İçeriğe atla

Sayılar teorisi zaman çizelgesi

Bu bir sayılar teorisi zaman çizelgesidir.

MÖ 1000'den önce

y. MÖ 20.000 — Nil Vadisi, Ishango Kemiği: muhtemelen asal sayı ve Mısır çarpımı ile ilgili en eski referans, ancak bu tartışmalıdır.[1]

MÖ 300 civarı

MS 1. binyıl

  • 250 — Diophantus, cebir üzerine en eski incelemelerden biri olan Arithmetica adlı eserini yazdı.
  • 500 — Aryabhata, genel doğrusal Diophantine denklemini çözdü.
  • 628 — Brahmagupta, Brahmagupta özdeşliğini verdi ve bileşim yöntemini kullanarak Pell denklemi olarak adlandırılan denklemi çözdü.
  • y. 650 — Hindistan'daki matematikçiler, sıfır, ondalık sayılar ve negatif sayılar da dahil olmak üzere kullandığımız Hint-Arap rakam sistemini yarattı.

1000–1500

17. yüzyıl

  • 1637 — Pierre de Fermat, Fermat'ın Son Teoremi'ni Diophantus'un Arithmetica adlı eserinde kanıtladığını iddia etmektedir.

18. yüzyıl

  • 1742 — Christian Goldbach, ikiden büyük her çift sayının iki asal sayının toplamı olarak ifade edilebileceğini varsayar ve bu varsayım günümüzde Goldbach varsayımı olarak bilinmektedir.
  • 1770 — Joseph Louis Lagrange, dört-kare teoremini, yani her pozitif tam sayının tam sayıların dört karesinin toplamı olduğunu kanıtladı. Aynı yıl, Edward Waring, Waring problemi, herhangi bir pozitif tamsayı k için, her pozitif tamsayının sabit sayıda k. kuvvetinin toplamı olduğunu varsaydı.
  • 1796 — Adrien-Marie Legendre asal sayı teoremi varsayımını ortaya attı.

19. yüzyıl

20. yüzyıl

  • 1903 — Edmund Georg Hermann Landau, asal sayı teoreminin oldukça basit bir kanıtını verdi.
  • 1909 — David Hilbert, Waring problemini kanıtladı.
  • 1912 — Josip Plemelj, n = 5 üssü için Fermat'ın Son Teoremi'nin basitleştirilmiş ispatını yayımladı.
  • 1913 — Srinivasa Aaiyangar Ramanujan, G. H. Hardy'ye karmaşık teoremlerin uzun bir listesini ispatsız olarak gönderdi.
  • 1914 — Srinivasa Aaiyangar Ramanujan, Modular Equations and Approximations to π adlı eserini yayımladı.
  • 1910'lar — Srinivasa Aaiyangar Ramanujan, yüksek bileşik sayıların özellikleri, bölüşüm fonksiyonu ve asimptotikleri ve mock teta fonksiyonları dahil olmak üzere 3000'den fazla teorem geliştirir. Ayrıca gama fonksiyonu, modüler form, ıraksak seriler, hipergeometrik seriler ve asal sayı teorisi alanlarında önemli buluşlar ve keşifler yaptı.
  • 1919 — Viggo Brun, ikiz asallar için Brun sabiti B2 tanımladı.
  • 1937 — I. M. Vinogradov, Goldbach'ın zayıf varsayımını kanıtlamaya yakın bir yaklaşımla, yeterince büyük her tek tam sayının üç asalın toplamı olduğunu Vinogradov teoremi ile kanıtladı.
  • 1949 — Atle Selberg ve Paul Erdős asal sayı teoreminin ilk temel kanıtını verir.
  • 1966 — Chen Jingrun, Goldbach varsayımını kanıtlamaya yakın bir yaklaşım olan Chen teoremini kanıtladı.
  • 1967 — Robert Langlands, sayılar teorisi ve temsil teorisi ile ilgili varsayımlardan oluşan etkili Langlands programını formüle etti.
  • 1983 — Gerd Faltings, Mordell varsayımını kanıtladı ve böylece Fermat'ın Son Teoremi'nin her üssü için yalnızca sonlu sayıda tam sayı çözümü olduğunu gösterdi.
  • 1994 — Andrew Wiles, Taniyama-Shimura varsayımının bir kısmını kanıtladı ve böylece Fermat'ın Son Teoremi'ni ispatlamış oldu.
  • 1999 — Taniyama-Shimura varsayımının tamamı kanıtlanmıştır.

21. yüzyıl

  • 2002 — IIT Kanpur'dan Manindra Agrawal, Nitin Saxena ve Neeraj Kayal, verilen bir sayının asal olup olmadığını belirlemek için koşulsuz deterministik bir polinom zamanı algoritması sundu.
  • 2002 — Preda Mihăilescu, Katalan varsayımını kanıtladı.
  • 2004 — Ben Green ve Terence Tao, asal sayıların dizisinin keyfi olarak uzun aritmetik diziler içerdiğini belirten Green-Tao teoremini kanıtladı.

Kaynakça

  1. ^ Rudman, Peter Strom (2007). How Mathematics Happened: The First 50,000 Years. Prometheus Books. s. 64. ISBN 978-1-59102-477-4. 
  2. ^ "Various AP Lists and Statistics". 28 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Goldbach hipotezi</span>

Goldbach hipotezi ya da Goldbach sayısı, sayılar teorisindeki ve tüm matematikteki en eski ve en çok bilinen çözülmemiş problemlerden biridir. Hipotezde:

2'den büyük her çift tam sayı, iki asalın toplamı olarak ifade edilebilir.
<span class="mw-page-title-main">Matematiksel ispat</span> ilgilenilen bir önermenin, belirli aksiyomlar esas alınarak, doğru olduğunu gösterme yöntemi

Matematiksel ispat, matematiksel bir ifade için türetilmiş varsayımların mantıksal olarak doğru olduğu sonucunu garantileyen, çıkarımsal bir argümandır. Argüman, teoremler gibi önceden oluşturulmuş diğer ifadeleri kullanabilir; lakin prensipte her delil, kabul edilen çıkarım kurallarıyla birlikte yalnızca aksiyom olarak bilinen belirli temel veya orijinal varsayımlar kullanılarak oluşturulabilir.

<span class="mw-page-title-main">Asal sayı</span> sadece iki pozitif tam sayı böleni olan doğal sayılardır

Bir asal sayı, yalnızca 1'den büyük olup kendisinden küçük iki doğal sayının çarpımı olarak ifade edilemeyen bir doğal sayıdır. 1'den büyük ve asal olmayan doğal sayılara bileşik sayı adı verilir. Örneğin, 5 bir asal sayıdır çünkü onu bir çarpım olarak ifade etmenin mümkün olan yolları, 1 × 5 veya 5 × 1, yalnızca 5 sayısını içermektedir. Ancak, 4 bir bileşik sayıdır çünkü bu, her iki sayının da 4'ten küçük olduğu bir çarpım şeklindedir. Asal sayılar, aritmetiğin temel teoreminden ötürü sayı teorisi alanında merkezi öneme sahiptir: 1'den büyük her doğal sayı, ya bir asal sayıdır ya da asal sayıların çarpımı olarak, sıralamalarından bağımsız bir şekilde, benzersiz olarak çarpanlarına ayrılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Fermat'nın son teoremi</span> sayılar teorisinde n>2 tam sayısı için xⁿ+yⁿ=zⁿ ifadesinin non-trivial tam sayı çözümleri olmadığına dair teorem

Fermat'nın Son Teoremi, Fransız matematikçi Pierre de Fermat'nın 17. yüzyılda öne sürdüğü, 1994 yılında İngiliz matematikçi Andrew Wiles tarafından kanıtlanan teorem.

<span class="mw-page-title-main">Pierre de Fermat</span> Fransız matematikçi ve avukat

Pierre de Fermat, neredeyse eşitlik (“adequality”) tekniği de dahil olmak üzere sonsuz küçük hesaplara yol açan erken gelişmeler için yaptığı katkılarla bilinen bir Fransız matematikçiydi. Özellikle, eğri çizgilerin en büyük ve en küçük koordinatlarını bulmanın özgün bir yöntemini keşfetmesiyle tanınır; bu, o zamanlar bilinmeyen diferansiyel kalkülüsünkine benzer ve sayı teorisi üzerine yaptığı araştırmadır. Analitik geometri, olasılık ve optiğe kayda değer katkılarda bulundu. En çok ışık yayılımı hakkındaki Fermat ilkesi ve Diophantus'un Aritmeticasının bir kopyasının kenarındaki bir notta açıkladığı sayı teorisindeki Fermat'nın Son Teoremi ile tanınır. Aynı zamanda Fransa'nın Toulouse Parlamentosu'nda avukattı.

<span class="mw-page-title-main">Peter Gustav Lejeune Dirichlet</span>

Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet, sayı teorisi ve Fourier serileri teorisi ile matematiksel analizdeki diğer konulara derin katkılarda bulunan Alman bir matematikçiydi. Bir fonksiyonun modern biçimsel tanımını veren ilk matematikçilerden biri olarak kabul edilmektedir.

Fermat'nın küçük teoremine göre her p asal sayısı, a tam sayı olmak üzere, her a pa sayısını böler. Bu, modüler aritmetik sembolleriyle

<span class="mw-page-title-main">Christian Goldbach</span> Alman matematikçi (1690-1764)

Christian Goldbach, hukuk eğitimi de almış, sayılar teorisi konusunda çalışmalarıyla ünlü bir Alman matematikçiydi. Bugün Goldbach varsayımıyla anılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Disquisitiones Arithmeticae</span>

Disquisitiones Arithmeticae, Alman matematikçi Carl Friedrich Gauss tarafından Latince yazılmış, ana konusu sayılar kuramı olan bir matematik kitabıdır. İlk baskısı 1801 yılında, Gauss henüz 24 yaşındayken yapılmıştır. Gauss bu eserinde, Fermat, Euler, Lagrange ve Legendre gibi matematikçilerin bulduğu sonuçları derlemiş ve bunların üzerine kendi katkılarını eklemiştir.

abc sanısı veya abc konjektürü sayılar teorisindeki bir sanı yani konjektürdür. 1985'te Joseph Oesterlé ve David Masser tarafından ortaya atılmıştır. Biri diğer ikisinin toplamı şeklinde ifade edilen üç tam sayının özellikleri üzerine kurulmuştur. Problemi çözmek için açık bir strateji bulunmadığı halde, sanı bazı ilginç sonuçları sayesinde tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arithmetika</span>

Arithmetika veya Arithmetica İskenderiyeli Diophantus'un ilk yazıldığında 13 cilt olduğu tahmin edilen fakat günümüze sadece 6 cildinin ulaştığı en önemli eseridir. 19. yüzyıl Matematik tarihçisi Hankel'in tanımlamasına göre Arithmetica 5 farklı kategoride 130 problemi içerir. Hankel ayrıca bu problemleri çözümlenişlerine göre iki gruba ayırır;

tek çözümü olanlar (Determinate)
genel çözümü olanlar (Indeterminate).

Bu, saf ve uygulamalı matematik tarihinin bir zaman çizelgesidir.

Bu, Wikipedia'da yer alan sayı teorisi konularıyla ilgili sayfaların bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Franz Mertens</span> Leh Matematikçi (1840-1927)

Franz Mertens Polonyalı bir matematikçidir. Prusya Krallığı'nın Posen Büyük Dükalığı'nda Schroda'da doğdu ve Avusturya'nın Viyana kentinde öldü.

Doğal sayı olan 1729, 1728'den sonra gelir ve 1730'un önünde yer almaktadır. Bu bir taksi sayıdır ve İngiliz matematikçi G. H. Hardy'nin hastanede Hint matematikçi Srinivasa Ramanujan'ı ziyaret ettiği anekdotundan sonra çeşitli şekillerde Ramanujan sayısı ve Ramanujan-Hardy sayısı olarak da bilinir.

Tarihte birleşik bir matematik teorisine ulaşmak için çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. En büyük matematikçilerden bazıları, tüm konunun tek bir teoriye sığdırılması gerektiği görüşünü dile getirdiler.

Bu Rus matematikçiler listesi, Rusya İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu'ndan ünlü matematikçileri içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Analitik sayı teorisi</span>

Matematikte analitik sayı teorisi, tam sayılarla ilgili problemleri çözmek için matematiksel analiz yöntemlerini kullanan sayılar teorisinin dalıdır. Dirichlet'in aritmetik ilerlemeler üzerindeki teoreminin ilk kanıtını sunmak için Peter Gustav Lejeune Dirichlet tarafından 1837'de Dirichlet L - fonksiyonlarının tanıtılmasıyla kullanılmaya başlandığı söylenir. Asal sayılar ve toplam sayı teorisi üzerindeki sonuçlarıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Asal sayı teoremi</span> sayılar teorisinde bir teorem

Asal sayı teoremi (PNT), asal sayıların pozitif tam sayılar arasındaki asimptotik dağılımını tanımlar. Bunun meydana gelme hızını tam olarak ölçerek, asal sayıların büyüdükçe daha az yaygın hale geldiği şeklindeki sezgisel fikri resmîleştirir. Teorem, 1896'da Jacques Hadamard ve Charles Jean de la Vallée Poussin tarafından bağımsız olarak Bernhard Riemann'ın ortaya attığı fikirler kullanılarak kanıtlandı.