İçeriğe atla

Satala

Koordinatlar: 40°03′00″N 39°36′00″E / 40.050°K 39.600°D / 40.050; 39.600
British Museum'da gösterilen Satala Afroditi

Satala (Ermenice: Սատաղ Satał), Türkiye'de yer alan antik kenttir. Antik dönem coğrafyacılarına göre, Trapezus'tan Samosata'ya giden yolun Roma İmparatorluğu'nun sınırını aştığı Fırat'ın biraz kuzeyinde, dağlarla çevrili bir vadide yer alıyordu. Satala günümüzde Gümüşhane ilinin Kelkit ilçesinde Sadak köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Tarih

Bu sit, daha aşağı Ermenistan'ın Vespasianus yönetimindeki ilhakı kadar eski bir yerleşimdir. Trajan 115'te burayı ziyaret etti ve Kafkasya ve Euxine'nin prenslerinin saygılarını kazandı. Burada Lejyon XV Apollinaris'i kuran ve 5. yüzyıla kadar kullanılacak büyük castra stativa'nın (daimi kampı) inşasını başlatan şüphesizdi oydu. Kasaba bu kampın etrafına yayılmış olmalı; Batlamyus zamanında, zaten önemliydi. 530'da Persler duvarlarının önünde yenildi. I. Justinianus orada daha güçlü tahkimatlar inşa ettirdi, fakat bunlar Satala'nın Persler tarafından 607-8'de ele geçirilmesini engellemedi.

Orta Çağ ve Osmanlı döneminde, Erzurum ile Sivas ya da Tokat arasında yer alan önemli doğu-batı yolu Satala'dan geçerdi; ancak o zamana kadar Satala önemli bir yerleşim olmaktan çıkmıştı.[1]

Yeniden keşfi

Sadagh ya da Suddak isimlendirilen Satala, J. G. Taylor tarafından 1868 yılında ziyaret edilmiştir: Roma adak sunağında bulunan Domitianus'dan bahseden tahrip edilmiş Latince bir yazıtı kopyaladı; büyük bir figüratif mozaik parçası, bir şöminenin temeli olarak kullanılan "muhteşem bir örnek" buldu; köye dağılmış daha fazla ve daha büyük mozaik parçaları bulundu (hepsi köyü gören bir tepenin tepesinden kazılmıştır); ve Bizans mezar yazıtlarının varlığını bildirmiştir.[2][3] Taylor, Erzincan'daki hükûmet binalarını inşa etmek için kesim taşlarının sahadan çıkarıldığını bildirir.

Sitenin ilk ayrıntılı araştırması, Trebizond'daki İngiliz vekil danışmanı Alfred Biliotti tarafından yapılmıştır. Satala Afroditi olarak bilinen parça da dahil olmak üzere, bronz heykel parçalarının bulunmasına bir cevap olarak, 1874 yılının Eylül ayında Satala'yı sitin bir tasviri ve harabelerin bir planı üretilmesi için ziyaret etti. Lightfoot, Biliotti'nin anlatımını "Satala'daki kalıntıların en doğru ve değerli açıklaması" olarak görür. Sadagh'ın Taylor tarafından Satala'nın yeri olduğu varsayılsa da ve haritalarında Kiepert tarafından belirtildiği gibi,[4] Satala olarak tespit edilen alan, iki İngiliz akademisyen, Vincent Yorke ve DG Hogarth, alanda Legio XV Apollinaris'in damgasını taşıyan fayansları bulduğu 1894'e kadar kesin olarak tanımlanmamıştır.[5] Yorke, 1894'te Satala'yı, çoğunlukla yeniden kullanılmış taş bloklardan inşa edilen yaklaşık 150 evden oluşan bir Türk köyü olarak tanımladı. Yorke, Biliotti'nin bir bazilika kilisesinin ve Taylor'un bir hamamın parçası olarak tanımladığı 5 kemerli bir yapıyı su kemeri olarak tanımlanmıştır, 1990'lara kadar devam eden bir yanlış tanımlamadır.

Arkeolojik kalıntılar

Dikdörtgen lejyoner kalenin surlarının kalıntıları, çok yıkılmış olsa da, ayakta kalmıştır. Onların çizgisi, kalenin dört tarafının tamamında, 15.7 hektarlık bir alanı (çoğu lejyoner kaleden daha küçük) kapsar. Prokopius'a göre, Satala'nın tahkimatları I. Justinianus tarafından kapsamlı bir şekilde yeniden inşa edildiğinde, bu duvarlar muhtemelen MS 6. yüzyıla aittir, ancak yerlerde daha önceki duvarların temellerini yeniden kullanılmıştır. Duvarların içinde küçük kalıntılar ve Biliotti'nin not ettiği harabe yapılar yıkıktır. Lejyoner üssünün kuzey duvarının kuzeyinde bir sivil yerleşim yeri vardı, ancak herhangi bir önemli bina izi günümüze ulaşmamıştır. Bir dizi kemerden oluşan harap bir yapı, kalenin güneydoğusundan biraz uzaktadır. Biliotti bunu bir bazilika olarak nitelendirdi, ancak o zamandan beri, henüz tanımlanmamış bir alt şehre giden bir su kemerinin kalıntıları olarak görülüyordu. Bu teori artık eskimiş ve harabe bir bazilika kilisesi olarak yeniden onaylanmıştır. Lightfoot, Satala'nın koruyucu azizi St. Eugenius'a adanmış bir şehit kilisesi olabileceğini tahmin eder.[6]

Antik Hellenistik bronz heykelin doğal boyutlarından daha büyük olan ünlü Satala Afroditi, 1872 yılında Sadak'ın dışında bir alanda bulundu. Şimdi British Museum'da sergilenmektedir.[7]

Kaynakça

  1. ^ Sinclair, T. A. Eastern Turkey, an Architectural and Archaeological survey (İngilizce). 2. s. 327. 
  2. ^ Taylor, "Journey of a Tour in Armenia", Journal of the Royal Geographical Society, volume 38, 1868.
  3. ^ Vincent Yorke, "A Journey in the Valley of the Upper Euphrates" in Geographical Journal, Vol VIII, 1896.
  4. ^ Vincent Yorke, "A Journey in the Valley of the Upper Euphrates" in Geographical Journal, Vol VIII, 1896, p461.
  5. ^ C.S. Lightfoot, "Survey work at Satala", in R. Matthews (ed.), Ancient Anatolia, pp. 275, Oxford, 1998.
  6. ^ C.S. Lightfoot, “Survey work at Satala,” in R. Matthews (ed.), Ancient Anatolia, pp. 273-84, Oxford, 1998.
  7. ^ "British Museum Collection". 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gümüşhane (il)</span> Türkiyenin Karadeniz Bölgesinde bir il

Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan, Türkiye'nin bir ilidir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.

Pidasa, Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan Roma dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Knidos</span> Muğlanın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşim

Knidos, Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kalenderhane Camii</span> İstanbulda bir cami

Kalenderhane Camii ya da eski adıyla Theotokos Kyriotissa Kilisesi, İstanbul'un Vefa semtinde Doğu Roma döneminden kalma bir yapıdır. Bozdoğan Kemeri'nin en doğu ucunun güneyinde yer alır. Doğu Ortodoks Kilisesi formundadır. 18. yüzyılda Osmanlı'lar tarafından camiye çevrilmiştir. Yüksek olasılıkla kilise ilk durumunda Theotokos Kyriotissa'ya adanmıştı. Yapı, Yunan haçı kemerli Bizans kilisesi örneğinin var olan birkaç örneğinden birini temsil eder. Plan ve üslup özelliklerine göre binanın 9. veya 10. yüzyıla ait olduğu varsayılır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Roma Hamamı</span> Ankarada bulunan Roma hamamı

Ankara Roma Hamamı veya Caracalla Hamamı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir Roma hamamıdır. Günümüzde Hacı Bayram Mahallesi sınırları içerisinde yer alan yapı, ilk katmanı Frigler dönemine kadar uzanan bir höyük üzerine inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bedrama Kalesi</span>

Bedrama Kalesi veya Petroma Kalesi, Tirebolu, Giresun-Gümüşhane karayolu üzerinde, Örenkaya ve Karaahmetli köyleri sınırlarında bulunan, tamamen yerli kayalar üzerine kurulmuş olan bir kaledir. Giresun'a bağlı Tirebolu ilçesinin Örenkaya köyünde bulunan Bedrama Kalesi, Harşit'in doğusunda Harşit Vadisi'ni gören doğal kayalıklar üzerinde yer almaktadır. Kaleyi kimin inşa ettiği tartışmalıdır. Necati Demir'e göre kale Hacıemiroğulları Beyliği tarafından inşa edilmiştir. Batı Asya kültür yazarı Diana Darke'ye göre ise kale, Selçuklu zamanından beri bölge ticaret hayatında aktif rol oynayan Cenevizliler tarafından inşa edilmiştir. Sur duvarlarının çok az bir kısmı günümüze ulaşabilmiştir. Yapının blok ve moloz taşlarla inşa edildiği kalıntılardan anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Smirni</span> İzmirde bulunan antik şehir

Smirni, İzmir sınırları içinde iki farklı konumda yer alan tarihî kentler. Körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir adacık üzerinde kurulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Székesfehérvár</span>

Székesfehérvár, Osmanlı Türkçesi: İstolni Belgrad, Almanca: Stuhlweißenburg, Latince: Alba Regia, Sırpça: Stolni Beograd, Slovakça: Stolicný Belehrad, Çekçe: Stolicný Belehrad, Hırvatça: Stolni Biograd, Lehçe: Białogród Królewski. İstolni Belgrad), Macaristan'daki Fejér ilinde bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Prag Kalesi</span>

Prag Kalesi, Çekya'nın başkenti Prag’da yer alan bir kaledir. Bohemya ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu kralları ve Çekoslovakya ve Çekya devlet başkanları bu mekanda ofisler bulundurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Pydnai</span>

Pydnai, Muğla ilinin Seydikemer ilçesi yakınlarındaki Patara kumsalının batı ucunda Eşen çayı ile Gelidonya Burnu arasında yer alan terk edilmiş bir Helenistik dönem kalesidir. Likya'nın en önemli şehri olan Ksanthos'a giden yolu korumak için inşa edilmiş olup, tatlı su kaynaklarına ve gemilerin güvenli bir şekilde yanaşabileceği bir alana yakın olması nedeniyle stratejik bir konuma sahiptir. Kale Romalılar tarafından kontrol edilirken, 3. yüzyılda Stadiasmus Maris Magni'de ve Ptolemaios'un Coğrafya adlı eserinde anılmıştır.. Bizans döneminde ise yerel Hristiyan nüfusu yağmacılara karşı korumak için kalenin savunma duvarları kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ (Karaman)</span>

Karadağ, Karaman ilinde bulunan sönmüş volkanik bir dağ. Konya ilinin güneyinde Karaman ilinin kuzeyinde Konya ile Karaman arasına yer alır. Dağ Hotamış bataklığı ile Karaman ve Çumra ovaları arasındadır. Karaman'a uzaklığı yaklaşık 30 km kadardır. Karadağ 3 yüksek tepenin birleşmesinden oluşmaktadır. Bunlar; Baştepe, Kızıltepe ve en yüksek noktası olan Mahalaç Tepe'dir. Baştepe'de 150 metre çaplı bir krater bulunmaktadır. Dağ kütlesinin içinde çokça ikincil tepenin yer alması, dağın farklı zamanlarda pek çok kez püskürdüğünü düşündürmektedir. Önemli zirveler şunlardır: Mahalaç, Kızıldağ, Yellibel, Başdağ, Göz (Maden) dağı.

<span class="mw-page-title-main">Babayaka, Gönen</span> Gönene bağlı bir mahalle

Babayaka, Balıkesir ilinin Gönen ilçesine bağlı bir mahalledir. Babayaka Kalesi, köyün tarihi bir kalıntısıdır.

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir</span> Bakünün tarihî çekirdeği

İçerişehir ya da Eskişehir, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün tarihî çekirdeği olarak bilinmektedir. Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucunda UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi'nin 2000 yılında Avustralya'nın Cairns kentinde yaptığı 24. oturumda Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Dünya Mirası olarak kabul edilen İçerişehir, Azerbaycan'dan listeye dahil olan ilk yapıdır. Bakü'nün en eski kısmı olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarları ile çevrilidir. 221.000 m² alana sahip olan koruma alanında 1300'den fazla aile yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Teos</span> Antik kent

Teos veya Teo, Eski İyonya'da batısından yer alan bir antik şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Tekor Bazilikası</span>

Tekor Bazilikası veya Aziz Sargis Kilisesi, 5. yüzyıl kilisesinin bugünkü fakir kalıntıları, önceden Tekor olarak bilinen Digor köyüne bakan bir yamaçtadır. 1915 Ermeni kırımı'ndan beri boş durmuyor ve harabeye dönmüş.

<span class="mw-page-title-main">Loropèni Harabeleri</span>

Loropéni Harabeleri, Burkina Faso'da, Gaoua şehrinin 40 kilometre batısında yer alan bir pazar kasabası olan Loropéni şehrinin hemen yanında yer alan bir sit alanıdır ve UNESCO tarafından 2009 yılında Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. Bu kalıntılar, ülkenin ilk Dünya Mirası eseridir. Sit alanında 11,130 metre kare alan kaplayan taş duvarlar, antik bir kalenin kalıntılarıdır. Sit alanının tarihi 11. yüzyıla kadar gitmektedir, ancak kalıntıların en belirgin olanları 14. – 17. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Kalıntıların trans-Sahra altın ticareti sırasında Lohron ya da Koulango insanları tarafından inşa edildiği ve yerleşim yeri olarak kullanıldığı belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çeremi Tarihi Sit Alanı</span>

Çeremi Tarihi Sit Alanı Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Gurcaani belediyesinde konumlanmış Çeremi köyünde yer alan bir tarihi ve arkeolojik sit alanıdır. Kompleks, kilisenin kalıntıları, savunma duvarı olan bir kale ve bir mezarlıktan oluşmaktadır. Bu kalıntıların bir kısmı, Erken Orta Çağ Gürcü kroniklerinde bahsedilen, yok olmuş Çeremi kentidir ve Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Robinson Kemeri</span>

Robinson Kemeri, bir zamanlar Tapınak Tepesi'nin güneybatı köşesinde duran, alışılmışın dışında geniş bir taş kemerin taşıdığı abidevî merdivenin adıdır. MÖ 1. yüzyılın sonunda Hirodes tarafından başlatılan İkinci Tapınağın genişletilmesi çalışmaları kapsamında inşa edilmiştir. Son bulgulara göre ölümünden 20 yıl sonrasına kadar tamamlanmamış olduğuna işaret etmektedir. Büyük taş açıklığı, Tapınak Tepesi'nin istinat duvarları ile birlikte inşa edilmiştir. Antik Kudüs'ün Aşağı Pazar bölgesinden ve Tyropoeon caddesi üzerinden dağın kordonundaki Kraliyet Stoa kompleksine olan ulaşımı sağlamıştır. Üst geçit, tamamlanmasından yaklaşık 10-20 yıl sonra, ilk Yahudi-Romalı isyanı sırasında yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Üçayak Kilisesi</span>

Üçayak Kilisesi, 10. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen, Kırşehir'in 30 kilometre kuzeyinde yer alan çift kubbeli ve tamamen tuğladan yapılmış Doğu Roma İmparatorluğu kilisesi. Çevresindeki antik yerleşim yerlerinden oldukça izole ve başka hiçbir tarihi eser kalıntısı barındırmayışı açısından benzersiz bir kilisedir. Günümüzde kolonları hariç bütün kısımları yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tartu Katedrali</span>

Tartu Katedrali, önceden Dorpat Katedrali olarak da bilinen Estonya'da Tartu (Dorpat) şehrinde yer alan eski bir Katolik kilisesidir. Bina şimdi bölgedeki kasabaya bakan heybetli bir harabedir. Yenilenmiş olan küçük bölümünde ise üniversitenin büyük resepsiyonlar için de kullandığı Tartu Üniversitesi'nin müzesi yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.