Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.
Robert James "Bobby" Fischer, satranç çevrelerince dünyanın en iyi satranç ustalarından sayılmaktadır. 1972-1975 yılları arasında 11. Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını taşımıştır. ABD'de doğan Fischer, vatandaşlıktan çıkarıldıktan sonra İzlanda'ya yerleşmiş ve parlamento kararıyla kendisine vatandaşlık takdim edilmiştir. Burada şehirden uzak bir hayat sürdüren Fischer, 2008 yılında hayata gözlerini yummuştur. ABD'nin yetiştirdiği tek dünya satranç şampiyonu olan Fischer'ın oyunlarında kullandığı taktikler, uyguladığı kombinasyonlar, yaptığı çarpıcı hamleler ve etkileyici galibiyetleri topluca "Fischer Humması" olarak adlandırılmıştır.
Satranç açılışları ya da satranç açılımları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan "açılış hamleleri"dir. Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyantları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından vahşi taktik oyunlarına kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.
İki At Savunması
- 1. e4 e5
- 2. Af3 Ac6
- 3. Fc4 Af6
Fil Açılışı
- 1. e4 e5
- 2. Fc4
Macar Savunması
- e4 e5
- Af3 Ac6
- Fc4 Fe7
Caturanga Sanskritçe'de catur ("dört") ve anga, anlamına gelir. Bilinen satrancın ilk atasıdır, 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkmıştır. Bazen "satrançın türevi" olarak tanımlansa da, icat tarihi itibari ile satranç, kural ve konseptini çaturangadan almaktadır.
Pyotr Veniaminoviç Svidler, Rus satranç Büyük Ustasıdır.
Piyon, satranç oyunundaki en zayıf ve sayıca en fazla olan taştır. Satranç bir savaş oyunu olarak düşünülürse piyonlar bu savaştaki en yalın asker olan piyadeyi temsil eder. Satranç oyununda her oyuncu oyuna sekiz piyonla başlar. Bu piyonlar oyuncunun gördüğü taraftan bakıldığında satranç tahtasının ikinci sırasını kaplar. Piyonların başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için a2, b2, c2, d2, e2, f2, g2 ve h2, siyah taşlarla oynayan oyuncu için a7, b7, c7, d7, e7, f7, g7 ve h7 kareleridir. Piyonlar karşı takımın son yatayına ulaştığında at, fil, kale veya vezire terfi edebilir.
Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.
Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.
Yer değiştirmeli satranç sıradan satranç oyunundaki bazı taşların yerleri değiştirilerek oynanan bir satranç türevi oyun ailesidir. Açılışta bütün taşların rastgele dağıtıldığı Satranç960 oyunun bir alt kümesidir. Yer değiştirmeli satrancın ana amacı oyuncuların sıradan satrançtaki açılış hamlelerini ezberlemelerinin önüne geçmektir.
Üstün satranç, 1978 yılında Maxwell Lawrence tarafından bulunmuş bir satranç türevidir. Daha sonra ortaya çıkan ve daha az sayıda açılış durumuna izin veren Satranç960 oyununun da ilham kaynağıdır.
Öndelik, satranç oyununda birbirinden farklı güçteki oyuncuların oynadığı oyunun daha denk oynanması için bulunan bir yoldur. Değişik öndelik türleri vardır: eksik taşla başlayarak rakibe üstünlük tanıma, hareket önceliği verme, fazladan zaman verme vb. Öndelik özellikle satrancın para karşılığı bahis amaçlı oynandığı 18inci ve 19uncu yüzyıllarda, zayıf oyuncuların güçlü oyuncularla ayrıcalık almadan oynamaması nedeniyle oldukça çok kullanılan bir yol olmuştur. Ancak günümüzde fazla kullanılmamaktadır.
Shannon sayısı, 10120, olası satranç oyunlarının toplam sayısına dair tahminin alt sınırı olarak kabul edilir. Bu sayı, bilgi teorisyeni Claude Shannon tarafından 1950 tarihli "Bir Bilgisayarı Satranç Oynamaya Programlamak" adlı tezine dayanak olarak hesaplanmıştır. (Bu tez, satrancın programlanması alanına öncülük etmiştir.) Shannon şöyle yazmıştır:
- Satrançta mükemmel bir oyun oynamak ya da bu işi yapabilecek bir bilgisayar yaratmak olasıdır. Bu, her durum için olası tüm hamleleri göz önüne alma ve rakibin bu hamlelere nasıl karşılık vereceğini hesaplama yoluyla yapılır. Bu yöntem oyun sonuna dek sürdürülür. Oyun sonlu bir hamle sayısında bitecektir (50 hamle kuralı göz önüne alınırsa). Bu varyasyonların her biri kazanç, kayıp ya da beraberlikle sonuçlanır. Oyunu sondan başlayarak inceleyen biri; zafer, beraberlik ya da yenilgi durumunda olduğunu görebilir. Ne var ki, günümüzün yüksek hızlı elektronik hesap makineleri bile böyle bir hesaplamayı yapamaz. Sade bir satranç oyununda beyazın tek bir hamlesine karşılık siyahın yaklaşık (20*20=400) hamlesi vardır. Ortalama bir satranç oyununun taraflardan birinin 40. hamlede çekilmesiyle sonuçlandığı göz önüne alınırsa bu hesaplama akılcı görünebilir ancak bu durumda bile oyunun başlangıcından itibaren hesaplanacak varyasyon sayısı 10120'dir. Bir varyasyonu (değişimi) hesaplaması 1 mikrosaniye süren bir makine ilk hamlesini yapabilmek için 1090 yıla gerek duyacaktır!
Petroff Savunması ya da Rus Oyunu olarak da adlandırılan Petrov Savunması aşağıdaki hamle dizisiyle başlayan bir satranç açılışıdır.
- 1. e4 e5
- 2. Af3 Af6
Satrançta ilk hamle avantajı, satrançta ilk hamleyi yapan taraf olan Beyazın doğal avantajıdır. Satranç oyuncuları ve teorisyenleri genellikle, Beyazın oyuna bazı avantajlarla başladığı konusunda hemfikirdir. 1851'den bu yana tutulan istatistikler bu görüşü desteklemektedir. Buna göre Beyaz, oyunu devamlı olarak Siyaha oranla az bir farkla da olsa daha sık kazanmaktadır. Beyazın kazanma oranı insanlar ile bilgisayarlar arasında yapılan turnuvalarda da yaklaşık olarak aynıdır. Öte yandan, Beyazın avantajı, hızlı oyunlar ile zayıf oyuncular arasındaki oyunlarda daha azdır.
Simultane (eşzamanlı) oyun veya simultane (eşzamanlı) sergi, bir oyuncunun birden fazla olan diğer oyuncularla aynı anda birden fazla oyun oynadığı bir masa oyunu gösteri maçıdır.. Böyle bir sergiye genellikle basitçe " simul " denir.
Alexandra Valeria Botez, Botez olarak da bilinen Amerikan-Kanadalı satranç oyuncusu ve yorumcusu, aynı zamanda Twitch yayıncısı ve YouTuber'dır. Satranç kariyerinde beş kez Kanada Ulusal Kız Şampiyonu oldu ve 15 yaşında ABD Kız Ulusal Şampiyonasını kazandı. Mart 2016'da en yüksek FIDE Elo derecesi olan 2092 Elo'ya ulaştı ve şu anda Kadın FIDE Ustası (WFM) unvanını elinde tutuyor.
Dört At Oyunu aşağıdaki hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:
- e4 e5
- Af3 Ac6
- Ac3 Af6
