İçeriğe atla

Sarayyeri, Düzce

Sarayyeri
Köy
Harita
Düzce
Düzce
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlDüzce
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Nüfus
 (2000)
 • Toplam260
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0380
Posta kodu81000

Sarayyeri, Düzce ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

Sarayyeri Köyü (Adigece:Kovk'ehable/Qoukvehable/Къоук1ьэхьаблэ),1864 Adıge sürgünü sırasında Çerkesya'nın Karadeniz kıyısından ya da şimdiki Soçi (Adigece:Ş'açe/Шъачэ) metropoliten alanı yöresinden sürülen Şapsığ (Шапсыгъ) ve Vıbıh (Убых) kökenli Çerkesler tarafından kurulmuştur. İlk kafile,anlatıldığına göre 9 aileden oluşuyordu. Bu kafile ilkin Akçaşehir (şimdiki Akçakoca) iskelesine indirilen Çerkesler arasındaydı. Yanlarında ayrıldıkları yerin toprak numunesi, bazı bitki ve meyve tohumları vardı. Şimdiki yerlerine geldiklerinde yaban erikleri (хьагъэц1ырк1ь) olgunlaşmıştı.

Sarayyeri adının, köyün 3 km kadar kuzeyinde bulunan Konuralp beldesi (Türkçeleştirme kampanyası öncesi adı: "Üskübü" ya da halk arasındaki adı: "Kasaba") saray mensupları için, şimdiki köy mezarlığı ile Melen Çayı arasında ve Melen'in sol üst yamacı üzerindeki bir yerde bir yazlık saray bulunduğu, Sarayyeri adının da oradan geldiği, havadar iklimi nedeniyle saray mensuplarının yazları burada kaldığı anlatılır. Nitekim bu yerde zaman zaman Grek sikkelerinin, yakın zamanlara değin, özellikle yağışlı günlerde yeryüzüne çıkmış halde bulunduğu anlatılırdı. Köyün Çerkesçe adı ise, ilk Çerkes kafilesi önderi Kovk'ı İslam'dan gelme olarak, "Kovk'ı Köyü" anlamında Kovk'ehable (Къоук1ьэхьаблэ/ Kovk'ı mahallesi) olarak yöredeki Çerkeslerce bilinir.

Çerkesler ilkin köyün hemen yanından geçen Melen Çayının sağ (kuzey) tarafındaki çayırlarla kaplı geniş tabanlı vadiye (Melen k'ey/"Мэлэн к1эй=Melen vadisi) yerleştiler. Ama çevredeki Türk köylülerin, bu yerin baharları sel suları altında kaldığını söylemeleri üzerine, daha yüksek bir düzlükte bulunan şimdiki köy yerine, Melen'in sol üst tarafına taşındılar. Buraları o zamanlar geniş orman ve çalılarla kaplıydı, yerleşimin ardından orman açma ve tarla oluşturma çalışmaları başlatıldı. Dikdörtgen biçiminde çayırlık bir köy meydanı seçildi ve meydanın çevresine ev ve bahçeler yerleştirildi. İlkin kulübeler (кылы) kurulduğu, komşu Beslanbey/ Akınlar (Adıgece:Bırgıhable) köyü ile bazı sınır anlaşmazlıkları yaşandığı anlatılmaktadır. Bu arada köy sınırları da saptandı ve aileler arasında eşit olarak paylaşıldı. Şimdiki Kadıoğlu Köyü yakınında Kakırtama (Къакъыртамэ) denilen tümsek alan ibadet yeri, dibinde pınarı bulunan asırlık bir meşe ağacı da Kutsal Ağaç (Чъыгэе Чъыг Лъап1о) olarak belirlendi.

Sarayyeri Köyünün Kovk'ı İslam (Къоук1ьы Ислам) başkanlığında kurulduğu, ilk kafilede üç Kovk'ı, iki Hapıy (Хьапый), bir Abreg (Aбрэгь), bir Nıbe (Ныбэ) ve bir Natho (Натхъо) ailesinin bulunduğu anlatılır. Daha sonra,1878'de Rumeli'den sürülen Çerkeslerden, başka köy ve yerlerden bazı aileler de köye yerleşmişlerdir. Köylüler ya da akrabaları bu kişilere toprak vermiştir. Köye sonradan yerleşen aileler Ğırbı (Гъырбы), Açumıj (Ацумыжъ), Çaçuh (К1ак1ыхъу), Veğul (Огъул1), Tlışe (Л1ыщэ), Hamtıv (Хьамтыу), Bate (Батэ), Tlıf (Л1ыф), Haydeç (Хьайдэч1), Bekımko (Бэкымкъо), Mamhığ (Мамхыгъ) ve Abaza (Азгъэ) aileleridir. Bunların birkaçı Abadzeh (Aбдзах) ailesidir (Tlışe,Ğırbı,Bekımko,). Köyde 1950'lerde ölen Л1ыщэ Hacilyas Varol ünlü bir Adıge halk ozanı, destancı ve öykü anlatıcısı idi. Hacilyas'ın yeğeni Bahri, oğlu Ahmed Ali, Hapıy Mahmud, Ğırbı Fuat köyün tanınmış Adıge öykü anlatıcılarındandı.

Köyde eskiden düzenlenen şarkı şölenlerinden bir örnek görmek için bk."Geguak'o-Vısak'o Toplulukları ve Bir Şarkı Şöleni", internet.

Köyde 1971-1972 yılına değin Adigecenin Şapsığ lehçesi, baskın olarak konuşuluyordu. Adıgece şimdi, daha çok yaşlı ve orta yaşlı kesim arasında konuşulmakta, gençler ise, daha çok Türkçe konuşmaktadır.

Köyde yükseköğrenim görmüş kişiler vardır. Gençlerin bir bölümü dışarıda, bir bölümü de köyden gidip gelerek Düzce'de çalışmaktadır. Köy,Düzce mücavir alanı içinde iken,Düzce belediyesi tarafından, tek yanlı bir kararla belediye sınırları içine alınmış ve bir mahalle olmuştur. 1999 Düzce depreminden pek bir zarar görmemiş olduğundan köye yoğun bir yerleşme olmuş ve köyde lüks villalar inşa edilmiştir. Bu arada köyün etnik kimlik ve geleneğini korumak için, köy merkezine Çerkes asıllı ya da Adıge bağlantılı olmayan nüfus alınmamıştı, ancak 2010 ve 2020 yıllarında köy içine de yerleşmeler başlamıştır.

Köy çevresine bu yakın yıllarda bazı Karadenizli (Ordulu, vb) ve Kürt aileler yerleşmişlerdir.

Coğrafya

Düzce merkezine 4 km uzaklıktadır.

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 260
1997 286

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kabardeyce</span> Türkiye, Ürdün, İsrail ve Rusyada konuşulan bir Kuzeybatı Kafkas dili

Kabardeyce, Kabardey Çerkesçesi veya Doğu Çerkesçesi, çoğunluğu Kabartay-Balkarya'da yaşayan Kabardeylerin ve Besleneylerin konuştuğu Çerkes dilleri grubundan bir dildir. Adigece ile karşılıklı anlaşılabilirlik düzeyi yüksektir. Kabardeyce, Rusya'ya bağlı Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes cumhuriyetlerinde kullanılan resmî diller arasındadır. Bunun dışında Suriye, Ürdün, Türkiye ve Rusya'daki Krasnodar ve Stavropol Kraylarında konuşulmaktadır. Kabardeyceyi 1 milyon civarında insanın konuştuğu tahmin edilmektedir. Kabardeyce 1924 öncesinde Arap alfabesini, 1924-1936 arası Latin alfabesini kullanmıştır. 1936'dan beri Kiril alfabesini kullanmaktadır. Kaberdeyce, diğer tüm Kuzeybatı Kafkas dilleri gibi karışık bir dilbilgisi sistemine sahiptir. Kabardeycenin dört ana lehçesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Adige Cumhuriyeti</span> Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Adige Cumhuriyeti (AC), Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet. Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Krasnodar Kray sınırları içinde yer alır. Cumhuriyetin yazıçeviri olarak adı Respublika Adıgeya olup Adigeya olarak da bilinir. Adige Cumhuriyeti adını, günümüzde nüfusun daha azı durumunda olan Batı Çerkeslerinden alır. Başkenti Maykop'tur. Yüzölçümü 7.600 km², nüfusu 440327 (2010). Nüfus yoğunluğu 58.8'dir. Adige Devlet Üniversitesi cumhuriyetin üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Çerkesleri</span>

Batı Çerkesleri ya da Batı Adığeleri, Kuzey Çerkesleri veya Adigeyler, Adigeler, Çerkeslerin bir kolu olan ve Rusya'ya bağlı Adigey Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı ile Çerkes Sürgünü'nde Çarlık Rusyası döneminde Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan Kuzey Kafkas halkı. Adigeler, Adigey Cumhuriyetinin 447.109 (2002) olan toplam nüfusunun % 24.2'sini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığlar</span> Çerkes boyu

Şapsığlar, Kuzey Kafkasya'nın yerli halklarından olan Batı Çerkeslerine mensup topluluklardan biridir. Tarihi Şapsığya bölgesinde yaşıyorlardı. Bugün çoğunluğu, Krasnodar Krayı Tuapse rayonu ve Soçi'nin Lazarevsk rayonunda ve Rusya'ya bağlı Adıgey Cumhuriyeti’nde yaşar. Dilleri olan Şapsığca 1945 yılına kadar yazı ve edebiyat dili olmuştur. Eskiden onlardan ayrı olan Hakuçlar günümüzde resmî olarak Şapsığlardan kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Maykop</span> Rusyada şehir

Maykop, Rusya içindeki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) başkentidir. Nüfusu 154.740'tır. 2002 nüfus sayımına göre, kent nüfusunun 113,1 bini Rus (%72,59), 26,1 bini Adıge (%16.65) kökenlidir, ayrıca Ermeni (%2,99), Ukraynalı (%2,52)ve diğer azınlıklardan kişiler de vardır. Maykop, Belaya Irmağının doğu (sağ) yakasında yer alır.Denizden 220 metre yükseklikte olup 282,2 km'karelik bir alan üzerinde yayılmıştır. 18 Mayıs 1857'de bir Rus askeri kalesi olarak kuruldu ve 12 Aralık 1870'te de Maykop'a kent statüsü tanındı. Bugün kent, kereste, parfümeri ve özellikle gıda sanayii açısından önem taşır. Çevresindeki mineral suları Maykop'u bir Kaplıca ve Termal Tesisler merkezi haline getirmiştir. Kent ayrıca Adıgey Devlet Üniversitesi ve Maykop Devlet Teknoloji Üniversitesi yanında, birçok fakültesiyle Tembot K'eraş Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü, önemli bölümü tarih öncesine ve Adıge atalarına ait 70 bin değişik örnek yapıtın (sauğet/саугъэт) sergilendiği Adıge Ulusal Müzesi (AUM), tiyatroları ve dans ekipleriyle bir Adıge sanat, kültür, eğitim, sağlık ve turizm merkezi konumundadır.

Adigece, Adığece veya Batı Çerkesçesi, Kuzeybatı Kafkas dilleri ailesinin Çerkes dilleri kolunda yer alan bir dildir. Aynı koldaki Kabardeyce ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir. Kuzey Kafkasya’da yer alan eski Batı Çerkesya topraklarını kapsayan Adige Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı bölgelerinde ve Çerkes Sürgün ve Soykırımı ile Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına zorla sürülen ve bugün Türkiye ve Ürdün gibi ülkelerde yaşayan Çerkesler tarafından konuşulur. Kiril alfabesiyle yazılan dil, geçmişte Arap ve Latin alfabeleriyle de yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Krasnodar Krayı</span> Rusyada bir idarî bölge

Krasnodar Krayı, tarihi Çerkes topraklarının %60'lık kuzeybatı kısmını kapsar. Krasnodarskiy kray), Kuzey Kafkasya'da, Rusya (RF) ve Güney okrugu içerisinde federal bir yönetim birimi. Kuzeyde Rostov Oblastı, doğusunda Stavropol Kray ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, güneyinde Kafkas Dağları ve Gürcistan'dan tek yanlı ayrılıp bağımsızlık kararı alan Abhazya Cumhuriyeti ile çevrilidir. Batısında Azak Denizi, Kerç Boğazı ve Karadeniz bulunur. Ayrıca Kray topraklarının güney orta bölümünde, bir iç cep biçiminde, RF üyesi Adıgey Cumhuriyeti yer alır.

Adıge Cumhuriyeti, Rusya'nın güneyindeki Kafkas Dağları'nın kuzeybatı eteklerinden kuzey yönüne, Kuban Irmağına doğru uzanan bir alanda yer almıştır. Rusya Federasyonu içinde bir özerk yönetimdir. Kuban ve Laba ırmaklarının solunda, 300 km uzunluğunda ve 10–30 km genişliğinde bir şerit üzerinde, 27 Temmuz 1922'de "Çerkes (Adıge) Özerk Oblastı" adıyla kuruldu. İlk kurulduğunda yüzölçümü 2.660 km kare idi. 24 Ağustos 1922'de "Adıge (Çerkes) ÖO", 24 Ağustos 1928'de de "Adıge Özerk Oblastı" (AÖO) adını aldı. 3 Temmuz 1991'de Rus SFSC'ne bağlı bir özerk cumhuriyet oldu. Ardından Adigey Cumhuriyeti adıyla Rusya Federasyonu içinde kaldı. Adigey Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı Krasnodar Krayı içinde kalmış bir cep (enklav) konumundadır. 2002'de 447.109 olan nüfusu içinde yerli Adıgeler 108.115 (%24.2), sonradan gelme ve şimdi çoğunlukta olan Ruslar 288.280 idi.

<span class="mw-page-title-main">Anapa</span> Krasnodar Krayı, Rusyada kent

Anapa, Rusya Federasyonu'na bağlı Krasnodar Krayı'nın Karadeniz kıyısında bulunan kentsel alan ve bu alanın merkezi olan önemli turizm ve liman kenti. Nüfusu 2002 sayımına göre 53.493'tür.

Şapsığ Ulusal Rayonu, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde Krasnodar Krayı'na bağlı olarak 1924-1945 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan etnik-bölgesel bir yönetim birimi.

<span class="mw-page-title-main">Demirkapı, Susurluk</span>

Demirkapı, Balıkesir ilinin Susurluk ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Kazukoğlu, Düzce</span> Düzcenin merkez ilçesinin mahallesi

Kazukoğlu, Düzce ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Melen Çayı</span> Düzcede bir akarsu

Melen Çayı, Düzce ilinin bir akarsuyudur. Havzasının %80'i Düzce ili sınırlarında kalır. Havza genişliği 2317 km²'dir. Aşağı kesimlerinde Düzce-Sakarya sınırını oluşturur. İsmini bulunduğu köyden alır.

Hakuçlar, Batı Çerkezlerinden olan Şapsığların bir kolu. Şapsığca lehçesinin Hakuçça adı verilen şivesini konuşurlar.

Şahe(Çerkesçe:Şekh/Шэх veya Şakhe/Шахе;Rusça:Şakhe/Шахе), Rusya Federasyonu'na (RF) bağlı Krasnodar Kray'da, doğudaki Çuguş (Adigece:Ç'ığuş'/Ч1ыгъушъ) dağ kompleksi batısındaki Neğoy Dağından doğup derin vadiler oluşturmuş halde Karadeniz'e dökülen hızlı akışlı küçük bir ırmak.

<span class="mw-page-title-main">Krasnaya Polyana</span>

Krasnaya Polyana, Soçi, Krasnodar Krayı, Rusya'da yer alan belde. Mzımta Irmağı vadisinde, Karadeniz'e 39 km uzaklıkta ve 600 metre yüksekliktedir. 2009 sayımına göre nüfusu 3.972'dir. Belde, Soçi'de düzenlenecek olan 2014 Kış Olimpiyatları müsabakalarına ev sahipliği yapacaktır.

Tembot K'eraş (1902-1988),ünlü Adıge yazarı ve bilgini, Türkçe Çeraşe Tembot olarak da bilinir.1902'de şimdiki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) Koşhabl (Кощхьабл) beldesinde doğdu.1910'da bir Tatar ilkokuluna yazıldı,1914'te öğrenimini sürdürmek için Ufa'daki bir okula gönderildi,ama çok geçmeden savaş çıktı ve köyüne dönmek zorunda kaldı.1915-1917 yılları arasında,1880'lerde Adıgelerden boşaltılıp bir Kazak köyüne dönüştürülen,şimdi AC'de bulunan Dondukovskaya (Хьаджэмыкъохьбл) beldesindeki dükkânlarında babasına yardım etti, bu arada Rusçayı da öğrenmiş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Harun Tletseruk</span>

Harun Tletseruk Tletseruk / Tleseruk sülalesine mensup Adıge (Şapsığ) kökenli, eğitimci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Tletseruk Ailesi</span>

Tleseruklar, kuzeybatı Kafkasya'nın yerli halklarından olan Adigeler'in Şapsığ kabilesine mensup tarih öncesinden gelen bir Çerkes aile soyudur. Büyük göç öncesi Krasnodar eyaletinin Tuapse bölgesi ve Soçi’nin Lazarevski bölgesinde yaşarlardı. Bugün ise çoğunluğu Rusya'ya bağlı Adıge Cumhuriyeti'nin Pseytuk köyü olmak üzere, Türkiye'nin Aydın, Afyon, İzmir, Çanakkale, Adapazarı, Çorum, Yozgat, Samsun, Balıkesir ve Düzce vilayetlerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mariya Temryukovna</span>

Mariya Temryukovna veya doğum adıyla Goşenay İdar, Orta Çağ Çerkes prensesi ve Rus Çariçesi. Kabarda baş prensi Temruk'un kızı ve ilk Rus çarı IV. İvan'ın ikinci eşi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.