Sarıkum Gölü
| Sarıkum Gölü | |
|---|---|
 | |
| Havza | |
| Konum | Sinop Merkez, Sinop, Türkiye |
| Koordinatlar | 42°0′56″K 34°55′13″D / 42.01556°K 34.92028°D |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (giden) | Karadeniz |
| Uzunluk | 2 km (1,2 mi) |
| Genişlik | 750 m (2.460 ft) |
| Yüzölçümü | 1,84 km2 (0,71 sq mi) |
| En derin noktası | 2 m (6,6 ft) |
| Yüzey rakımı | 0 m (0 ft) |
| Özellikler | Hafif tuzlu su |
  Sarıkum Gölü (Türkiye) | |
Sarıkum Gölü, Sinop Yarımadasının batısında, eski bir koyun kıyı kordonu ile kapanması sonucu oluşmuş hafif tuzlu sığ bir lagün gölüdür.[1]
Sarıkum Gölü, Orta Karadeniz Bölgesinde, Sinop il merkezinin 21 km batısında ve Sarıkum köyü kenarında yer almaktadır. 102 hektar su alanı ve 82 hektar bataklık alanı olmak üzere toplam 184 hektarlık alana sahiptir.[1] Göl çevresiyle birlikte “Tabiatı Koruma Alanı” nda yer almaktadır. Birkaç küçük dere ile beslenmekte ve su seviyesi yükseldiğinde küçük bir kanal yoluyla denize boşalmaktadır. Gölün uzunluğu 2,0 km, genişliği 750–800 m civarındadır.[2] Gölün derinliği ortalama 2 m civarındadır.[1]
Jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri
Sarıkum Gölü, Sinop Yarımadasının büyük kısmında morfolojiye hakim olan plato yüzeyi arasında, sonradan meydana gelen tektonik hareketler sonucunda oluşmuş çukur alanlardan biri üzerinde yer alır.
Sarıkum Gölü’nün kuzeyinde platonun devamlılığını kesintiye uğratan ve tabakalarda kesiklik meydana getiren fay hatlarından birinin güney kısmının bir bölümünün deniz seviyesi altına düşmesi ile burada eski bir körfezin oluştuğu sanılmaktadır. Sarıkum Gölü işte bu eski körfeze akan derelerin önünün uzun yıllar boyunca hem dalgalar tarafından sürüklenen hem de karayel rüzgarlarının hareketlendirdiği kıyı kumulları ile kapanması sonucu oluşmuş bir kıyı set (lagün) gölüdür.
Dördüncü derece deprem bölgesi içinde yer alan Sarıkum Gölü çukurluğunun batı ve güneyinde Kuaterner depoları yaygındır. Sarı renkli kumlardan oluşan depolar çevrenin adlandırılmasında da etkili olmuş, jeoloji haritalarında bu Plio-Kuaterner depolar “ Sarıkum fasiyesi” olarak adlandırılmışlardır. Bu kumların çok ince taneli ve zayıf çimentolu olmaları Sarıkum Gölü ve çevresinde farklı bir morfolojik ünitenin oluşmasına da imkân vermiştir. Özellikle gölün kuzey ve batısında yer alan bu kumul sahası, yakın geçmişte tarım alanlarını işgal etmesi ve görünümünden dolayı, yöre halkı tarafından “çöl” olarak isimlendirilmiştir.[1]
Hidrografi özellikleri
Sarıkum Gölü, esas olarak güneyden Dereönü ve doğudan da Keçi deresi ile beslenmektedir. Bunlar mevsimlik akarsular olup, yazın kurumaktadır. Bunda bu iki akarsuyun su toplama havzalarının dar olması yanında, Sarıkum Gölü çevresinin çok gevşek kumullardan oluşması nedeniyle zeminin geçirgenliğine bağlı olarak yağış sularının tabana sızıp akarsu sisteminin gelişmesini engellemesinin de önemli rolü vardır. Sarıkum Gölü fazla sularını kuzey kesiminde bulunan bir ayak vasıtası ile denize ulaştırmaktadır. Göl ile deniz arasında ayrıca çok küçük iki tane de göl vardır.[1]
Göl suları çok yüksek oranlarda tuzlu ve sodyumlu, killi ve orta derecede kireçli, organik madde ve potasyum oranlarının yüksek, görünüş ve renginin berrak, sularının kokusuz ve içilemez nitelikte olduğu, gölün tabanının da 25–30 cm kalınlıkta mil ve siltlerle kaplı bulunduğu tespit edilmiştir. Göl suyu sıcaklığı da yıl içinde ortalama 17,1 C’lik bir değişme göstererek, mart ayında 6,9 C ile en düşük, ağustos ayında ise 24 C ile en yüksek değerlerine ulaşmaktadır.
Daha önceleri ortalama 160 cm olarak ölçülen göl derinliği, 1993’te 100 cm olarak tespit edilmiştir. Bu durum gölün hızla karalaşmakta olduğu ve acil önlem alınması gerektiğinin de bir işaretidir. Gölün dolmasında etkili olan en önemli iki faktörden biri rüzgarlarla taşınan kumulların göl üzerinden geçerken çökelmesi, diğeri ise göl çevresindeki akarsuların taşıdığı malzemelerdir.[1]
Fauna özellikleri
Sarıkum Gölü açık su yüzeyi yanında, sazlıklar, bataklıklar kumul ve kumsallar gibi farklı ekolojik karakterdeki yaşam ortamları ile başta su kuşları olmak üzere değişik türden zengin sayılabilecek bir yaban hayatının barınmasına imkân vermektedir. Sarıkum Gölü biyolojik üretim yönünden eutrophic (bol gıdalı) sulak alanlarımızdan biri olup plankton ve dip canlıları bakımından zengindir. Bu durum gölde dil balığı, kefal ve kaya balığı gibi balık türlerinin yaşamasına imkân vermektedir. Yavru balıklar mayıs ile haziran ayı başlarında göle giriş yapmakta, yetişkin balıklar ise yumurtalarını genellikle göl ile derelerin birleştiği yerlere bırakmaktadır. Gölde bol miktarda bulunan kefallerin 1250 gr ağırlığa ve 40 cm boya ulaştıkları belirtilmiştir.[1]
Ayrıca bakınız
- Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
- Türkiye'deki göller
Kaynakça
- ^ a b c d e f g YILMAZ C. (2005) “Sarıkum Gölü Ekosistemi (Sinop)”,TURQUA - Türkiye Kuvaterner Sempozyumu V, (02–03 Haziran 2005), Bildiriler Kitabı, (Editörler: O. Tüysüz - M. K. Erturaç), İstanbul Teknik Üniversitesi, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Yayını, (219–226), İstanbul.
- ^ "2011 Yılı İl Çevre Durum Raporu, Sinop İl Çevre Müdürlüğü" (PDF). 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2015.
