İçeriğe atla

Sarkis Zabunyan

Sarkis
Sarkis, 2006
Genel bilgiler
Doğum adıSarkis Zabunyan
Doğum26 Eylül 1938 (86 yaşında)
İstanbul
Evlilik(ler)iIşıl Akyüz
Sanat eğitimiİstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi
Ödüller
1967 Paris Bienali Resim Ödülü, 1985-Fransa Sanat ve Edebiyat Şövalyesi Nişanı, 1991-Fransa Ulusal Heykel Büyük Ödülü

Sarkis Zabunyan (Sarkis olarak bilinir, d. 26 Eylül 1938, İstanbul), kavramsal sanatçı, ressam.

Türkiye'nin öncü çağdaş sanatçılarından birisi olarak tanınır.[1][2] Resimle başladığı sanat hayatına heykel, işitsel ve görsel enstalasyonlarla devam eden Sarkis'in eserleri Louvre Müzesi, Solomon R. Guggenheim Müzesi, MAXXI, Pompidou Merkezi gibi birçok sanat kurumunda sergilenmiştir. Yapıtlarında mimari, müzik, görsel sanatlar gibi birbirinden farklı disiplinlerin etkilerini görmek mümkündür.[3]

1964’te Fransa’ya yerleşen sanatçı, Fransız vatandaşı olmuştur ve 1960'ların sonundan itibaren yerleştirme sanatının bir ikonu hâline gelmiştir.

Yaşamı ve sanatı

1938 yılında İstanbul'da doğdu. Sivas'tan İstanbul'a göç etmiş bir Ermeni ailenin çocuğudur. Babası kasap Garabet Zabunyan, annesi ev hanımı Duru Zabunyan'dır.

Orta öğrenimini Saint Michel Fransız Lisesi'nde tamamladıktan sonra[4] 1957 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin (bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) İç Mimarlık bölümünde öğrenim görmeye başladı. Mezuniyetinin ardından 1960 yılında Ankara'da askerlik hizmeti sırasında Behruz Çinici'nin ODTÜ şantiyesini yürütmekte olan mimarlık ofisinde çalıştı. 1962 yılının sonunda Ankara’da Bayındırlık Bakanlığı’nda çalıştı; toplu konut çizimleri yaptı.[5]

Sanat yaşamına resimle başladı. İlk sergisini 1960 yılında İstanbul'da Alman Kültür Merkezi'nde açtı.[6] 1963'e kadar Türkiye’de çalıştıktan sonra 1964’te Fransa’ya yerleşti. 1964'te Paris'te Dekoratif Sanatlar Okulu'nda dersler vermeye başladı. 1967’de Paris Bienali'nde resim dalında birincilik ödülüne layık görüldü.

1960'ların sonundan itibaren yerleştirme sanatının bir ikonu hâline geldi.[2] Sarkis, 1969 yılında "Tavırlar Biçime Dönüşünce" ve 1977'te 6. Documenta sergilerine katıldı ve Avrupa’nın her yerinde çok sayıda kişisel sergi açtı. 1985 yılında Fransız Kültür Bakanlığı tarafından kendisine "Sanat ve Edebiyat" nişanı verildi.[7]

Sarkis, 1985 yılında Yıldız Üniversitesi’nde düzenlenen "Öncü Türk Sanatından Bir Kesit" sergisine katılmak için 21 yıl sonra Türkiye'ye geldi. Bu sergide galeri mekanına yaklaşık iki metre karelik bir alanda briketlerden oluşan, bir yüzü diğerlerine göre daha yüksek tutulmuş bir yapı kurdu. Tamamen teyp bandı ile sarmalanan yapının üzerinde küçük bir notla sanatçının adı, soyadı ve teyp bandında Bach'a ait bir müzik kayıtlı olduğu belirtilmişti. Türkiye'deki görsel sanatlar dünyasında ilk defa görülen bir yapıt olarak değerlendirilen bu eserde, pek çok eserinde olduğu gibi bellek konusuna göndermede bulunmuştur.

1986 yılında İstanbul'da Maçka Sanat Galerisi'nde gerçekleştirdiği "Çaylak Sokak" sergisi ile en kapsamlı etkinliğini gerçekleştirdi. Yaşantısında yer etmiş anıları ve anılarının önemli nesneleri serginin ana temasını oluşturmaktaydı.[2] Çocukluğunun yaz tatillerinde yanında çıraklık yaptığı kunduracı dayısının tezgâhını bu sergi için galeride dayısına yeniden kurdurdu. Andrey Tarkovski'’nin Nostalji filminin ses bantlarından oluşan bir heykel koydu. Amcasının içinde domates yetiştirmeye başladığı eski küçük bir banyo küvetini de içi su dolu olarak galerinin ana mekanına yerleştirip içinde küçük bir balıkçı takası maketini yüzdürdü ve içine teyp bantlarından oluşturulmuş bir figür koydu. Teyzesinin eski lambalı radyosunu, artık yürüyemeyen babasının ayakkabılarını, 1963 yılından kalma bir yağlıboya tuvali sergide kullandı.

Sanatçı, daha sonraki çalışmalarında da tarihsel göndermeler içeren farklı nesneleri müzelerin geniş mekanlarında kullanarak yerleştirmeler gerçekleştirmiştir. Tüm çalışmalarında yaşamıyla, geçmişiyle yani belleğiyle ilişki kurmaktadır. Özellikle belleğinde önemli bir yer tutan Çaylak Sokak, yapıtlarında sürekli olarak izleyicilerin karşısına çıkar.[7] II. Dünya Savaşı dönemi İstanbul'una tanıklık eden çocukluk yıllarının etkisiyle Blackout (Karartma) ve Leidschatz (Istırap Hazinesi) kavramlarını çalışmalarının adları olarak sıklıkla kullandı.[7] Blackout 1974 ile 1977 yılları arasında gerçekleştirdiği çalışma serisine verdiği isimdir. Leidschatz kavramını ise Aby Warburg’un "İnsanlığın ıstırap hazinesi, insanın serveti hâline dönüşüyor." ifadesinden esinlenerek çalışmalarına yansıtmıştır.[7] Sanatındaki kilit kavramlardan biri, Almanca savaş ganimeti anlamına gelen kriegsschatz’dır.[8] İşlerinin müzelerde oradan buradan toplanmış harp ganimetleri gibi sergilenmesine karşı olan sanatçı; tamamlanıp bir kenara konan, satılan objeler yerine çevreyle ilişki içinde sürekli değişen işler üretmiştir.[9]

Sarkis, 2008 senesinde başladığı mimari desen yorumlamalarını ise 2010’da İstanbul'da açılan OPUS sergisinde ve OPUS II başlığıyla 2011’de Paris'te sundu. Aynı yıl Üsküdar'daki Atik Valide Külliyesi'ne yaprak altınla kaplanmış inşaat iskelesini yerleştirdi.[5]

Ödülleri

  • 1967 - Paris Bienali Resim Ödülü
  • 1985 - Fransa Kültür Bakanlığı Sanat ve Edebiyat Şövalyesi Nişanı
  • 1991 - Fransa Kültür Bakanlığı Ulusal Heykel Büyük Ödülü

Kaynakça

  1. ^ Gençay, Hazal. "Sarkis: Yerleştirme Sanatının İkonu". Artfulliving.com.tr, 15 Mart 2017. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  2. ^ a b c Uz, Ayfer; Uz, Nurbiye. "Türkiye'de 1980'li Yıllarda Değişen Sanat Anlayışı ve İlk Kavramsal Sanat İzleri (Bedri Baykam ve Sarkis)". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi Cilt 5, Sayı 2, 2018. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  3. ^ Karaçalı Annepçioğlu, Hülya. "Gesamtkunstwerk kavramı ve Sarkis üzerine bir inceleme" (PDF). SANAT YAZILARI, (41), 2019. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  4. ^ "Sarkis Zabunyan". Türk Kültür Vakfı sitesi. 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  5. ^ a b Üngür, erdem. "Sarkis'in Opus Serisi Üzerinden Mimari Temsilin Doğasına Bir Bakış". 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  6. ^ Gürsel, Burçe. "Sarkis'in Mekân İçinde Mekân Yaratan İşleri". Mimarlık dergisi, Sayı 351, Ocak Şubat 2010. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  7. ^ a b c d Karaçalı Annepçioğlu, Hülya. "Bellek ve Sanat İlişkisi: Canan Tolon ve Sarkis Zabunyan". Art -Sanat Sayı 12, Yıl: 2019. 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  8. ^ "Sarkis". Dirimart.com.tr sitesi. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  9. ^ "Larousse'a geçen Türk ressam" (PDF). Taha Toros Arşivi, Dosya No: 454 (Hürriet gazetesi, 30 Haziran 1986). 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu devlet üniversitesi

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ), merkez kampüsü İstanbul'un Fındıklı semtinde bulunan devlet üniversitesidir. Ağırlıklı olarak görsel sanatlar, mimarlık, sahne sanatları ve müzik alanında eğitim vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cihat Burak</span> Türk ressam, mimar, yazar ve seramikçi

Cihat Burak, Türk ressam, mimar, yazar ve seramikçi.

<span class="mw-page-title-main">İlhan Koman</span> Türk heykeltıraş

İlhan Koman, Türk heykeltıraş.

Jale Yasan, Türk ressam ve kadın hakları aktivisti.

<span class="mw-page-title-main">Ömer Uluç</span>

Ömer Uluç Türk ressam ve sanatçı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Resim ve Heykel Müzesi</span>

İstanbul Resim ve Heykel Müzesi (İRHM), 20 Eylül 1937’de Türkiye’nin ilk Güzel Sanatlar müzesi olarak Dolmabahçe Sarayı’nın Veliaht Dairesi’nde hizmete giren, günümüzde Tophane'deki Antropo No:5'te hizmet veren sanat müzesidir.

Selim Turan, Azerbaycan kökenli Türk ressam ve heykeltıraş.

Şemsi Arel,, Türk ressam.

Füsun Onur, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Venedik Bienali Türkiye Pavyonu</span>

Venedik Bienali Türkiye Pavyonu, her yıl dönüşümlü olarak sanat ve mimarlık sergileri düzenleyen ve ulusal temsil modelini benimseyen Venedik Bienali’nde 1991 yılından beri Türkiye’yi temsil eden sergi mekânıdır. Türkiye Pavyonu’nu 2007 yılından bu yana İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) düzenlemektedir. Sanat bienali için Türkiye Pavyonu'na davet edilecek sanatçı ve sanatçıları belirleyecek küratör, iki yılda bir değişen Venedik Bienali Türkiye Pavyonu Danışma Kurulu tarafından önerilir. Mimarlık bienalinde sergilenecek projeler içinse, 2016 yılından beri ulusal bir açık çağrı yapılmakta, bu çağrıya başvuruların seçici kurul tarafından iki aşamalı değerlendirmesi sonucunda pavyonda sergilenecek proje belirlenmektedir. Bienal, her yıl mayıs ayında açılır.

<span class="mw-page-title-main">Oral Enuğur</span> Türk ressam,sanatçı

Şerif Oral Enuğur Türk ressam.

<span class="mw-page-title-main">İrfan Önürmen</span> Türk ressam

İrfan Önürmen Türk çağdaş sanatçı ve ressam.

<span class="mw-page-title-main">Erol Akyavaş</span> Türk ressam

Erol Hakkı Akyavaş, Türk ressam.

Şadan Bezeyiş Türk sanatçı, ressam ve akademisyen.

Cihat Aral Türk ressam, profesör.

Adnan Çoker, Türk ressam ve akademisyen.

Bubi (David Hoyan) (1956, İstanbul), Türk ressam.

Altan Gürman, Türk kavramsal sanatçı ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Gürol Sözen</span>

Gürol Sözen Türk ressam, yazar, heykeltıraş, sanat tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Lütfü Günay</span>

Lütfü Günay Ressam ve Sanat Eğitimcisi.