İçeriğe atla

Sarı Zeybek

"Sarı Zeybek"
Yaşar Bey şarkısı
TarzTürk halk müziği
DilTürkçe
BesteciAnonim
Cover versiyonları
Deniz Kızı Eftalya, Hâfız Ahmet Bey, Nuri Cemil Bey, İbrahim Efendi

Sarı Zeybek, bir Türk halk müziği şarkısıdır. Yaşar Bey, Deniz Kızı Eftalya, Hâfız Ahmet Bey, Nuri Cemil Bey, İbrahim Efendi tarafından söylenmiştir. Selim Sırrı Tarcan 1916 yılında çok beğendiği bu türküden esinlenerek yeni bir oyun meydana getirmiştir. Adını da Tarcan Zeybeği koymuştur.[1] Tarcan Zeybeğinin sözleri aynı olsa da müziği farklıdır. Yaşar Bey'in plak kaydında yöre olarak İzmir görülmektedir.[2]

TRT Türk Halk Müziği Repertuarında kaynak kişisi Osman Pehlivan derleyen ve notaya alan Halil Bedi Yönetken olarak gözükmektedir. 1920 yılında derlenmiş 69 sıra numarası ile kaydedilmiştir. Yöresi yazmamaktadır.[3] İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezinde kayıtlı bir eserdir.[4]

Çeşitlemeleri

Anadolu'daki çeşitlemeleri

Bakırlım da Aman İniverir İnişten bir çeşitlemesidir. Burdur'da söylenen Sarı Zeybek Şu Dağlara Yaslanır türküsün müziği farklıdır. Marika Papagika'nın söylediği San Ta Marmara tis Polis(İstanbul'un Mermerleri Gibi) müzik çeşitlemesi vardır.[5][6]

Harici video
Hâfız Ahmet Bey - Sarı Zeybek Şu Dağlara Yaslanır
Nuri Cemil Bey - Sarı Zeybek Şu Dağlara Yaslanır
Marika Papagika - San Ta Marmara tis Polis (Türkçe altyazılı)
Santuri Recep ve Kemani Küçük Cemal Efe - Bakırlı Zeybeği (Taş Plak Arşivi)
Sarı Zeybek Şu Dağlara Yaslanır (Yeşilova - Burdur)
Deniz Kızı Eftalya - Sarı Zeybek
Yaşar Bey - İzmir Sarı Zeybek -1923
Tarcan zeybeği
Sümer Ezgü - Sarı Zeybek / Atatürk Makyajıyla
Karşılama “San Ta marmara Tis Polis” (Sirto'dan Longa'ya İDTMAUT Murat Salim Tokaç)
İbrahim Efendi - Sarı Zeybek

Kaynakça

  1. ^ Aydınlık (14 Şubat 2021). "Dr. Süleyman Şenel TRT programında anlatıyor:Selim Sırrı Tarcan ve Tarcan Zeybeği Hikayesi". www.aydinlik.com.tr/haber/dr-suleyman-senel-trt-programinda-anlatiyorselim-sirri-tarcan-ve-tarcan-zeybegi-hikayesi-232970. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 
  2. ^ "Ismir Sari Zeibek" (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 
  3. ^ Koray Burak ERDEMİR. "TANBURACI OSMAN PEHLİVAN'IN HAYATI, İCRÂCILIĞI VE ESERLERİ" (PDF). İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ. []
  4. ^ "Sarı Zeybek Osman Pehlivan (Tanburacı)". Omarşiv. 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Selim Sırrı Tarcan</span>

Selim Sırrı Tarcan, Türkiye Millî Olimpiyat Komitesinin kurulmasına önderlik ederek Türkiye'nin Olimpiyatlar'da temsil edilmesini sağlayan beden eğitmeni, spor yöneticisi ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Drama Köprüsü (türkü)</span>

Drama Köprüsü günümüzde Yunanistan'ın Doğu Makedonya ve Trakya bölgesinde bulunan, Osmanlı İmparatorluğu dönemi köprüsünün geçtiği bir Türk halk şarkısı/türküsüdür. 5-8 lik ve 6-8 lık versiyonları vardır.

Hey Onbeşli, Anadolu'da yaygın olarak söylenen, Anadolu dışında da çeşitlemeleri bulunan bir türküdür.

Gel Ayşem Gel Gezelim(Coşkun Zeybek) İzmir'e ait türküdür.Mahmure Handan Hanım tarafından söylenmiştir.Urla da Haydindi Urlalı Urlalı olarak varyantı vardır.Nilüfer Ne Olacak Şimdi olarak söylemiştir. Yunanistan'da Μανταλιώ και Μανταλένα ve Μυστήριο ζεϊμπέκικο olarak bilinir.Ali Fuat Aydın Rast Zeybek olarak ayrıca albümüne koymuştur. Tanburi Cemil Bey Zeybek Havası(Rast Zeybek) çeşitlemesi vardır.

Turna veya Τουρκοπουλα, aynı zamanda Hey ağalar böyle mi olur, Astropalia Kalesi ve "Ilie mou, inda sou kama", anonim bir Türk ve Yunan halk türküsüdür. Şarkının Türkçe sözleri 17. yüzyıl Osmanlı Türkü âşık Karacaoğlan tarafından yazılmıştır.İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezinde kayıtlı bir çeşitlemesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bir Dalda İki Kiraz</span>

Bir Dalda İki Kiraz, saba makamında Nim Sofyan ritme sahip türküdür. Anadolu'da yaygın olarak söylenen, Anadolu dışında da çeşitlemeleri bulunan bir türküdür.İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezinde kayıtlı Mendil Kantosu olarak bir çeşitlemesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir’in Kavakları</span>

İzmir’in Kavakları(Ödemiş'in Kavakları) veya Segah makamında,9/8 lik ritime sahip zeybektir.Muzaffer Sarısözen tarafından kaynak kişi Ekrem Güyer'den derlenip notaya alınan türkü, 337 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.Haim Effendi 1908 yılında seslendirdi.Αχιλλέας Πούλος 1926 yılında Türkçe seslendirmiştir.1913'te derlenip 1915'te Berlin'de bastırılan, Ord. Prof. Enno Littmann'ın "Tschakydschy - Çakıcı" kitabında, Bozdağlı İbrahim Çavuş'tan dinlediği, "Birgi'nin Kavakları" türküsünden söz edilir. Bu bilgi, Behiç Galip Yavuz'un, 2014'te 2. baskısı yapılan "Çakıcı" kitabında da yinelenir.

Asmalı Mencere Saba ve Uşşak makamında,9/8 lik ritime sahip zeybektir.Muzaffer Sarısözen tarafından kaynak kişi Müjgan Aüaoğlu'dan derlenip notaya alınan türkü, 490 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.Yemen'de çatışmada ölen Osmanlı askerleri için yakılmış bir ağıttır ve bu türde ağıtlara örnek teşkil eder.

<span class="mw-page-title-main">İndim Havuz Başına</span>

İndim Havuz Başına Hüzzam makamında,4/4 lik ritime sahip türküdür .Ahmet Yamacı tarafından derlenip notaya alınan türkü,2845 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinyağlı Yiyemem Aman</span>

Zeytinyağlı Yiyemem Aman, Segah makamında,Nîm sofyan ritime sahip türküdür. Muzaffer Sarısözen tarafından derlenip notaya alınan türkü,1133 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.

Aman Aman Nalbandım Hüseyni,9/8 lik ritime sahip abdal zeybeğidir .Muzaffer Sarısözen tarafından derlenip notaya alınan türkü,204 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.

Kızılcıklar Oldu mu?, Uşşak makamında, 9/8'lik ritim bir sahip karşılamadır. Nimet Çubukoğlu Oğuz tarafından derlenip notaya alınan türkü, TRT arşivine 1711 repertuvar numarasıyla kaydedilmiştir.

Ayva Çiçek Açmış, Muhayyerkürdi makamında, 2/4'lik ritime sahip türküdür. Muzaffer Sarısözen tarafından derlenip notaya alınan türkü, 509 numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir. Ayva Çiçek Açmış olarak Kaptanzâde Ali Rıza Bey bestesi vardır. Müzik farklıdır.

Gemilerde Tâlim Var hicaz makamında,9/8 lik ritime sahip abdal zeybeğidir. Muzaffer Sarısözen tarafından kaynak kişi Sarı Recep'den derlenip notaya alınan türkü, 252 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir. İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezinde kayıtlı Recebim (Deniz Üstünde Balık), Deniz Üstünde Balık Okkalıktır Okkalık ve Recebim (Gemilerde Talim Var) olarak çeşitlemeleri bulunmaktadır.

Şu Dağları Delmeli(Uyu Demeye Geldim) TRT Türk sanat müziği arşivinde Fahri Kayahan adına 10473 no’lu kayıtlı türküdür. Gerdaniye makamı ve Sofyan usûlündedir.

Mendilim Allanıyor hüseyni makamında,4/4 lük ritime sahip türküdür. Adnan Şeker tarafından derlenip Yaşar Aydaş tarafından notaya alınan türkü, 3212 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir.

Sabahın Seher Vaktinde gülizar makamında,9/8 lik ritime sahip karşılamadır. Muzaffer Sarısözen tarafından derlenip notaya alınan türkü, 827 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir. Türkü ile ilgili ulaşabildiğimiz en eski bilgiye Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi'de rastlıyoruz. Türk Halk Türküleri - Ignácz Kúnos - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları (1.baskı), Ocak 1998, s.77-78'de bu türkü yer almıştır.

Katina'nın elinde makina dikemez, 9/8'lik ritime sahip türküdür. Karşılama veya zeybek olarak geçmektedir.Kanto bir şarkıdır. Seyfi Dursunoğlu ile hatırlanan bir türküdür.

On İkidir Aydın'ın Dermeni Ovannes Efendi 1909 yılında Aydın Efeler olarak söylemiştir.

Bıçak Düşmez Belinden (Yunanca:Ζεϊμπέκικο Ικονίου)(Yunanca:χοροσ των μαχαιριων καππαδοκια), 9/8'lik ritime sahip. muhayyer makamında türküdür. Karşılama veya zeybek olarak geçmektedir. Sözleri Şevki Bey'e aittir. Karamanlılar tarafından bıçak ile oynanmaktadır.