İçeriğe atla

Satrancın tarihi

İran'da 12. yüzyıl İslam tarzı satranç. New York Metropolitan Sanat Müzesi .
Lewis Adası'ndan (dört kral) 12. yüzyılda satranç figürleri
Libro de los juegos'tan bir yaprak, Castile Alfonso X, c. 1283

Satrancın tarihi neredeyse 1500 yıl öncesine dayanmaktadır. Oyun M.S. 6. yüzyılda kuzey Hindistan'da ortaya çıktı ve İran'a yayıldı. Araplar İran'ı fethettiğinde, satranç İslam dünyası tarafından ele geçirildi ve daha sonra İspanya fetihleri yoluyla Güney Avrupa'ya yayıldı.[1][2] Ancak erken Rusya'ya, oyun doğrudan müslüman bölgelerden güneye doğru geldi.[3]

Avrupa'da, taşların hamleleri 15. yüzyılda değişti. Modern oyun bu değişikliklerle başlar. 19. yüzyılın ikinci yarısında modern turnuva oyunu başladı. Satranç saatleri ilk olarak 1883'te kullanıldı ve ilk dünya satranç şampiyonası 1886'da yapıldı. 20. yüzyılda Dünya Satranç Federasyonunun (FIDE) kurulumasıyla satranç oyununda ilerleme kaydedildi.[4] Satranç motorları (satranç oynayan programlar) ve satranç veri tabanları önem kazandı. 21. yüzyılda ise Lichess ve Chess.com gibi platformlar on milyonlarca oyuncuyu ve binlerce büyük ustayı internet üzerinden karşılaştırarak oyunun daha ulaşılabilir olmasını sağlamıştır.[5]

Oyunun kilometre taşları

  • MS 550: Kuzeybatı Hindistan'da satranç bulguları
  • MS 600: Farsça bir el yazmasında satranca ilk açık atıf Hindistan'dan İran'a gelen satrancı açıklar.
  • MS~700: İlk satranç taşlarının kesin tarihi.
  • MS 800: Morolar İspanya ve Sicilya'ya satranç getirdi.
  • MS 900: Erken Müslüman satranç ustaları, as-Suli ve al-Lajlaj satranç tekniği üzerine çalışmalar yaptılar.
  • MS 1000: Rusya da dahil olmak üzere Avrupa'da satranç yaygın hale geldi.
  • MS 1300: Hikâyelerde satranç hakkındaki ilk Avrupa yorumları.
  • 1475–1500: Modern oyunun doğuşu: özellikle kraliçe ve fil için yeni hamleler.
  • 1495: İlk basılı satranç kitabı.
  • 1497: Bugüne kadar ayakta kalan ilk satranç kitabı.
  • 1600: İlk profesyonel oyuncu yazarlar.
  • 1780'ler: Oynanan oyunların kaydedilmesi.
  • 1836: İlk satranç dergisi.
  • 1849: İlk ABD satranç turnuvası.
  • 1851: İlk uluslararası satranç turnuvası.
  • 1866: İlk saatle oynanan oyun.
  • 1883: Özel olarak tasarlanmış satranç saatlerini kullanan ilk turnuva.
  • 1886: İlk dünya şampiyona maçı kabul edildi.

Kaynakça

  1. ^ Murray H.J.R. 1913. The history of chess. Oxford. reprint 0-936317-01-9
  2. ^ von der Lasa, T. 1897. Zur Geschichte und Literatur des Schachspiels.
  3. ^ Linder I.M. The art of chess pieces. Moscow 1994, p13 et seq "An excursion into history". Moscow: HGS Publishers. ISBN 5-7588-0386-3
  4. ^ Eales, Richard. 1983. Chess: the history of a game. Batsford, London.
  5. ^ Team (CHESScom), Chess com. "How Many Chess Players Are There In The World?". Chess.com (İngilizce). 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Çaturanga</span>

Caturanga Sanskritçe'de catur ("dört") ve anga, anlamına gelir. Bilinen satrancın ilk atasıdır, 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkmıştır. Bazen "satrançın türevi" olarak tanımlansa da, icat tarihi itibari ile satranç, kural ve konseptini çaturangadan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Morphy</span> Amerikalı satranççı (1837 – 1884)

Paul Charles Morphy, Amerikalı satranç ustasıdır. Kendi döneminin en iyi satranç ustası ve gayri-resmi dünya şampiyonu sayılır. Bir satranç dâhisi olarak "Satrancın Gururu ve Kederi" olarak anıldı. Ancak satrancı erken yaşta bıraktı. Eleştirmenler, Morphy'nin döneminin ötesinde bir satranç oyuncusu olduğunda hemfikirlerdir ancak modern satranç oyuncularıyla kıyaslandığında kendisinin ne kadar iyi bir sıralamaya sahip olduğuyla ilgili tartışmalar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Steinitz</span> Avusturyalı-Amerikalı satranççı (1836 – 1900)

Wilhelm Steinitz ilk resmi dünya satranç şampiyonu.

<span class="mw-page-title-main">Veselin Topalov</span> Bulgar şahmat oyuncusu

Veselin Aleksandrov Topalov, Bulgar satranç büyük ustası ve eski FIDE dünya şampiyonu. Ocak 2009 FIDE reyting listesinde 2796 ELO reytingiyle dünyada birinci olarak sıralanıyordu. Onun hali hazırdaki eğitmeni ve menajeri uluslararası usta Selvio Danailovdur.

<span class="mw-page-title-main">Satranç türevi</span>

Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Reversi</span>

Reversi ya da Othello 8x8 karelik tek renkli bir tahtada iki oyuncuyla oynanan oyun.

Yer değiştirmeli satranç sıradan satranç oyunundaki bazı taşların yerleri değiştirilerek oynanan bir satranç türevi oyun ailesidir. Açılışta bütün taşların rastgele dağıtıldığı Satranç960 oyunun bir alt kümesidir. Yer değiştirmeli satrancın ana amacı oyuncuların sıradan satrançtaki açılış hamlelerini ezberlemelerinin önüne geçmektir.

<span class="mw-page-title-main">Oyun saati</span> Durdur/Başlat düğmeli ikili saat

Oyun saati iki rakibin zamanını tutmak için kullanılan ikili saattir. Satranç turnuvalarında zamanın bitip bitmediğini hassas olarak anlamak için bir bayrak mekanizması kullanılır. Son zamanlarda kullanılmaya başlanan dijital saatler analog saatlere göre daha hassastır.

<span class="mw-page-title-main">Michael Adams</span>

Michael Adams, Büyük Britanyalı bir satranç büyükustasıdır. Ekim 2000 - Ekim 2002 arasında dünyanın en iyi dördüncü oyuncusu unvanını koruyan Adams, Ocak 2009 FIDE reyting listesinde 2712 ELO puanıyla 24. sırada bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Zukertort</span> Alman satranç ustası (1842-1888)

Johannes Hermann Zukertort, Leh-Alman-İngiliz satranç oyuncusu. 19. yüzyılda dünyanın önde gelen satranç oyuncularından birisiydi. 1886 yılında ilk kez düzenlenen Dünya Satranç Şampiyonası'nda Wilhelm Steinitz karşısında yenildi. Körleme satrançta oldukça yetenekli olan Zukertort, aynı anda 16 körleme maç oynayarak Paul Morphy'nin rekorunu kırmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Ding Liren</span> Çinli Dünya Satranç Şampiyonu

Ding Liren, Çinli dünya satranç şampiyonu, satranç büyükustasıdır. Liren, tarihteki en yüksek puan alan Çinli satranç oyuncusu ve aynı zamanda üç kez Çin Satrancı Şampiyonudur. Finalde Maxime Vachier-Lagrave'i yenerek 2019 Grand Chess Tour'un galibi oldu. 2019 yılında, 2007'den itibaren Magnus Carlsen'i playoff'ta yenen ilk oyuncu olarak Sinquefield Kupası'nı kazandı. Ding, bir Adaylar Turnuvasında oynayan ve FIDE dünya sıralamasında 2800 Elo puanını geçen ilk Çinli oyuncudur. Temmuz 2016'da 2875 Blitz reytingi ile dünyadaki en yüksek reytingli Blitz oyuncusu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Körleme Satranç</span>

Körleme satranç, oyuncuların taşların konumlarını görmedikleri ve taşlara dokunmadıkları bir satranç oyunu türüdür. Bu durum, oyuncuları taşların konumlarını zihinlerinde konumlandırmaya zorlar. Hamleler, bilinen bir satranç notasyonu aracılığıyla iletilir.

<span class="mw-page-title-main">2013 Dünya Satranç Şampiyonası</span>

2013 Dünya Satranç Şampiyonası, dönemin son Dünya Satranç Şampiyonu Viswanathan Anand ile rakibi Magnus Carlsen arasında oynanan, 2013 Dünya Satranç Şampiyonunu belirlemek için düzenlenen satranç müsabakasıdır. 9-22 Kasım 2013 tarihleri arasında Hindistan'ın Madras şehrinde FIDE tarafından düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2016 Dünya Satranç Şampiyonası</span>

2016 Dünya Satranç Şampiyonası, dönemin son Dünya Satranç Şampiyonu Magnus Carlsen ile rakibi Sergey Karyakin arasında oynanan, 2016 Dünya Satranç Şampiyonunu belirlemek için düzenlenen satranç müsabakasıdır. 10-30 Kasım 2016 tarihleri arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin New York şehrinde, FIDE ve ortağı Agon tarafından düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2012 Dünya Satranç Şampiyonası</span>

2012 Dünya Satranç Şampiyonası, dönemin son Dünya Satranç Şampiyonu Hindistanlı Viswanathan Anand ile 2011 Adaylar Turnuvası birincisi İsrailli Boris Gelfand arasında oynanan, 2012 Dünya Satranç Şampiyonunu belirlemek için düzenlenen satranç müsabakasıdır. 10-30 Mayıs 2012 tarihleri arasında, Rusya'nın Moskova şehrindeki Tretyakov Devlet Galerisi'nde, FIDE tarafından düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2023 Dünya Satranç Şampiyonası</span> Dünya satranç şampiyonunu belirlemek için oynanan satranç müsabakası

2023 Dünya Satranç Şampiyonası, 9 Nisan - 1 Mayıs 2023 tarihleri arasında Astana, Kazakistan'da yeni Dünya Satranç Şampiyonunu belirlemek için oynanan satranç müsabakasıdır. Şampiyona, 14 oyun ve gerekirse eşitlik bozma şeklinde oynanacak.

<span class="mw-page-title-main">2024 FIDE Kadın Adaylar Turnuvası</span>

2024 FIDE Kadın Adaylar Turnuvası, FIDE tarafından 2025 Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda 2023 şampiyonu Ju Wenjun'un rakibini belirlemek için düzenlenmiş sekiz oyunculu bir satranç turnuvasıdır. 2024 Adaylar Turnuvası ile birlikte 3 Nisan - 22 Nisan 2024 tarihleri arasında Toronto, Kanada'da gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">2024 FIDE Adaylar Turnuvası</span>

2024 FIDE Adaylar Turnuvası, 2024 Dünya Satranç Şampiyonası'nın rakibini belirlemek için düzenlenen sekiz oyunculu bir satranç turnuvasıdır. Turnuva, 3-22 Nisan 2024 tarihleri arasında Toronto, Kanada'daki The Great Hall'da gerçekleşti. Etkinlik, FIDE Kadın Adaylar Turnuvası ile birlikte düzenlendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.