İçeriğe atla

Savaş tutsağı

II. Dünya Savaşı'nda Birleşik Devletler ordusuna bağlı 12. Zırhlı Tümeninden Afroamerikalı bir asker, teslim olmuş Alman esir askerlerinin başında bekliyor (Nisan 1945)
Aachen Muharebesi'nden sonra teslim olmuş Alman savaş esirleri (Ekim 1944)
Kore Savaşı'nda Güney Kore güçleri tarafından yakalanan Çinli mahkumlar (1951)

Savaş tutsağı veya savaş esiri, silahlı bir çatışma sırasında veya sonrasında, rakip taraf tarafından canlı şekilde ele geçirilen ve gözaltında tutulan asker veya askerlerdir. "Savaş esiri" kavramının kullanıldığı en eski kaynak 1610'a kadar uzanmaktadır.[1]

Geçmiş savaşlardan elde edilen bilgi ve deneyimlerce, esir ele geçirildiğinde ilk olarak dışarıdan izole edilerek gözaltında tutulur. Esirin gözü önünde, kendi taraflarını güçsüz ve aşağılık gösterecek propagandalar yapılır ve esirlerin duyguları ile fikirleri kendi lehlerine çevrilmek istenilir. Esirler bazen ise adeta bir köle olarak görüşüp ağır işlerde çalıştırılırlar; bu sırada, iş kazasında ağır yaralanan ve ölenler olur. Yapamayacakları kadar ağır olan bu işleri yapmayan esirler ise işkenceye tabi tutulur. Bazenleri ise esir askerler, kendileri adına savaşmaları için örgütlendirilir, eğitilir. Yetkili asker olup esir düşenlerden ise politik, diplomatik veya askerî istihbarat alınır, bu yapılırken gerekirse işkencelere başvurulur.[2][3]

Antik dönem

Nübye mahkumlarının gravürü, Abu Simbel, Mısır, MÖ 13. yüzyıl.

Savaşlar geçmişinin büyük bir bölümünde yenilmek üzere olan askerler, rakiplerinin niyetlerine bağlı olarak ya teslim olarak ya da yakalanarak esir düşmüştür ve genellikle savaşta mağlup tarafta olan düşman askeri, katledilmeyi veya köleleştirilmeyi beklemiştir.[4] Örneğin Roma’da gladyatörler Samnitler, Trakyalılar ve Galyalılar olarak etnik kökenlerine göre kategorize edilmiş, savaş esirleri olarak halkı ve imparatoru, arenalarda zorla savaştırılarak eğlendirmiştedir.[5]

Tipik olarak galipler, düşman savaşçıları ve düşman sivilleri arasında çok az fark görürler. Ancak kadınları ve çocukları affedilme olasılıkları daha yüksektir. Savaşta hedef masum insanlarda olmuştur. Hatta bazen bir savaşın asıl amacı; savaşmaktan çıkıp, düşman kadın sivillerine tecavüz etmek olmuştur.[6]

MS 4. yüzyılda, Roma İmparatorluğu ile Persler arasında yakın bir zamanda yapılan savaşta, yakalanan Pers esirlerinin kötü koşullardaki kölelik vaziyeti durumundan etkilenen Amida Piskoposu Acacius, fidye girişiminde bulundu ve kilisesinin değerli altın ve gümüş kaplarını satarak Roma tarafından onların, ülkelerine dönmelerine izin vermesini istemiştir.

Ortaçağ ve Rönesans

Frank kralı Childeric'in 464'te Paris kuşatması ve ablukası sırasında, rahibe Geneviève (daha sonradan şehrin koruyucu azizi olarak kanonlaştı) savaş tutsaklarının refahı ve zulm görmemeleri için Frank kralına yalvardı ve olumlu bir yanıtla karşılaştı. 1415’te, Agincourt Muharebesi sırasında birçok Fransız savaş esiri öldürüldü. Bu, ordunun bagajını ve ekipmanını ele alan savaşçıların ve diğer savaşçı olmayan sivil Fransız vatandaşların öldürülmesine misilleme olarak yapıldı ve Fransızlar tekrar saldırıya geçti.[7]

İlerleyen zamanlarda Orta Çağ’da, birçok dini savaş oldu. Bu savaşlarda amaç “sadece düşmanlarını yenmekle kalmayıp, ortadan kaldırmak” oldu. Hristiyanlar Avrupa'da, sapkınların (bu sapkınar, Müslümanlar olarak görülüyordu) yok edilmesini hedefleyen bir seferberlik başlattı. Böylelikle haçlı seferleri başladı. Örnekler arasında 13. yüzyıldan kalma Albigensian Haçlı Seferi ve Kuzey Haçlı Seferleri sayılabilir.[8]

Bir yandan genişleyen Moğol İmparatorluğu, teslim olan nüfusu ancak Moğol ordusuna maddi–manevi destek olmaları karşılığında bağışladılar. Teslim olmayan birçok şehri ve kasabayı ise yok etmişler. Bunu, şehirdeki sivilleri katledip, şehri ateşe vererek yapıyorlardı.[9]

Aztekler’e gelindiğinde ise, komşu kabileler ve gruplarla sürekli savaş halindeydiler ve bu sürekli savaşın asıl amacı kurban olacak olan canlı tutsakları ele geçirmekti. 1487'de Büyük Tenochtitlan Piramidi'nin yeniden kutlamaları sırasında kurban edilmek için "10,000 veya 80,400 arası esir" katledildi.[10]

Müslüman orduların fetihleri sırasında ise, Müslümanlar rutin olarak çok sayıda esiri ele geçirdi. Dönüştürenlerin yanı sıra, çoğu fidyeleştirilmiş ya da köleleştirilmişti.[11][12] Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlar tarafından yakalanan Hristiyanlar, fidye ödeyemedikleri takdirde genellikle ya öldürülmüş ya da köle pazarına satılmıştı.[13] Muhammed yaşamı boyunca, dinlerine-milletine bakılmaksızın esirlere makul bir temelde yiyecek ve giyecek sağlamak için İslam hükûmetinin sorumluluğunu üstlendi;[14] ancak mahkûmlar bir kişinin gözaltındaysa, sorumluluk bireyin üzerindeydi.[15] Mahkûmların serbest bırakılması hayırsever bir eylem olarak şiddetle tavsiye edilmişti. Muhammed'in, düşmanın, Müslümanlarla anlaşmayı bozduğunu hissettiği bazı durumlarda ‘Banu Qurayza’ gibi erkek mahkûmların toplu olarak infaz edilmesini emrettiği durumlarda oldu. Bu kabilenin kadınları ve çocukları Muhammed tarafından ‘ghanima’ (savaş ganimetleri) olarak ayrıldı.[16][17]

Kaynakça

  1. ^ "Archived copy" (PDF). 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2015. 
  2. ^ "The Roman Gladiator" 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The University of Chicago – "Originally, captured soldiers had been made to fight with their own weapons and in their particular style of combat. It was from these conscripted prisoners of war that the gladiators acquired their exotic appearance, a distinction being made between the weapons imagined to be used by defeated enemies and those of their Roman conquerors. The Samnites (a tribe from Campania which the Romans had fought in the fourth and third centuries BC) were the prototype for Rome's professional gladiators, and it was their equipment that first was used and later adopted for the arena. [...] Two other gladiatorial categories also took their name from defeated tribes, the Galli (Gauls) and Thraeces (Thracians)."
  3. ^ John Hickman (2002). "What is a Prisoner of War For". Scientia Militaria (İngilizce). 36 (2). 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  4. ^ Eisenberg, Bonnie; Ruthsdotter, Mary (1998). "History of the Women's Rights Movement". www.nwhp.org (İngilizce). 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Church Fathers: Church History, Book VII (Socrates Scholasticus)". www.newadvent.org. 17 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015. 
  6. ^ Attwater, Donald and Catherine Rachel John. The Penguin Dictionary of Saints. 3rd edition. New York: Penguin Books, 1993. 0-14-051312-4.
  7. ^ Shakespeare, William; Gurr, Andrew (2005). King Henry V. Cambridge University Press. s. 24. ISBN 0-521-84792-3. 
  8. ^ Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford University Press. s. 362. ISBN 0-19-520912-5. 
  9. ^ Samurai, Warfare and the State in Early Medieval Japan 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Japanese Studies
  10. ^ "Central Asian world cities". Faculty.washington.edu. 29 Eylül 2007. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2012. 
  11. ^ Edward N. Peterson, The American Occupation of Germany, pp 42, 116, "Some hundreds of thousands who had fled to the Americans to avoid being taken prisoner by the Soviets were turned over in May to the Red Army in a gesture of friendship."
  12. ^ Niall Ferguson, "Prisoner Taking and Prisoner Killing in the Age of Total War: Towards a Political Economy of Military Defeat" War in History 2004 11 (2) 148–192 pg. 189, (footnote, referenced to: Heinz Nawratil, Die deutschen Nachkriegsverluste unter Vertriebenen, Gefangenen und Verschleppter: mit einer übersicht über die europäischen Nachkriegsverluste (Munich and Berlin, 1988), pp. 36f.)
  13. ^ Meyer, Michael C. and William L. Sherman. The Course of Mexican History. Oxford University Press, 5th ed. 1995.
  14. ^ Hassig, Ross (2003). "El sacrificio y las guerras floridas". Arqueología Mexicana, pp. 46–51.
  15. ^ Harner, Michael (Nisan 1977). "The Enigma of Aztec Sacrifice". Natural History. Latinamericanstudies.org. ss. 46-51. 19 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ Maududi (1967), Introduction of Ad-Dahr, "Period of revelation", p. 159. The freeing of prisoners was highly recommended as a charitable act. On certain occasions where Muhammad felt the enemy had broken a treaty with the Muslims, he ordered the mass execution of male prisoners, such as the Banu Qurayza. Females and children of this tribe were divided up as ghanima (spoils of war) by Muhammad.
  17. ^ Lings, Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources, p. 229-233.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kore Savaşı</span> 1950–1953 yılları arasında Kore Yarımadasında yapılan savaş

Kore Savaşı, 1950-1953 yılları arasında yapılan, Kuzey Kore ile Güney Kore arasındaki savaştır. Soğuk Savaş'ın ilk sıcak çatışması olmuştur. Savaş, ABD ve müttefiklerinin, daha sonra da Çin'in müdahalesiyle uluslararası bir boyut kazanmıştır. Kore Savaşı sonunda Kore'nin bölünmüşlüğü korunmuş ve bugüne kadar gelen birçok sorun miras kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Savaşı</span> 1955-1975 yılları arasında yapılan ve Kuzey Vietnam zaferi ile sonuçlanan savaş

Vietnam Savaşı veya İkinci Çinhindi Savaşı, Doğu Bloku ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD ve ABD destekçisi anti-komünist Güney Vietnam arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD, 1963-1973 yılları arasında savaşa dâhil olmuş ve 60.000 kadar asker kaybetmiştir. ABD kamuoyu, savaşa girilmesini sorgulamış ve savaştan sonra Anti-Amerikancılık yükselmiştir.

<i>Kwai Köprüsü</i>

Kwai Köprüsü, 1957 ABD yapımı film.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Selçuklu İmparatorluğu</span> Oğuz Türkleri tarafından kurulan, 1037–1157 yılları arasında hüküm sürmüş olan İran merkezli bir devlet

Büyük Selçuklu İmparatorluğu veya Selçuklu Devleti, Orta Çağ'da Oğuz Türklerinin Kınık boyu tarafından kurulan Türk, Sünni Müslüman bir imparatorluk. Selçuklular Hindukuş Dağları'ndan Batı Anadolu'ya ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne kadar uzanan geniş bir alanı kontrol ettiler. Aral Gölü yakınında güç kazandıktan sonra ilk olarak Horasan'ı ele geçiren Selçuklular, buradan İran içlerine doğru ilerledi ve ardından Anadolu'daki şehirleri kontrol altına aldı.

1949 Cenevre Savaş Esirleri Sözleşmesi,, 1949 yılında Cenevre'de, savaş sırasında insani değerler temelinde uyulması gereken devletlerarası hukuk kurallarını saptamak amacı ile bazı devletlerin 21 Nisan-12 Ağustos 1949 tarihleri arasında bir araya gelerek oluşturdukları uluslararası hukuk.

<span class="mw-page-title-main">Pirus zaferi</span> yenilgiye eş değer bir maliyetle kazanılan zafer

Pirus zaferi, kazanan üzerinde o kadar yıkıcı bir etki yaratan bir zaferdir ki, bu durum neredeyse bir yenilgiyle eşdeğerdir. Böyle bir zafer, gerçek anlamda bir başarı duygusunu yok eder veya uzun vadeli ilerlemeye zarar verir.

Medine Anayasası, Medine Sözleşmesi olarak da bilinir, Günümüzde MS 622-624'te yazıldığına inanılan bir belgeye verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Çatışmada ölüm</span> ölümler için kullanılan askeri zayiat sınıflandırması, kazaları ve hastalıkları içerir

Çatışmada ölüm, çatışma sırasında yaşamını yitiren insanlar için kullanılan askerî bir terimdir. Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı bu terimi herhangi bir çatışmaya girmediği halde düşman veya dost ateşi ile vurulan askerler için kullanmaz. Yani araçlar ile yapılan kazalar ile düşman olmayan veya terörist saldırılarda yaşamını yitirenler bu tanıma girmemektedir. Bu terim çatışma bölgesinde bulunan tüm kara, deniz veya hava birlikleri için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">12. Waffen-SS Panzer Tümeni Hitlerjugend</span> "Bebek Tümeni" olarak bilinen Waffen-SS tümeni

12. SS Panzer Tümeni "Hitlerjugend", 1943 yılının Şubat ayında Adolf Hitler'in oluşturulması için emir verdiği tümendir. Tümenin mensupları Hitlerjugend'den geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Devam Savaşı</span> 25 Haziran 1941-19 Eylül 1944 tarihleri arasında meydana gelen ve Kış Savaşının devamı niteliğindeki savaş

Devam Savaşı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde 25 Haziran 1941 - 19 Eylül 1944 tarihlerinde gerçekleşen savaştır. Kış Savaşı'nın devamı niteliğinde olduğu için bu isimle adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet savaş suçları</span> Sovyetler Birliğinin gerçekleştirdiği katliamlar

Sovyet savaş suçları, 1919 ve 1991 arasında Kızıl Ordu ve NKVD tarafından işlenen savaş suçlarını ifade eder. Bazı durumlarda, bu suçlar, Sovyet lideri Josef Stalin'in emriyle işlendi. Diğer durumlarda ise, savaş esirlerine ve sivillere karşı partizan savaşı veya diğer ülkelerin SSCB ile silahlı çatışmaları sırasında Sovyet birlikleri tarafından herhangi bir emir alınmadan işlendi.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Doğu Cephesi</span>

Doğu Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Orta Avrupa ve Doğu Avrupa'da, Almanya ile Avusturya-Macaristan'ın doğusunda ve Bulgaristan'ın kuzeyinde, Rusya ve Romanya'nın ise batısında kalan cephedir.

<span class="mw-page-title-main">İzmit Katliamı</span> Yunanların bölgeden çekilirken şehri yağmalaması

İzmit katliamı 24 Haziran 1921 tarihinde meydana geldi ve İngiliz gazeteci Arnold Joseph Toynbee'nin tahminine göre 300'den fazla sivil Türk o gün öldürüldü. Toynbee olaydan kısa bir süre sonra şehri ziyaret etti ve olayları belgeledi. Olaylar Türk-Yunan Savaşı (1919-1922) sırasında Yunan kuvvetleri şehirden çekilirken meydana geldi ve şehir yağmalandı ve bir bölümü yandı. 29 Haziran 1921 günü İngiliz parlamentosu Yunan çekilmesini ve olası zulümleri tartıştı.

Yargısız gözaltı haklarında herhangi bir yasal suçlama olmadan insanların devlet tarafından gözaltına alınmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Roma-Sasani Savaşı (421-422)</span>

Roma-Sasani Savaşı (421-422), Doğu Roma İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında bir çatışmadır. Casus belli, Hristiyanların Zerdüşt tapınaklarına karşı saldırılarına bir cevap olarak Sasani kralı V. Behram'ın Hristiyanlara zulmüdür. Hristiyan Doğu Roma İmparatoru II. Theodosius savaş ilan etmiş ve bazı zafer kazanmıştır fakat iki güç, status quo ante kabülü üzerine bir barış anlaşması imzaladılar.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VII-A</span> Moosburg an der Isar, Yukarı Bavyera, Almanyadaki bina

Stalag VII-A, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu en büyük savaş esiri kampı. Bavyera'nın güneyindeki Moosburg'ın kuzeyinde inşa edildi. Kamp yaklaşık 35 hektar bir alanı kapladı. Mahkûmların diğer kamplara giderken uğradığı bir geçiş kampı olarak da kullanıldı. Savaş sırasında Nazilere karşı savaşan her ulustan mahkûmlar bu kamptan geçmiştir. 29 Nisan 1945'te ele geçirildiği sırada, ana kampta 76,248 mahkûm ve Arbeitslager olarak fabrikalarda çalışan, demiryollarını veya çiftlikleri tamir eden 40.000'den fazla işçi vardı.

<span class="mw-page-title-main">Savaş esiri kampı</span>

Savaş esiri kampı, savaş dönemlerinde savaşan bir güç tarafından yakalanan savaş esirleri için hazırlanan, esirleri kontrol altında tutmak için kurulan alanlardır.

Amerika Birleşik Devletleri savaş suçları, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin 1899 ve 1907 Lahey Sözleşmelerinin imzalanmasından sonra işlediği savaş kanunlarının ve geleneklerin ihlalidir. Bunlar, yakalanan düşman savaşçıların infaz edilmesini, sorgu sırasında mahkûmlara kötü muameleyi, işkencenin kullanımını ve sivillere ve savaşçı olmayanlara karşı şiddet kullanımını ve tecavüzü içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Peşaver Muharebesi (1001)</span>

Peşaver Muharebesi, 27 Kasım 1001'de Mahmud Gaznevî'nin ordusu ile Peşaver yakınlarındaki Jayapala'nın Hindu Şahi ordusu arasında gerçekleşti. Jayapala yenildi ve yakalandı, bu yenilgi yüzünden aşağılandığını düşünen Jayapala bir süre sonra kendini cenaze ateşine gömdü. Bu, Gazneli Mahmud tarafından Gazneliler'in Hint alt kıtasına yayılmasındaki birçok büyük savaşın ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Rheinwiesenlager</span>

Rheinwiesenlager, İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda yakalanan Alman askerlerini tutmak için ABD Ordusu tarafından Almanya'nın Müttefik işgali altındaki bölgesinde inşa edilen 19 kamptan oluşan bir gruptu. Resmen Savaş Esirleri Geçici Mahfazaları (PWTE) olarak adlandırılan bu birimler, Nisan'dan Eylül 1945'e kadar bir ila iki milyon arasında teslim olmuş Wehrmacht personelini tuttu.