Savaş başlığı

Savaş başlığı, belirli bir taşıyıcı kovan içerisinde (örn. füze, roket veya torpido) hedefe taşınan patlayıcı, yanıcı ya da zehirli bir materyal ve bu materyali söz konusu kovan hedefe vardığında etkin hale getiren tetikleme mekanizmasından oluşan harp düzeneğidir.

Torpidoların ilk geliştirilmeye başlandığı dönemde eğitim, test ve tatbikatlarda kullanılmak üzere içlerine belirli bir faydalı yük konurdu ve bu ığı yüke barış başlığı denirdi. Söz konusu torpidolar gerçek askeri operasyon ve savaşlarda kullanılmaya başlandığında ismi savaş başlığı olarak değişti ve zamanla barış başlığı terimi askerî terminolojiden kalktı.

Çeşitli savaş başlığı tipleri aşağıda listelenmiştir:

• Patlayıcı: Uygun büyüklükte bir patlama kullanarak hedefin parçalanması ve patlamanın yarattığı şok dalgasının etkisiyle ana hedef çevresindeki ikincil hedeflerin mümkün olduğunca işlevsiz hale getirilmesi ilkesine dayanır.
  • Konvensiyonel: Barut, C4 ve dinamit gibi moleküler yapı olarak yüksek miktarda ısı, ışık ve şok enerjisine sahip kimyasallar kullanılarak üretilen patlayıcı grubudur.
    • Tahrik tipi: Büyük bir şok dalgası yaratarak patlama küresi dahilindeki materyallere ani ve yüksek basınç uygulama yöntemi ile hedefi etkisiz hale getirmeye dayanan konvensiyonel patlayıcılardır. Oluşan ısı ve ışık miktarı diğer tiplere nazaran daha azdır. Terörist örgütler tarafından yaygın olarak kullanılan boru tipi bombalar tahrik tipidir.
    • Fragmentasyon (dağılım) tipi: Belirli bir tahrik tipi patlayıcı kor etrafında genellikle silindir veya küre şeklinde yerleştirilmiş şarapnel parçacıkların kullanımı ile infilak alanı içerisindeki hedefleri delerek etkisizleştirmeye yönelik konvensiyonel patlayıcı türüdür. Tüm parça tesirli bombalar bu tiptir.
    • Yangın tipi: Belirli bir patlayıcı kor etrafında yüksek yanıcılığa sahip bir yakıttan oluşan, düşman bölgesinde yangın çıkartarak etki alanındaki hedefleri imha etme prensibine dayanan patlayıcı tipidir. Gelişmiş versiyonlarında karışım içerisinde alevlenmeyi hızlandırıcı katalizör kimyasallar ve hedefin kendini söndürmesini zorlaştıran yapışkan maddeler de kullanılmaktadır. Napalm bombası, yangın tipi konvensiyonel patlayıcılara iyi bir örnektir.
    • Şekil tipi: Özellikle polis ve özel kuvvetler tarafından kapı ve kasa açma, duvar delme gibi amaçlarla sıklıkla kullanılan, hedefin yapısı ve kullanılan materyale göre birçok farklı geometrik şekilde kullanılabilen tahrik tipi patlayıcılardır. Plastik patlayıcı olarak bilinen jel ve macun türü patlayıcılar şekil tipidir.
    • Zırh delici: Belirli bir yüksek hızlı kinetik projektil önünde genellikle koni (veya sivri ucu çevresinde çember) şeklinde yerleştirilmiş bir tahrik/şekil/yangın tipi patlayıcı kombinasyonu düzeneğidir. Şoka hassas tahriğin hedef aracın zırhı ile teması sonucu gerçekleşen patlamada oluşan yüksek ısı ve konsantre basınç sebebiyle zırh materyali üzerinde patlayıcının geometrik şekline simetrik, kısa süreli, şiddet yitirerek dalga şeklinde yayılan, kısmen yumuşak bir "çukur" (hatta daha zayıf zırhlarda tam delik) oluşur. Kinetik projektil, moleküler yapısı dezentegrasyon geçirmekte olan zırh yüzeyindeki bu lokal zayıflığı kullanarak araç içerisine girer ve mürettebatı imha eder.
  • Nükleer: Nükleer fisyon (örn. atom bombası) veya füzyon (örn. hidrojen bombası) reaksiyonu kullanarak büyük bir enerji ve yıkıcı etki açığa çıkarması yöntemi ile hedef bölgedeki hedefleri imha eden savaş başlığı tipidir.
• Kimyasal: Zehirli bir kimyasal maddenin hedef bölge üzerine bırakılarak beşeri faktörlerin etkisiz hale getirilmesi prensibine dayanan savaş başlığıdır.
• Biyolojik: İnsan sağlına zararlı mikrop, bakteri veya virüslerin hedef bölge üzerine bırakılarak etki alanındaki beşeri faktörlerin hastalanmasına ya da ölmesine sebep olan savaş başlığı tipidir.
• Kinetik: Herhangi bir patlama söz konusu olmadan, hedefe yüksek bir hızda yaklaşıp çarparak veya delerek imha eden savaş başlığıdır.

Yaygın olarak kullanılan bazı tetikleme düzenekleri aşağıda listelenmiştir:

• Temas tipi düzenek: Bu tetikleme düzeneğine sahip savaş başlıkları hedefle fiziksel teması takiben infilak eder. Bazı durumlarda düşmana verilen zararın azami miktara çıkarılabilmesi için belirli bir geciktirici mekanizma ile beraber kullanılır.
• Mesafe tipi düzenek: Radar, ses dalgaları, manyetik sensör veya lazer gibi bir yöntem kullanarak hedefin uzaklığı takib eden ve önceden programlanmış bir mesafenin altına inildiğinde patlatma komutu veren tetik düzeneğidir. Bu yöntemi kullanan birçok modern savaş başlığında ayrıca entegre şarapnel asemblesinin hedef üzerine doğru patlatılmasını sağlayan bir vektör kontrol mekanizması bulunur.
• Uzaktan kumandalı düzenek: Patlama zamanı uzaktan kumanda ile bir insan operatör, bilgisayar sistemi, başka bir savaş aracı veya komuta-kontrol ünitesi tarafından belirlenen tetikleme düzeneğidir.
• Zaman ayarlı düzenek: Önceden belirlenmiş bir zaman sürecini takiben patlayan tetikleme düzeneğidir.
• İrtifa ayarlı düzenek: Savaş başlığını belirli bir yüksekliğin altına düştüğünde patlatan tetikleme düzeneğidir.
• Çok aşamalı düzenek: Yukarıda listelenen düzeneklerden birden fazlasını kullanır. Özellikle kıtalararası balistik füzeler gibi çok-seviyeli sofistik sistemlerde görülür.

• Güdüm sistemi
• Füze ve Füzeler listesi
• Anayurt güvenliği
• Türk Silahlı Kuvvetleri