İçeriğe atla

Sasani İmparatorluğu'nun zaman çizelgesi

Önemli olaylar ve bölgesel değişimi de içeren Sasani İmparatorluğu'nun zaman çizelgesi.

Sasani İmparatorluğu ya da Sasani Hanedanı, MS 224-651 arasında süren Pers hanedanlığı için kullanılan isimdir.

I. Erdeşîr'in sikkesi.
I. Şâpûr'un, Valerianus'u küçük düşürdüğü kabartmalı taş.
  • 224 - I. Erdeşîr'in Şehinşah (Şahların Şahı/Kralların kralı) unvanını alması; Sasani hükümdarlığının kurulması.
  • c. 224-240 – Zerdüşt inancı, I. Erdeşîr hükümdarlığında bir iyileşme dönemi yaşar.
  • 230 - Sasani ordusu, Yukarı Mezopotamya'nın Roma tarafından kontrol edilen kısmına saldırdı ve Nisibis'i ele geçirdi ama elinde tutmayı başaramadı.
  • 237-238 - I. Erdeşîr, Doğu Roma vilayetlerine bir başka saldırıya başladı ve Harran ile Nisibis'i işgal etti.
  • 241 - I. Şâpûr'un tac giymesi.
  • c. 242-273 - Mani'nin Persia'da seyahatini yapması.
  • 252-256 - I. Şâpûr'un Doğu Roma vilayetlerine doğru ilerlemesi.
  • c. 259 - I. Şâpûr'un, Valerianus'u yenip, esir alması.
  • c. 260 - I. Şâpûr'un, Doğu Roma vilayetlerine 2. baskını.
  • c. 261 - Palmira hükümdarı Odaenathus, Antakya'nın yağmalanmasından dönen muzaffer Pers birliklerini durdurdu, I. Şâpûr'a karşı kayda değer bir fetih gerçekleştirip ve Persleri Fırat’ın ötesine püskürttü.
  • 271 - I. Hürmüz'ün tac giymesi.
  • 273 - I. Behrâm'ın tac giymesi.
  • 274 or 277 - Etkili Zerdüşt başrahibi Kartir tarafından Mani'nin idam edilmesi.
  • 276 - II. Behrâm'ın tac giymesi.
Kartir'i elinde kendi yazıtını tutarken gösteren bir kabartma
Paikuli yazıtının küçük bir parçası; Orta Farsça versiyonu
  • c. 294 - Pers sınırı yanındaki Irak'taki Narseh’in Paikuli yazıtı.
  • 296 - Narseh, Ermenistan'a baskın yaptı, Tiridatis'i kovup ve Romalıları bastırdı.
  • 297- Roma imparatoru Galerius, Narseh'in yaptıklarını geri aldı. Nisibis Antlaşması, Narseh'i Ermenistan ve Mezopotamya'yı terk etmeye zorladı.
  • c. 301 - Ermenistan Krallığı, Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk ulus oldu.
  • 302 - Narseh'in istifası; II. Hürmüz'ün tac giymesi.
  • 309 - II. Şâpûr'un tac giymesi.
  • 325 - II. Şâpûr, Arap halkına saldırdı ve imparatorluğun sınırlarını aşılmaz kıldı.
  • 338 - II. Şâpûr, Narseh tarafından Romalılara verilen beş bölgeyi geri aldı.
  • 348 - II. Şâpûr, Mezopotamya'yı ele geçirdi.
  • c. 360 - Kidarite Krallığı'nın kuruluşu.
  • 363 - Julianus, Pers birlikleri ile yapılan savaşta öldü; teslim alına topraklar ve Nisibis, Persler geri verildi.
  • 376 - Romalılar ile Persliler arasında mütareke imzalandı.
  • 379 - II. Şâpûr'un ölümü ve II. Erdeşîr'in tac giymesi.
  • 383 - III. Şâpûr'un tac giymesi.
  • 399 - I. Yezdicerd'in tac giymesi, Zerdüştçü din adamlarının etkisini kontrol etme çabası ve diğer inançlara karşı hoşgörüsü nedeniyle “Günahkar” olarak adlandırdı.
  • 409 - Hristiyanların halka açık ibadet etmesine ve kendi kiliselerini inşa etmelerine izin verildi.[1]
V. Behrâm'ın sikkesi.
I. Hüsrev tahtta oturuyor.
  • 531 - I. Hüsrev'in tac giymesi.
  • c. 531 - Mazdek takipçilerinin katledilmesi ve çökertilmesi.
  • c. 531 - Tarım, hükûmet, askeri, toplumsal reformlar.
  • c. 531 - Sanskrit yazılmış hikâye kitabı Panchatantra'nın Orta Farsçaya çevrilmesi.
  • 533 - 524 yılında başlayan Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında savaşın sonu.
  • 541 - Lazika Savaşı, Lazika'yı kontrol altına almak için Bizanslılar ile Sasaniler arasında başladı.
  • c. 554 - I. Hüsrev ile I. Justinianus arasındaki muharebelerin gözlemcisi ve De bello Persico (Latin tr., 1833) yazan, Bizanslı uzman Prokopius öldü.
Aksum-Sasani savaşlarında sahneler
III. Yezdicerd'ın sikkesi.

Ayrıca bakınız

  • Roma tarihinin zaman çizelgesi

Kaynakça

  1. ^ 409 - Christian are permitted to publicly worship and to build churches 14 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. thenagain.info

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu</span> İslamın gelişinden önceki son Fars imparatorluğu, dördüncü büyük İran hanedanı (224–651)

Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.

<span class="mw-page-title-main">I. Erdeşîr</span>

I. Erdeşîr ya da Erdeşîr-i Bâbekân, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarıdır. İsmi, Artaxares, Artaşastra ve Artakhşathra olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">I. Şâpûr</span>

I. Şâpûr, ikinci Sasani Şahıdır. Hükümdarlığının yılları genellikle 241 - 272 olarak verilir, fakat babası I. Erdeşîr'in 241 yılında ölmesinden önce de babasıyla beraber krallık yapmış olması muhtemeldir.

I. Hürmüz, 272 - 273 yılları arasında İran'daki Sasani Devleti'nin kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Narseh</span>

Narseh, Sasani Devleti'nin 293–302 yılları arasındaki kralıydı. I. Şâpûr'un (241–272) oğludur.

<span class="mw-page-title-main">II. Şâpûr</span>

II. Şâpûr, Sasani İmparatorluğu'nun 309 - 379 yılları arasındaki hükümdarıydı. Uzun süren iktidarı sırasında, Sasaniler, I. Şâpûr'un (241-272) hükümdarlığından beri ilk altın çağlarını yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Yezdicerd</span>

I. Yezdicerd, I. Yezdigird ya da I. Yezdicürd, Sâsânî İmparatorluğu'nun 12. şâhıdır. III. Şapûr'un (383-388) oğludur ve kardeşi IV. Behrâm'ın suikastının ardından Sâsânî tahtına çıkmıştır. 399 - 420 yılları arasında, ülkeyi 21 sene idâre etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">V. Behrâm</span> 421 - 438 yılları arasında Sasani İmparatorluğu hükümdarı

V. Behrâm ya da Behrâm-ı Gûr, 421 - 438 yılları arasında Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıydı. I. Yezdicerd'in oğludur. Babasının ani ölümü ya da suikastı sonucu, asillerin muhalefetine karşı Hîre Arap hanedanının da desteğiyle tacı ele geçirdi. V. Behrâm'ın annesi, Yahudi Eksilark'ın kızı olan Soşandukht'tır.

<span class="mw-page-title-main">I. Hüsrev</span>

I. Hüsrev ya da Farsçada bilinen haliyle Enûşirvân, Âdil Enûşirvân adıyla da tanınan 531–579 yılları arasında Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">II. Hüsrev</span> 590–628 yılları arasındaki Pers Sasani şahı

II. Hüsrev, ayrıca Hüsrev Perviz, bir yıl kesinti hariç 590'dan 628'e kadar hüküm süren İran'ın son büyük Sasani kralı (şah) olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Mauricius</span> Bizans imparatoru

Mauricius veya Mavrikyüs, 582 – 602 döneminde Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatorudur. Bizans imparatorluğunun başlangıç döneminde çok önemli bir hükümdardır. Bir general olarak kayın-babası II. Tiberius ölünce imparator olmuştur. Saltanatının neredeyse tümünde imparatorluğun ya doğu sınırlarında ya da batı Balkanlar sınırlarında neredeyse devamlı savaşlar meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şirin</span> II. Hüsrevin karısı

Şirin Sasani Kralların kralı (şahinşah) II. Hüsrev'in Hristiyan karısıdır. Hüsrev'in babası IV. Hürmüz'ün ölümünden sonraki devrimde, General Behrâm-ı Çûbîn, Pers imparatorluğu üzerinde iktidarı ele geçirdi. Şirin, Hüsrev ile birlikte Suriye'ye kaçtı ve burada Bizans imparatoru Mauricius'un koruması altında yaşadılar. 591'de Hüsrev, imparatorluğun kontrolünü ele geçirmek için İran'a döndü ve Şirin, kraliçe oldu. Yeni nüfuzunu İran'daki Hristiyan azınlığı desteklemek için kullandı, ancak siyasi durum bunu gizlice yapmasını gerektiriyordu. Başlangıçta Nestûrîler olarak adlandırılan Doğu Kilisesi'ne bağlıydı, ancak daha sonra günümüzde Süryani Ortodoks Kilisesi olarak bilinen Miafizit Antakya kilisesine katıldı. 602-628 Bizans-Sasani Savaşı'nın ortasında 614'te Kudüs'ün fethinden sonra, Persler İsa'nın Gerçek Haç'ını ele geçirdiler ve onu Şirin'in sarayında haçı aldığı başkentleri Tizpon'a getirdiler.

Narses Altıncı yüzyılın sonlarında ve yedinci yüzyılın başlarında İmparator Mauricius ve Phocas'ın döneminde aktif olan Ermeni kökenli bir Bizans generaliydi. Mezopotamya'daki orduyu Mauricius döneminde komuta etmiştir. II. Hüsrev ile birlikte Sasani gaspçı Behrâm-ı Çûbîn'e karşı savaşmıştır. Phocas, Mauricius'u devirip tahtı gasp ettiğinde Narses gaspçıyı tanımayı reddetti. Edessa şehrinde Phocas birlikleri tarafından kuşatılan Narses, kendisine yardım etmesi için Hüsrev'i çağırdı ve Pers güçleri tarafından kurtarıldı. Durumu diplomatik bir görevle kurtarmaya çalıştı ancak güvenlik sözü verildikten sonra geldiği Konstantinopolis'te Phocas hükûmeti tarafından canlı canlı yakıldı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans-Sasani Savaşı (572-591)</span> Bizans ile Sasani arasında yaklaşık 20 yıl süren savaş durumu

Bizans-Sasani Savaşı (572-591), Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaştır. Kafkasya bölgesinde Pers egemenliği altında olan Bizans yanlılarının ayaklanmaları ile başladı, ancak diğer olaylar patlak verdi. Çatışma büyük oranda Güney Kafkasya ve Mezopotamya ile sınırlıydı, ancak Doğu Anadolu, Suriye ve Kuzey İran'a da yayılmıştı. Bu, 6. ve 7. yüzyılın çoğunu kapsayan bu iki imparatorluk arasındaki yoğun bir savaş dizisinin bir parçasıydı. Büyük ölçüde sınır eyaletleri ile sınırlandığı ve bu sınır bölgesinin ötesinde herhangi bir düşman topraklarının kalıcı bir şekilde işgal edilmediği aralarındaki birçok savaşın sonuncusuydu. 7. yüzyılın başlarındaki çok daha kapsamlı ve belirgin son çatışmadan önce geldi.

<span class="mw-page-title-main">Blarathon Muharebesi</span> Ortaçağ muharebesi

Blarathon Muharebesi, 591 yılında Ganzak yakınında birleşik Bizans-Sasani kuvveti ile Behrâm-ı Çûbîn komutasında Pers kuvvetleri arasında gerçekleşen muharebedir.

İoannis, soyismi Mistakon, "mustachioed/bıyıklı",, Bizans imparatorları II. Tiberius ve Mauricius döneminde Sasani İmparatorluğu ile savaşlarda önde gelen bir Doğu Romalı (Bizans) generaldir.

<span class="mw-page-title-main">İberya Savaşı</span>

İberya Savaşı, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında İberya'nın Doğu Gürcü Krallığı üzerine 526'dan 532'ye kadar süren savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İç Savaşı (589-591)</span>

Sasani İç Savaşı (589-591) IV. Hürmüz'ün yönetimine karşı soylular arasındaki büyük memnuniyetsizlik nedeniyle 589'da patlak veren bir çatışmadır. İç savaş 591 yılına kadar sürdü. Mihranlı gaspçı Behrâm-ı Çûbîn'in devrilmesi ile Sasani ailesi İran hükümdarlığına tekrar geldi geldi.

Azaritis, aynı zamanda Exarath (Grekçe: Ἑξαράθ ve Zuraq olarak da kaydedilmiştir. Bizans-Sasani Savaşları sırasında Sasani Pers askeri komutanıydı. Yunanca adı muhtemelen hazaraft onursal unvanının yanlış anlaşılmasından kaynaklanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Sasani Ermenistanı</span> Sasani İmparatorluğunun eyaleti

Sasani Ermenistanı, aynı zamanda Pers Ermenistanı ve Persarmenia olarak da bilinir, Ermenistan'ın bulunduğu dönemlere de atıfta bulunabilir. Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarlığı altındaydı ya da özellikle Ermenistan'ın onun kontrolü altındaki bazı kısımlarındaydı; örneğin 387'deki bölünmeden sonra, Batı Ermenistan'ın bir kısmı Doğu Roma İmparatorluğu'na dahil edilirken, Ermenistan'ın geri kalanı Sasani hükümdarlığı altına girmişti, ancak 428 yılına kadar mevcut krallığını korudu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.