İçeriğe atla

Satle Kilisesi

Koordinatlar: 41°15′33″K 42°19′52″D / 41.25917°K 42.33111°D / 41.25917; 42.33111
Satle Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumSöğütlü, Şavşat
Koordinatlar41°15′33″K 42°19′52″D / 41.25917°K 42.33111°D / 41.25917; 42.33111
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe
Mimari
Mimari türBazilika
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma9-10. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerKesme taş

Satle Kilisesi (Gürcüce: სათლეს ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat kasabasında ve eski adı Satleli (Satle) olan Söğütlü mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Ortodoks Gürcü kilisesidir.[1] Satleli Kilisesi ya da Satlel Kilisesi olarak da bilinir.

Tarihçe

Satle Kilisesi, 9 ya da 10. yüzyılda, adı sonradan Söğütlü olarak değiştirilmiş olan Satle’de inşa edildi. Eskiden köy olan Söğütlü bugün Şavşat kasabasının bir mahallesidir. Bazilika tipi bir yapı olan Satle Kilisesi, büyük bir ihtimalle saraya hizmet veren bir kiliseydi. Kilise Himşiaşvililerin ikametgâhının batısında, Himşiaşvili ailesinin mezarlığında bulunmaktadır.[2] 1874 yılında Tao-Klarceti'yi gezen Giorgi Kazbegi, Satleli Kilisesi'nin bu tarihte cami olarak kullanıldığını belirtmiştir.[3]

Mimari

Uzun süre cami olarak da kullanılan Satle Kilisesi’nin değişik zamanlarda onarımlar geçirdiği sanılır. Kilise kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen bir plan üzerinde oturmaktadır. Yapı dıştan 15.75 x 11.75 metre ölçülere sahiptir. Kuzeyde ve güneyde dikdörtgen planlı iki mekâna sahip olan yapı, dıştan kuzey güney doğrultusunda çift pahlı çatıyla örtülmüştür. Kilise kabartma bezemeler ve freskler açısından oldukça sade bir yapıdır. Bununla birlikte doğu cephesinde, haç motiflerden oluşan kabartmalara yer verilmiştir. Cephe duvarları, dolgu duvar tekniğinde örülmüş olan kilisede yer yer düzgün kesme taş malzeme de kullanılmıştır. Kuzey cephesi dışında, diğer tüm cepheleri sağlam olan Satle Kilisesi’nin özellikle kuzey mekânın çatı örtüsü tamamen çökmüştür. Cami olarak kullanıldığı sırada eklenmiş olan mihrabı daha sonra sökülmüştür.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Mine Kadiroğlu - Fahriye Bayram, "Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2002 Yılı Yüzey Araştırması", 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 2. Cilt, s. 2" (PDF). 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2023. 
  2. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, ISBN 9789941478178.
  3. ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 95, ISBN 9789755537207
  4. ^ "Türkiye Kültür Portalı – Satlel Kilisesi ve Mezarlığı – Artvin". 10 Ekim 2019. 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İncilli, Ardanuç</span>

İncilli, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kayadibi, Şavşat</span>

Kayadibi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü, Şavşat</span>

Köprülü, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Küplüce, Şavşat</span>

Küplüce, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Pınarlı, Şavşat</span>

Pınarlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doliskana Manastırı</span>

Doliskana Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihsel Klarceti bölgesinde, Doliskana köyünde orta çağ Gürcü manastırıdır. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Satleli, tarihsel Şavşeti bölgesindeki yerleşmelerden biridir. Bugün Artvin iline bağlı Şavşat ilçesinde yer alır ve adı Söğütlü olarak değiştirilmiştir. Satleli, Satle olarak da bilinir. Köyün adı Türkçeye Satlel olarak yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ekeki Kilisesi</span>

Ekeki Kilisesi, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adıyla Ekeki, yeni adıyla Vişneli köyünde bulunan Gürcü kilisesi. Aynı adı taşıyan manastırın ana kilisesi olduğu sanılan yapı, tarihsel Tao bölgesinde yer alıyordu. Ekeki Kilisesi, 9. yüzyılda düzgün kesme taşlardan inşa edilmiş haç planlı ve kubbeli bir yapıydı. Doğu cephesinde üç apsisi vardı ve sunak bu bölümde yer alıyordu. Kubbe kasnağı ve bazı pencerelerin üst kısmı renkli taşlarla süslenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Othta Eklesia</span>

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Cmerki Manastırı</span>

Cmerki Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Cmerki olan Çimenli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Goguba Kilisesi</span>

Goguba Kilisesi, Guguba Kilisesi ve Ugubo Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesinde, eski adı Goguba olan Binbaşak köyünde inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Zaman için hasar görmüş, 1960'larda da insan eliyle tamamen yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Rabat Kilisesi</span>

Yeni Rabat Kilisesi veya Ahaldaba Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bugün Bulanık köyünün Çamlık mahallesinde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Kaynakların çoğunda “Yeni Rabat Kilisesi” olarak geçmesine rağmen eski bir kaynakta Ahaldaba olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Okrobageti Kilisesi</span>

Okrobageti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Okrobageti olan Köprülü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Rabat Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tzkarostavi Kilisesi</span> Gürcü piskoposluk kilisesi

Tskarostavi Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş olan Gürcü piskoposluk kilisesidir. Günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesinde kalan ve eski adı Tskarostavi olan Öncül köyünde bulunuyordu.

Sohtoroti Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Sohtoroti olan Doruklu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.

Arseniseuli Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Othta Eklesia olan Tekkale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. "Tekkale Dağ Manastırı" veya "Othta Yukarı Manastırı" olarak adlandırılan manastırın ana kilisesidir ve banisi Arsen Ninotzmindeli'den dolayı bu şekilde adlandırılmıştır.