İçeriğe atla

Santoña İhaneti

Santoña İhaneti veya Santoña Antlaşması İspanya İç Savaşı sırasında Kuzey Cephesinde çarpışmalar sürerken Bask Milliyetçi Partisi'nin cephede Francisco Franco lehine savaşan Faşist İtalya birlikleriyle Halk Cephesi hükûmeti bileşenlerine ihanet ederek 24 Ağustos 1937 tarihinde anlaşması ve silah bırakmasını anlatır.

Arka planı

Sürmekte olan İspanya İç Savaşı'nın kuzey cephesinde Halk Cephesi hükûmetine bağlı birlikler 14 Ağustos 1937 tarihinde başlayan Santander Muharebesi'nde ağır bir yenilgi alır. Geri çekilen ordu önemli kayıplar vermektedir. Halk Cephesi hükûmetinin Kuzey Bölgelerindeki temsilcilerinden oluşan heyet içinde bulunan Juan Ambou liderliğindeki komünistler özellikle Bilbao kentinin stratejik olarak tahkim edilerek savunmaya elverişli olduğu belirtip savaşa devam edilmesi gerektiğini söylese de Bask Milliyetçi Partisi lideri ve Başbakan José Antonio Aguirre tek taraflı olarak aldığı kararla silah bırakmak için görüşmelere başlamıştır.

Anlaşma

Bask Milliyetçi Partisi üyelerinden Juan de Ajuriaguerra muharebeden önce Kardinal Eugenio Pacelli[a] aracılığıyla ateşkes görüşmeleri yürütmeye başlamıştır. Vatikan eliyle yürütülen görüşmelerde İtalyan birliklerinin komutanı Yarbay Di Carlo ile aşağıdaki hususlarda uzlaşma sağlanmıştır:[1]

  1. Bilbao kenti olduğu gibi bırakılacak, tahrip edilmeyecektir.
  2. Savaşcıların kenti terk etmesine izin verilecektir.
  3. Franco birliklerinin cana ve mala zarar vermeyceği teminat altına alınır.
  4. Silahlarını bırakan savaşçılara özgürlükleri koşulsuz şekilde verilecektir.
  5. Komutanlar dahil olmak üzere teslim olan kişilerin can ve mal güvenliği sağlanacaktır
  6. Siyasi ve idari mekanizma korunacaktır.
  7. Olası anlaşmazlıkların çözümü için Vatikan yetkilileri arabuluculuk edecektir.

Sonuçları

İhanetin ardından Kuzey Cephesinde örgütlü bir savunma hattı oluşturulma olanağı kalmamış, kuzey bölgeleri tamamen Francocu güçlerin denetimine geçmiştir. Bozulan ordu birlikleri ve siviller bulabildikleri her türlü araçla liman bölgelerine giderek Cumhuriyetçi bölgelere giden gemilere binmeye çalışmış, büyük bir kesimi ise dağınık şekilde karayoluyla kaçak olarak Fransa sınırını geçerek bu ülkeye gitmeye çalışmıştır. Savaşmaksızın teslim edilen Bilbao kentinin ele geçirilmesinin ardından Franco, yapılan antlaşmayı geçersiz ilan etmiş ve Cumhuriyetçi Ordunun önde gelen komuta heyetini tutuklamıştır.[b] Bunun dışında anlaşma hükümlerince savaş esiri sayılması gereken askerler hiçbir hakları olmaksızın toplama kamplarına atılmıştır. Burada çok sayıda yargısız infaz gerçekleştirildiği ve üst düzey komuta heyetinin neredeyse tamamının kurşuna dizildiği bilinmektedir.

Notlar

  1. ^ Daha sonra XII. Pius olarak papa seçilen Pacelli 1939-1958 arasından hüküm sürmüş, II. Dünya Savaşı sırasında Hitler ile kurduğu yakın ilişkiden dolayı Hitler'in Papası olarak adlandırılmıştır
  2. ^ Başbakan José Antonio Aguirre Fransa'ya kaçmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Anlaşmayı savunan 2 Nisan 2017 tarihli makale 26 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca) 26 Haziran 2023 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bask Bölgesi</span> İspanyada özerk topluluk

Bask Bölgesi, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölge. Yüzölçümü 7.234 km² nüfusu ise 2.125.000 kişidir. Özerk Bölgenin başkenti Vitoria-Gasteiz şehridir. Bölgeye özerklik 25 Temmuz 1979 tarihinde verilmiştir. Bölge kendi içinde emniyetini Ertzaintza denilen polis teşkilatı ile sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bilbao</span> İspanyada bir belediye ve şehir

Bilbao, İspanya'nın kuzeyinde, otonom Bask Bölgesi'nin nüfus itibarıyla en büyük şehri ve Biskay'ın merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi</span> Kuzey ve Güney Vietnamın yeniden birleştirilmesi amacıyla oluşturulan silahlı örgüt

Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi ya da Vietkong, 20 Aralık 1960'ta Güney Vietnam yönetiminin çökertilmesi, Kuzey ve Güney Vietnam'ın yeniden birleştirilmesi amacıyla oluşturulan silahlı örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Franco</span> İspanya diktatörü (1939–1975)

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Guernica Bombardımanı</span> 1937de İspanya İç Savaşı sırasında gerçekleşen hava saldırısı

Guernica Bombardımanı, İspanya İç Savaşı sırasında Bask şehri Gernika'ya yapılan, geniş çaplı yıkıma ve pek çok sivilin ölümüne sebep olan hava saldırısıdır. Alman Luftwaffe kuvvetlerine bağlı "Condor Legion'a " ve faşist İtalyan yönetimine ait "Aviazione Legionaria'ya ait uçakların gerçekleştirdiği saldırının askeri adı Operation Rügen'dir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'da demokrasiye geçiş süreci</span> İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişi

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci, İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişini kapsar. Geçiş süreci Franco’nun 20 Kasım 1975 günü ölmesiyle başlar, sürecin tamamlanması ise 1978 yılında kabul edilen Anayasa ile tamamlayan tarihçiler olmakla beraber, 23 Şubat 1981 günü Antonio Tejero’nun başarısız darbe girişimini veya 28 Ekim 1982 günü İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE’nin seçim zaferini sürecin tamamlandığı olay olarak kabul eden tarihçiler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Tejero</span>

Antonio Tejero Molina İspanyol yarbay, 23 Şubat 1981 günü gerçekleştirdiği başarısız darbe girişimiyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Suárez</span> İspanya eski başbakanı (1976–1981)

Adolfo Suárez González, Temmuz 1976-Ocak 1981 arasında İspanya başbakanı. Francisco Franco'nun Falanj örgütünü yeniden düzenleyen Milliyetçi Hareket'in genel sekreterliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova altını</span>

Moskova altını veya Cumhuriyet'in altını, İspanya Merkez Bankası'ndaki altın rezervlerinin %72,6'sını oluşturan 510 ton altının başkent Madrid'den Sovyetler Birliği'ne götürülmesini anlatır. İspanya İç Savaşı'nın başlamasının ilk aylarında Cumhuriyetçi Başbakan Francisco Largo Caballero hükûmeti Sovyetler Birliği'nden önceden alınmış olan krediler ve gelecekte alınacak yardım malzemeleri için bu şekilde bir uygulama yapmıştır. Rezervlerin kalan kısmı ise Fransa'ya gönderilmiş ve benzer şekilde Paris altını olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

<span class="mw-page-title-main">Nazi kaçış rotaları</span>

Nazi kaçış rotaları, II. Dünya Savaşı'nın ardından mağlubiyete uğrayan Mihver Devletleri ve özellikle Nazi Almanyasındaki başta Naziler olmak üzere savaş suçluları ve işbirlikçilerinin Avrupa'dan kaçmak için örgütledikleri güzergâhları tarif etmek için kullanılan bir tâbirdir. Söz konusu rotalar, genellikle Latin Amerika ülkelerine doğru olmuş, kaçanlar özellikle Arjantin, Paraguay, Brezilya, Uruguay, Şili ve Bolivya'ya saklanmışlardır. Bazı kişilerin ABD, Kanada ve çeşitli Orta Doğu ülkelerine gittiği de bilinmektedir. İlk kaçış güzergâhı Almanya-İspanya-Arjantin, diğer güzergâh ise Roma-Cenova-Latin Amerika idi. Kaçış rotalarını örgütleyen çeşitli kişi ve kuruluşlar önce bağımsız hareket etseler de, zamanla örgütlü hareket etmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bask milliyetçiliği</span> Ulusal hareket

Bask milliyetçiliği, Baskların millet olduğunu ileri süren ve Bask kültürel birliğini savunan bir milliyetçilik türüdür. Son yıllarda, Bask milliyetçiliği, ayrılıkçı hareketler ile sıkı sıkıya bağlanmıştır.

Macaristan Ulusal Ayaklanması, Macaristan'ı işgal eden Nazi Almanyası'nı ülkeden kovmak ve onların hükûmete atadığı Ok Haç Partisi rejimi devirerek demokratik Macaristan'ı kurmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Emilio Esteban Infantes</span>

Emilio Esteban-Infantes y Martín, İspanyol İç Savaşı sırasında görev yapan İspanyol asker ve subay ve daha sonra II. Dünya Savaşı'nda Wehrmacht'ın Mavi Tümen komutanı. Nazi Almanyası tarafından savaşta yiğitlik ya da başarılı askeri liderliğinden dolayı Şövalye Demir Haç madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Juan Ambou Bernat İspanyol komünist devrimci ve İspanya Komünist Partisi üyesi siyasetçi. 1934 Asturias Madenci Ayaklanmasına ve İspanya İç Savaşına aktif olarak katılmıştır. Savaşın ardından sürgüne gitmiştir, burada da siyasetten kopmamıştır. Partisinin Genel Sekreteri Santiago Carrillo'nun Avrupa komünizmi siyasetine karşı çıkmış ve komünist ilkelerden kopulduğunu savunarak İspanya Halkları Komünist Partisi'nin kuruluşunda görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">22 Haziran 1940 Ateşkesi</span>

22 Haziran 1940 Ateşkesi veya İkinci Compiègne Ateşkesi, II. Dünya Savaşı Batı Cephesindeki Fransa Muharebesinde Nazi Almanyası'nın Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'ni mağlup etmesi üzerine saat 18:36'da imzalanmıştır. Ateşkes 25 Haziran geceyarısı itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">José Antonio Aguirre</span> Bask avukat, siyasetçi, aktivist ve futbolcu

José Antonio Aguirre y Lecube, Bask eski politikacı, aktivist, futbolcu, avukat ve Bask Milliyetçi Partisi lideri.

Franco İspanyası'nda devlet terörü İspanya İç Savaşı sonrasında iktidara gelmiş olan Francisco Franco önderliğindeki milliyetçilerin toplumsal hayata dair giriştiği katliam, yargısız infaz, tasfiye, tecavüz, sürgün gibi yasadışı uygulamaları anlatır. Rejim, iç savaştan mağlup çıkan İkinci Cumhuriyetçiler, aydınlar, komünistler, Protestanlar, eşcinseller, azınlıklar, Bask-Katalan milliyetçilerini hedef almıştır. Uygulamalar Katolik Kilisesi tarafından onaylanmış, Guardia Civil adlı yasal kolluk kuvvetleri ve Falanjist milisler tarafından uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halk Cephesi (İspanya)</span>

Halk Cephesi, İkinci İspanya Cumhuriyeti döneminde çeşitli sol siyasi örgütler tarafından o yılki genel seçimlere katılmak üzere Ocak 1936'da kurulan bir seçim ittifakı ve paktıydı. İttifak Manuel Azaña tarafından yönetiliyordu. Katalonya'da ve Valensiya'da koalisyon Solcular Cephesi olarak bilinmekteydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.