İçeriğe atla

Sarı Irmak

Kontrol Edilmiş
Sarı Nehir
Sarı Irmak havzası
KökenÇin
Döküldüğü yerBohai Denizi
Geçtiği ülkelerÇin
Uzunluk5.464 km
Kaynaktaki irtifa4.500 m
Su miktarı2.571 m³/s
Havzası752.000 km²

Sarı Nehir, Sarı Irmak, Huangho ya da Altın Nehir, (Çince: 黄河, pinyin: Huáng Hé, Wade-Giles: Hwangho, Huang Ho, Huangho; Göktürkçe :𐰖𐱁𐰞𐰽𐰺𐰍 [yašïl ügüz][1]), Çin'in Yangtze'den sonra ikinci ve dünyanın en uzun altıncı nehri. Uzunluğu 5.464 km olup, Çin'in batısından Bohai Denizi'ne akar. Adını çığırının üst bölümlerindeki yüksek çamur oranına borçludur.

Sarı Irmak "Çin medeniyetinin beşiği" olarak adlandırılır. Havzası kuzey Çin'in en eski uygarlıklarının doğum yeri olmuştur. Ancak aşağı bölgelerde tabanın dolması sonucu sık sık meydana gelen seller nedeniyle, "Çin'in kederi" adıyla da anılmaktadır. Örneğin 1870 yılında sarı nehir taştığında 1 milyondan fazla kişi öldü.[2]

Sarı Nehir, Liujiaxia kenti yakınlarında.

Kaynakça

  1. ^ the Kultegin stele (side I), line 17 20 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "China's Sorrow." Times Past: Pausing to Remember". 17 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2008. 

Ayrıca bakınız

  • Dünyanın en uzun nehirleri

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nehir</span> doğal su yolu

Nehir ya da ırmak, genellikle denizlere, göllere ya da bir başka büyük akarsuya dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su miktarı bakımından büyük akarsulara verilen genel isimdir. Kimi durumlarda ise bir başka suya ulaşmadan yer altında kaybolduğu ya da tamamen kuruduğu da görülmektedir. Büyük akarsular nehir ya da ırmak olarak adlandırılırken daha küçükleri ise çay ve dere olarak adlandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Obi Nehri</span> Sibiryanın güneyinden başlayan ve Arktik Okyanusuna dökülen akarsu

Obi Nehri Sibirya'nın güneyinden başlayan ve Arktik Okyanusu'ne dökülen akarsu. Nehir oldukça geniş ve düz yataklara sahip olduğundan şehirler arası yolcu ve yük taşımaya elverişlidir. Kışın nehir suları donar ve kara aracı geçişine uygun hâle gelir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle</span> Türkiyeden Iraka akan ırmak

Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat'la birleşerek Şattülarap'ta Basra körfezine dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Mississippi (nehir)</span> Kuzey Amerika kıtası ve ABDnin en uzun akarsuyu.

Mississippi Nehri, Kuzey Amerika'nın en uzun nehridir. Çok büyük bir kısmı ABD (%98.5) ve birazı da Kanada sınırları içinde akar. Kolları olan Missouri ve Jefferson nehirleriyle birlikte toplam uzunluğu 6.275 km'yi bulur ve bu haliyle Nil, Amazon ve Yangtze nehirlerinden sonra dünyanın en büyük 4. nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Eridanus (takımyıldız)</span>

Eridanus ya da Irmak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Eridanus, günümüzde, Nil de dahil olmak üzere pek çok ırmakla özdeşleştirilmektedir. Ancak pek çok kişi, Eridanus'un Kuzey İtalya'daki Po nehri olduğu üzerinde birleşiyor. En eski takımyıldızlardan biri olan Irmak, Avcı'nın ayağından güney gökküredeki Küçüksuyılanı takımyıldızı'na kadar uzanır. Bu haliyle, Suyılanı'ndan sonra gökyüzündeki en uzun takımyıldızdır. Irmak takımyıldızı'nın bir diğer özelliği ise: Gökyüzünde en büyük alanı kaplayan takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">İli Nehri</span>

İli,, Orta Asya'da Kazakistan ve Uygur Özerk Bölgesi'nin batı bölümlerinden geçen bir nehirdir. 815 kilometresi Kazakistan sınırlarında olmak üzere, toplam 1439 kilometre uzunluğundadır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıdeniz</span> Kuzeydoğu Asyada bir deniz

Sarı Deniz, Büyük Okyanus'a açılan Doğu Çin Denizi'nin Çin ve Kore yarımadasının içlerine sokulmuş bir uzantısıdır. Denizin adı, içine dökülen Sarı Nehir'in getirdiği alüvyonlarda bulunan sarı kum partiküllerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amur Nehri</span> Asyada bir nehir

Amur, dünyanın en uzun dokuzuncu nehridir. Uzunluğu 2874 km olup, Argun kolu ile birlikte uzunluğu 4444 km'yi bulur. Havzası 1.843.000 kilometrekaredir. Japon Denizi ile Obiotsk Denizlerini birleştiren Tatar Boğazı'ndan Büyük Okyanus'a dökülür. Uzakdoğu Rusya ile Çin'in Mançurya bölgesi arasındaki doğal sınırdır. Bölgede muson iklimi görülür. Kışın Sibirya'dan esen soğuk rüzgarlar nedeniyle altı ayda bir donar. Donma sırasında ulaşımda yer almaz. Yazları bol suyla çoşar ve ulaşımda bölge halkına kolaylık sağlar. Amur Nehri balık türünden zengindir. Bölgede 25'ten fazla balık tesisi bulunmaktadır. Hidroelektrik santralleri için uygun bir ortama sahip olsa bile fazla baraj bulunmamaktadır. Çin ile Rusya'nın doğal sınırını oluşturması bakımından önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Yangtze</span> Asyanın en uzun nehri

Yangtze Nehri, Yangzi Jiang veya Gök Irmak; Asya'nın en uzun, dünyanın Nil ve Amazon'dan sonra üçüncü en uzun nehridir. Uzunluğu 6.370 km olup Çin'in batısından Doğu Çin Denizi'ne akar. Çincede anlamı "uzun nehir"dir. Dünyada sadece bir ülkeyi sulayan en büyük nehirdir. Tibet Platosu'ndan Min adıyla doğar, Yibin'de Jinsha nehriyle birleşerek Yangtze adını alır. Çongçing, Vuhan, Nankin ve Şanghay'dan geçerek Yangtze Deltası'ndan Doğu Çin Denizi'ne dökülür. Nehir, denge profiline ulaşmış olup ulaşım için elverişlidir. Yolcu ve yük taşımacılığı yapılır. Özellikle delta bölgesine çok yakında bulunan ve dünyanın en büyük limanlarından olan Şanghay Limanı nehir üzerinde en yoğun gemi trafiğinin yaşandığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun</span> Orta Asyanın en uzun nehirlerinden biri

Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İrtiş</span> Asyada bir nehir

İrtiş Irmağı, Sibirya'da bir nehir, ana kaynağı Obi Nehri'dir. İrtiş ismi Beyaz anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Brahmaputra Nehri</span> Bangladeşte bir nehir

Brahmaputra Nehri, kaynağını Tibet'ten alan, Güney Tibet'i suladıktan sonra, Hindistan'ın doğu kesimini sulayıp Bangladeş'ten Bengal Körfezi'ne dökülen bir nehirdir. Nehir, Ganj Nehri ile birleşerek dökülür. Nehrin adı Sanskritçe'de Brahma'nın oğlu anlamına gelmektedir. Nehir, uzun yıllar boyunca bir taşıma ağı olarak kullanılmıştır. Ayrıca nehir, Bangladeş, Tibet ve Hindistan'da geçtiği yerleri sulayarak buradaki tarım hayatında önemli bir rol oynar. Uzunluğu 2900 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">İnci Nehri</span>

İnci Irmağı, İnci Nehri, Guangdong Nehri ya da eskiden Kanton Nehri Çince adıyla "Zhujiang" olarak da bilinen nehir aslında Güney Çin'deki geniş bir nehir sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Liao Nehri</span>

Liao Nehri Kuzeydoğu Çin'in baş nehridir (1.345 km). Liaoning ili ve Liaotung Yarımadası, isimlerini bu nehirden alır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Çin Ovası</span>

Kuzey Çin Ovası Sarı Irmak'ın birikimi sonucu oluşmuştur. Doğu Asya'daki en büyük alüvyal ovadır. Kuzeyde Yanshan Dağları, batıda Taihang Dağları ile çevrilmiştir. Kuzeyde Yangtze Ovası ile birleşir ve Kuzeydoğu-Güneydoğu boyunca Bohai Denizi, Shandong Yarımadası, Sarı Irmak gibi coğrafi bölgeler vardır. Sarı Irmak, ovanın ortasından geçerek Bohai Denizi'ne dökülür. Ovanın güney bölümü -geleneksel olarak- "Merkez Ova" ismiyle anılır ki bölge Çin Uygarlığı'nın beşiği sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Baotou</span> Çinin İç Moğolistan Özerk Bölgesinde bulunan bir il düzeyi şehir

Baotou, Çin'in İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunan bir il düzeyi şehirdir. Şehrin Moğolca adı "geyikli yer" anlamına gelmektedir. Yüzölçümü 27,768 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 2,650.364'tür.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Çin Kanalı</span>

Büyük Çin Kanalı, Çin'in doğusunda bulunan bir kanaldır. Büyük Çin Kanalı dünyanın en uzun kanalı olup ünlü bir turistik yerdir. Kanal Pekin'den başlayarak Tientsin,Hebei, Shandong, Jiangsu ve Zhejiang eyaletlerini geçerek Hangzhou şehrine kadar uzanmaktadır ve Sarı Nehir ile Yangtze Nehri bağlantısını gerçekleştirmektedir. Kanalın en eski kısımları MÖ 5. yüzyıla kadar uzanır, ancak çeşitli bölümleri Sui Hanedanı zamanında tamamlanmıştır. 2014 yılında Dünya Mirası listesine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Luo Nehri</span>

Luo Nehri, Çin'in güney orta kesiminde bulunan Sarı Irmak'ın kolu olan bir nehirdir. Nehir, Şansi'de Hua Dağı'ndan başlayarak Henan'da Sarı Irmak'a dökülmektedir.

Asya nehirlerinin takvimi - Asya'nın iç suları (nehirler)