı ele alan bir sınıflandırma sistemidir.[1] Özelliklerinin öznel değerlendirmesini kullanmak yerine küme analizi gibi sayısal algoritmalar kullanarak bir sınıflandırma oluşturmayı amaçlamaktadır. Konsept ilk olarak 1963 yılında Robert R. Sokal ve Peter H. A. Sneath tarafından geliştirilmiştir[2] ve daha sonra aynı yazarlar tarafından hazırlanmıştır.[3] Alanı, sınıflandırmaların taksonun tahmini evrimsel tarihinin dallanma modellerine dayandığı genel benzerlik ve kladistik örüntülere dayalı olarak sınıflandırmaların oluşturulduğu fenetiklere böldüler. Son yıllarda, birçok yazar sayısal taksonomi ve fenetiği eş anlamlı olarak ele almaktadır. Bu yazarlar tarafından yapılan ayrımlara rağmen.

Nesnel bir yöntem olarak tasarlansa da, pratikte özelliklerin seçimi ve örtük veya açık ağırlıklandırması, araştırmacının mevcut verileri ve araştırma çıkarlarından etkilenir. Amaçlanan, öznel verilerin sentezinden ziyade sayısal yöntemler kullanarak dendrogramlar ve kladogramlar oluşturmak için kullanılacak açık adımların girilmesiydi.

Kaynakça

  1. ^ "Numerical Taxonomy (biology)". www.accessscience.com. McGraw Hill Ltd. 17 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010. 
  2. ^ Sokal & Sneath: Principles of Numerical Taxonomy, San Francisco: W.H. Freeman, 1963
  3. ^ Sneath and Sokal: Numerical Taxonomy, San Francisco: W.H. Freeman, 1973

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Âlem (biyoloji)</span> taksonomik sıralama

Âlem, taksonomide organizmaların bilimsel sınıflandırmasında kullanılan en üst sınıflandırma taksonudur.

<span class="mw-page-title-main">San Francisco</span> Kaliforniya eyaletinde bölge

San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeyindeki San Francisco Körfezi Bölgesi'nin en önemli kültürel, ticari ve finansal merkezi.

Biyolojide taksonomi , ortak özelliklere dayalı olarak biyolojik organizma gruplarını adlandırma, tanımlama (sınırlandırma) ve sınıflandırma bilimsel çalışmasıdır. Organizmalar taksonlar halinde gruplandırılır ve bu gruplara taksonomik bir seviye verilir; belirli bir seviyedeki gruplar daha yüksek rütbeli daha kapsayıcı bir grup oluşturmak için toplanabilir, böylece taksonomik bir hiyerarşi oluşturulur. Modern kullanımdaki başlıca sıralamalar üst âlem, âlem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve türdür. İsveçli botanikçi Carl Linnaeus, organizmaları kategorize etmek için Linnaean taksonomisi olarak bilinen sıralı bir sistem ve organizmaları adlandırmak için ikili adlandırma geliştirdiği için mevcut taksonomi sisteminin kurucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">İnterpolasyon</span>

İlk kez Uygulamalı Matematik biliminin bir alt kategorisi olan Sayısal Analiz yöntemlerinde tanımlanan ve elde var olan (bilinen) değer noktalarından yola çıkarak bu noktalar arasında, farklı bir yerde ve değeri bilinmeyen bir noktadaki olası değeri bulmaya/tahmin etmeye yarayan yöntemlerin tümüne verilen genel isimdir. En basit tanımı ile "var olan sayısal değerleri kullanarak, boş noktalardaki değerlerin tahmin edilmesi" olarak açıklanmaktadır. Türkçede bazen kolaylık olsun diye "interpolasyon" sözcüğü yerine yalnızca "tahmin" de kullanılmaktadır.

Biyolojide filogenetik çeşitli organizma grupları arasındaki evrimsel ilişkinin araştırmasıdır. Bu ilişkiler filogeni olarak adlandırılır. Filogenetik terimi Yunanca kökenlidir, "kabile, ırk" anlamına gelen file veya filon (φυλή/φῦλον) ve doğumla ilişkili anlamındaki genetikos (γενετικός) terimlerinden türetilmiştir. Organizmaların sınıflandırması ve adlandırması olan taksonomi, filogenetikten büyük miktarda etkilenmiştir ama yöntemsel ve mantıksal olarak farklıdır. Bu iki saha, "kladizm" veya "kladistik" olarak bilinen filogenetik sistematik bilim dalında örtüşürler. Filogenetik sistematikte taksonları birbirinden ayırt etmek için sadece filogenetik ağaçlar kullanılır. Evrimsel hayat ağacının araştırılması için filogenetik analiz yöntemleri vazgeçilmez hâle gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alan Sokal</span>

Alan David Sokal, New York Üniversitesi matematik bölümünde profesör. Doktorasını 1981 yılında Princeton Üniversitesi'nden aldı.

<span class="mw-page-title-main">Biçimsel galaksi sınıflaması</span> gökadaların görünüşlerine göre gruplara ayırdığı bir sınıflandırma sistemidir

Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Golden State Warriors</span> NBAde yer alan Oakland, Kalidorniya basketbol takımı

Golden State Warriors, NBA'de Pasifik Grubu'nda yer alan San Francisco, Kaliforniya takımıdır. 1946'da Philadelphia, Pensilvanya'da Philadelphia Warriors adıyla kurulmuştur. NBA'de 1947, 1956, 1975, 2015, 2017, 2018 ve 2022 yıllarında olmak üzere 7 kez şampiyon olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gay Games</span>

Gay Games, LGBT atletler, oyuncular, müzisyenler ve diğer LGBT bireylerince düzenlenen çok sporlu etkinliktir. San Francisco’da 1982 yılında başladığında "Gay Olympics" olarak geçmekte olan oyunların fikir babası Tom Waddell olmuştur. Gay Games, cinsel yönelim gözetmeksizin herkesin katılımına açıktır. Oyunlarda herhangi bir sınıflandırma veya değerlendirme standardı yoktur. Bu organizasyon birçok glbt bireyi bir araya getirmektedir. 4 yılda bir tekrarlanan oyunların amacı, dünya çapında eşcinsel bireylerin kendilerine saygı duymalarını ve kendilerine olan bu saygılarını geliştirebilmelerini, pekiştirebilmelerini sağlamak olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kantitatif araştırma yöntemi</span>

Kantitatif, Analitik kimyada maddenin analiz edilmesi için kullanılan iki işlemden bir tanesi. Kantitatif, sıfat olarak Fransızcadaki "quantitatif" kelimesinden gelmektedir. Analiz, kalitatif ve kantitatif diye ikiye ayrılır. Kantitatif (nicel) analiz ; bir maddenin içindekilerin ne olduğunu değil, bu maddenin içinde bulunanların ne kadar olduğunu analiz etmek için kullanılan bir analiz yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Sayısal analiz</span>

Sayısal analiz, diğer adıyla nümerik analiz veya sayısal çözümleme, matematiksel analiz problemlerinin yaklaşık çözümlerinde kullanılan algoritmaları inceler. Bu nedenle birçok mühendislik dalı ve doğa bilimlerinde önem arz eden sayısal analiz, bilimsel hesaplama bilimi olarak da kabul edilebilir. Bilgisayarın işlem kapasitesinin artması ile gündelik hayatta ortaya çıkan birçok sistemin matematiksel modellenmesi mümkün olmuş ve sayısal analiz algoritmaları burada ön plana çıkmıştır. 21. yüzyıldan itibaren bilimsel hesaplama yöntemleri mühendislik ve doğa bilimleri ile sınırlı kalmamış ve sosyal bilimler ile işletme gibi alanları da etkilemiştir. Sayısal analizin alt başlıklarına adi diferansiyel denklemlerin yaklaşık çözümleri ve özellikle veri biliminde önem taşıyan sayısal lineer cebir ile optimizasyon örnek gösterilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Gözlem</span> Birincil kaynaktan aktif bilgi edinimi

Bilimsel gözlem, canlı veya cansız varlıkları herhangi bir bilgiye ulaşmak amacıyla, belirli takip metotları ve kayıt yöntemlerini kullanarak, çeşitli araçlarla veya çıplak gözle dikkatle izleme. Bilimsel bir araştırma metodu olan gözlemin astronomiden doğa tarihine kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Metacritic</span>

Metacritic, albüm, oyun, film, TV programı ve DVD'lerin değerlendirmesini yapan bir web sitesidir. Her konu için, sayısal puan ve elde edilen toplamın ortalaması alınır. Her değerlendirmenin alıntı kaynağı ile birlikte sunulur. Yeşil, Sarı ve Kırmızı renklerini eleştirinin kararı olarak belirtilir. Çoğunlukla konunun eleştirisi hakkında bilgi verir ve daha az ölçüde halka açıktır.

<span class="mw-page-title-main">Hesaplamalı fizik</span>

Hesaplamalı fizik, fizik sorunlarını çözebilmek için sayısal algoritmaların üretilmesi ve gerçeklenmesini içerir. Genelde kuramsal fizikin bir alt dalı olarak değerlendirilir ancak bazen de kuramsal ve deneysel fizik arasında orta bir dal olarak da düşünülür.

Uluslararası Virüs Sınıflandırma Komitesi, virüslerin isimlendirilmesi ve sınıflandırmasında yetkili bir komitedir. Virüsleri isimlendiren ve canlı organizmalardaki etkilerine göre sınıflandıran bir sistem geliştirmişlerdir. Üyeleri kabul görmüş uzman vilologlardır. Uluslararası Mikrobiyoloji Birliği'nin Viroloji Bölümü tarafından yönetilir.

<span class="mw-page-title-main">Öznitelik çıkarımı</span>

Makine öğrenimi, örüntü tanıma ve görüntü işleme alanlarında kullanılan öznitelik çıkarımı, girdi olarak verilen ölçülmüş verileri kullanarak türetilmiş değerler (öznitelikler) oluşturur. Türetilen değerlerin bilgilendirici ve artıksız olması, öğrenme sürecini kolaylaştırıcı olması ve bazı durumlarda insan uzmanlar tarafından daha iyi anlaşılabilir (yorumlanabilir) olması amaçlanır. Öznitelik çıkarımı, boyut indirgeme konusuyla ilişkilidir.

Tarih boyunca matematiğin konu çeşitliliği ve derinliği artmaktadır, matematiği kavrama, birçok konuyu matematiğin daha genel alanlarına göre sınıflandırma ve düzenleme için bir sistem gerektirir. Bir dizi farklı sınıflandırma şeması ortaya çıkmıştır ve bazı benzerlikleri paylaşsalar da, kısmen hizmet ettikleri farklı amaçlara bağlı olarak farklılıkları vardır. Ek olarak, matematik geliştirilmeye devam ettikçe, bu sınıflandırma şemaları da yeni oluşturulan alanları veya farklı alanlar arasında yeni keşfedilen bağlantıları dikkate alacak şekilde değişmelidir. Farklı alanlar arasındaki sınırı aşan, genellikle en aktif olan bazı konuların sınıflandırılması daha zor hale gelir.

Bilgisayar bilimi, matematiksel modelleme ve problem çözme yaklaşımlarında köklü bir değişim geçirmektedir. İlk bilgisayar bilimcileri öncelikle ayrık matematik ile ilgilenmişlerdir. Bu dönemde grafikler, ağaçlar ve sonlu sayıda veri seti içeren diziler gibi yapılara odaklanmışlardır. Hızlı kayan noktalı işlemleri "büyük veriler" ile birlikte icra etmeye çalışmışlardır. Üç boyutlu taramanın ve diğer yoğun girdi kaynaklarının gerçeklenmesi modern bilgisayar bilimi pratisyenleri ve mühendisleri tarafından mümkün kılınmıştır. Buna paralel olarak gerçek değere yakın veriyi işlemek ve anlamak için sağlam yöntemler tasarlama ihtiyacı da doğmuştur. Bu ihtiyacın karşılanması için bilgisayar bilimcileri, özellikle ayrık matematik, çok değişkenli hesap, lineer cebir gibi alanlarda bilgi ve tecrübelerini kullanmalıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sistematik</span> Biyolojinin bir dalı

Biyolojik sistematik, geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan canlıların çeşitlenmesi ve zaman içinde bu canlılar arasındaki ilişkileri inceleyen bir alandır. Bu ilişkiler evrim ağaçları, filogenetik ağaçları ya da kladogramlar (filogeniler) olarak görsel hâle getirilir. Filogenilerin iki bileşeni vardır: Gruplar arasındaki ilişkileri gösteren dallanma sırası ve evrim için geçen süreyi gösteren dal uzunluğu. Tür ve daha yüksek taksonların filogenetik ağaçları anatomik ya da moleküler özellikler gibi karakter özelliklerinin evrimi ve organizmaların dağılımını araştıran biyocoğrafya üzerine yapılan çalışmalarda kullanılır. Diğer bir deyişle sistematik, Dünya üzerinde yaşamın evrimsel tarihçesini anlamak için kullanılır.

Taksonomi, kategorizasyon veya sınıflandırma uygulaması ve bilimidir.