Saray Camii
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ünye, Ordu (il) |
| Koordinatlar | 41°07′53″K 37°17′08″D / 41.13139°K 37.28556°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | Hicri 1132 (Miladi 1719/1720) |
| Durum | Faal |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
| Malzemeler | Kesme taş |
Saray Camii, Ünye kentinde, Hamidiye mahallesinde, Cumhuriyet Meydanı'na bakar konumda eski bir camidir. Ünye kentinde ayakta kalan en eski cami olarak bilinir.[1][2]
Dikdörtgen planlı yapı olan ve Ünye taşından inşa edilen Saray Camisi, kitabesine göre Hicri 1132 (Miladi 1719/1720) yılında Kondura / Gondoroğlu Hacı Ahmed adında ve kaptan olduğu tahmin edilen biri tarafından yaptırılmıştır. Cami, büyük bir olasılıkla caminin banisinin adıyla biliniyordu. 1808 yılında yakınında Süleyman Paşa Sarayı inşa edildikten sonra, saray mensuplarının ibadet için buraya gitmeye başlamalarından sonra cami bugünkü adıyla anılır olmuştur. Yapı, 2006-2007 yıllarında Kültür Bakanlığı tarafından restore edilmiştir.[3][4]
Saray Camii'nin avlusu mezarlık olarak kullanılmıştır. Bu mezarlıkta Hacı Ahmed ve yakınlarına ait olduğu tahmin edilen 12 kadar mezar bulunuyordu. Bir kaynağa göre bu mezarlar kaldırılmış, yerinde Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün ihaleye çıkardığı projeye uygun olarak tuvalet yaptırılmıştır. Caminin avlusunda eskiden bir kuyu bulunuyordu. Bu kuyunun yerinde 1965 yılında bugünkü şadırvan yaptırılmıştır. Caminin eskiden ahşap bir minaresi bulunuyordu. Cami 1940'ların başlarında bir süre cezaevi olarak kullanılmıştır. Dönemin Diyanet işleri başkanı Şerafettin Yaltkaya'nın 1946'da başbakanlığa yazdığı yazıda Saray Camii’nin yıllardır cezaevi olarak kullanıldığı, pek çok müracaata rağmen boşaltılmamasının toplumda şikayet konusu olduğu ve süratle boşaltılması gerektiği kaydedilmektedir.[5] Binanın cezaevi olarak kullanıldığı dönemde ahşap minaresi yıkılmıştır. Bugünkü taş minarenin inşası ise 1960'larda tamamlanmıştır.[2]
Saray Camii, kesme taştan inşa edilmiş olup, harim ve kadınlar mahfilinden oluşmaktadır. Camini kuzey ve güney cephelerde ikişer, doğu vebatı cephelerde ise üçer penceresi bulunmaktadır. Bazı pencerelerin denizlik ve lentolarının iki kenarlarında çiçek motifli süslemeler bulunmaktadır. Caminin sonradan inşa edilmiş olan minaresi tek şerefelidir. Yapının kırma çatısı kiremitle örtülmüştür. Caminin kuzeyde yer alan giriş kapısı çift kanatlı ve ahşaptır. Caminin kitabesi kapı çerçevesinin üst kısmında yer alır. Kadınlar mahfili dört ahşap dikme üzerine oturtulmuştur. Saray Camiinin mihrap ve minber taş malzemeden yapılmıştır. Mihrap sivri kemerli olup çevresi oyma çiçek motifleriyle, minberi ise bitkisel motiflerle süslenmiştir.[6]
Galeri
Saray Camii tuvaleti; restorasyon öncesinde mezarlığın bulunduğu alan.
Saray Camii dış görünüş, 2023.
Saray Camii dış görünüş, 2023.
Kaynakça
- ^ ""Saray Cami - Ünye - Ordu" - Türkiye Kültür Portalı". 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ a b "Ahmet Kabayel - Ahmet Derya Varilci, "Saray Camisi Restorasyonu"". 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ "Ahmet Kabayel - Ahmet Derya Varilci "Saray Camisi Restorasyonu"". 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ ""Saray Camii" - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı". 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ Obuz, Ömer (2017). "Yakın Geçmişte Camilerin Farklı Kurumlara Tahsisi ve Askeri Amaçlı Kullanımı Üzerine Bir İnceleme". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6 (3). Dergipark. s. 1448. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2023.
- ^ ""Saray Camii - Doğu Karadeniz Kültür Envanteri Projesi"". 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
