İçeriğe atla

Santali dili

Santali dili
ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ
Konuşan sayısı7.6 milyon  (2011)
Dil ailesi
Avustroasya dilleri
  • Munda dilleri
    • Kuzey Munda dilleri
      • Santali dili
Resmî durumu
Resmî dil Hindistan
Dil kodları
ISO 639-2sat
ISO 639-3Çeşitli:
sat – Santali
mjx – Mahali

Santalice, Santalca veya Santali dili, genellikle Assam, Bihar, Carkhand, Mizoram, Orissa, Tripura ve Batı Bengal'de konuşulan, Ho ve Mundari dilleri ile ilişkili bir Avusturoasya dili.[1] Bu dil ailesinin Munda grubunda yer alan ve grubun en yaygın olarak konuşulan üyesi Santalice, Hindistan Anayasası uyarınca Hindistan'ın tanınmış bölgesel dillerinden biridir.[2] 7.6 milyon civarında konuşura sahip dil, Hindistan, Bangladeş, Bhutan ve Nepal'e yayılmıştır. Dil ayrıca Vietnamca ve Kmerceden sonra en büyük üçüncü Avustroasya dilidir. Santalice, Santalların milli dilidir.

Santalice, Ol Çiki yazı sisteminin 1925'te Pandit Raghunath Murmu tarafından geliştirilmesine kadar çoğunlukla yazılmak yerine konuşulan bir dildi. Alfabetik olan Ol Çiki, hece bazlı diğer Hint yazı sistemlerinden farklı özellikler gösterir ve modern Hindistan'da Santali yazmak için yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ayrıca bakınız

  • Hindistan dilleri

Kaynakça

  1. ^ "Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2011". www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2018. 
  2. ^ "Distribution of the 22 Scheduled Languages". censusindia.gov.in. Census of India. 20 Mayıs 2013. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hintçe</span> Hindistanın resmi dili

Hintçe, ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Belarusça</span> Belarusun resmî dili olan doğu Slav dili

Belarusça veya Beyaz Rusça, Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa uyarınca Belarus Cumhuriyeti'nde Rusça ile birlikte iki resmî dilden biridir. Ek olarak, Rusya, Litvanya, Letonya, Polonya ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinde bu ülkelerdeki Belaruslu azınlıklar tarafından konuşulmaktadır.

Kannada ya da Kannadaca; Dravid dil ailesine bağlı, Hindistan'ın güneybatısında konuşulan, Karnataka eyaletinin resmî dillerinden bir tanesidir. Halkın Kannadias diye adlandırdıkları, kabaca 50 milyon kişinin konuştuğu bir dil olup dünyada en çok konuşulan 30 dilden biridir. Kannada dili, Kannada alfabesi kullanılarak yazılmıştır. Bu alfabe ise Kadamba alfabesinin geliştirilmiş bir şeklidir. Kannada dilinde yazılmış ilk yazılı belgeler millattan sonraki ilk milenyumda yazılmış, bu bilginin doğruluğu bulunan yazıtlarla kanıtlanmıştır. Dilin edebî gelişimi, 6. yüzyılda Gangalar ve 9. yüzyılda Raştrakutalar döneminde olmuştur. Dilbilim Uzmanları Heyeti'nin Hindistan Kültür Bakanlığına verdiği tavsiyeye ithafen Kannadaca, Hindistan hükûmetince klasik dillerden biri olarak kabul görmüştür. Haziran 2011'de, Mysore'daki Hint Dilleri Merkez Enstitüsü (CIIL) bünyesinde klasik Kannada dili çalışmaları merkezi kurulmuştur. Günümüzde Kannada edebiyatı eserleri Jnanpith ödülleri ve Sahitya Akademi ödülleriyle taçlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bengalce</span> doğu Hint-Aryan dillerinden biri

Bengalce veya Bengal Dili, bir doğu Hint-Ari dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Tamilce</span> Sri Lanka ve Singapur’un resmî dili

Tamilce, ağırlıklı olarak Hindistan ve Sri Lanka'da yaşayan Tamiller tarafından konuşulan bir Dravid dili. 2000 yıllı aşkın bir yazılı tarihe sahip dil, yaklaşık 75 milyon insan tarafından konuşulur. Dil, Sri Lanka ve Singapur’da resmî dil konumundadır, ayrıca Hindistan'ın Tamil Nadu eyaleti ve Puduçeri Birlik Toprağı’nın da resmî dildir. Malezya'da, 543 ilkokulda Tamilce eğitim yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hindistanı</span> Büyük Britanyanın Hindistan kolonisi (1858-1947)

Sömürge Hindistanı, Britanya Hindistanı, Britanya Rajı ya da Hindistan İmparatorluğu 1858'den 1947'ye kadar Birleşik Krallık'ın Hindistan kolonisinin adıdır. Bu dönem ayrıca dominyon periyodu olarak da adlandırılmıştır. İngiltere kontrolündeki bölge güncel kullanımda Hindistan (India) adıyla bugünkü Hindistan, Pakistan Bangladeş ve Myanmar ülkelerini kapsıyordu. Yöneticisi İngiliz Kraliyet ailesi idi. Başkenti Kalküta (1858-1912) ve Yeni Delhi (1912-1947) olmuştu. Hindistan olarak,1945’te San Fransisco’da II. Dünya Savaşı’nın ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sindhî</span>

Sindhî ya da Sindce, Hint altkıtası'nın batı kesiminde yer alan tarihi Sind bölgesinde yaşayan Sindhiler tarafından konuşulan Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın Sindh eyaletinin resmi dilidir. Hindistan'da Sindhi, merkezi hükûmet tarafından resmi olarak tanınan dillerden biri olmasına rağmen Sindhi Hindistan'daki hiçbir eyaletin resmi dili değildir. Pakistan'ın 2017 nüfus sayımının ilk sonuçlarına göre Sindhi, 30,26 milyon kişinin veya bir başka deyişle ülke nüfusunun %14,57'sinin ana dilidir. Hindistan'ın 2011 verilerine göre 1,68 milyon kişinin ana dilidir.

Telugu dili veya Teluguca, Dravid dil ailesine bağlı, Hindistan'ın Andhra Pradesh bölgesinde ve Yanam yöresinde ana dil olarak kullanılan, Andhra Pradesh ve Telangana eyaletlerinin resmî dilidir. Ayrıca yer yer Chattisgarh, Karnataka, Maharashtra, Orissa ve Tamil Nadu eyaletlerinde de konuşulmaktadır. Dil, ana dil olarak kullanan insan sayısı bakımından Hindistan'da en fazla konuşulan ikinci dil, Dünya'da da en fazla konuşulan 13. dildir. Dilin kendine ait bir alfabesi bulunmakla birlikte Hindistan'daki dört klâsik dilden biridir. Telugu alfabesi Brahmi alfabesinin bir formu olarak doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pencapça</span> Pakistan ve Hindistanda konuşulan bir Hint dili

Pencapça, ağırlıklı olarak Pencaplar tarafında Pakistan ve Hindistan'da yer alan Pencap bölgesinde konuşulan bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'daki 80 milyonu aşkın konuşuruyla ülkedeki en yaygın, yaklaşık 31 milyonluk konuşur sayısıyla Hindistan'da ise 11. en yaygın dildir. Toplam ana dil olarak Pencapça konuşan nüfusun 113 milyon kişi olduğu tahmin edilmektedir. Güney Asya dışında Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde de önemli sayıda konuşura sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Çin dilleri</span> Doğu Asyada ki Sinitik diller

Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Siyu dilleri</span>

Siyu dilleri ya da Siyu–Katavba dilleri, Kuzey Amerika'da ABD ile Kanada’da Büyük Düzlüklerde konuşulan Kızılderili dilleri ailesidir. Konuşanı 40.000 kişiden azdır. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Na-Dene dilleri, Algonkin dilleri ve Eskimo - Aleut dillerinden sonra dördüncü sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Port Blair</span>

Port Blair, Hindistan'ın Andaman ve Nikobar adaları birlik bölgesinin başkentidir. Şehir Güney Andaman Adası'nın doğu kıyısında yer almakta olup adanın ana limanıdır. Şehrin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 108,058'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de konuşulan diller</span>

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Noida</span>

Noida, Hindistan'ın Uttar Pradeş eyaletinde bulunan bir şehirdir. Şehir, başkent Yeni Delhi'nin doğusunda yer almaktadır ve Ulusal Başkent Bölgesi'nin bir parçasıdır. Yüzölçümü 203 km² olan şehrin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 637,272'dir.

Hindistan'da İslam, ülke nüfusunun %14,2'sine tekabül eden yaklaşık 172 milyon insan ile Hindistan'ın en büyük ikinci dinidir. İslam, ilk olarak Arap tüccarlar tarafından 7. yüzyılın başlarında Hindistan'ın batı kıyısında yer alan Malabar ve Konkan-Gucarat'a gelmiştir. Kerala'daki Çeraman Cuma Mescidi'nin, Mâlik bin Dînar tarafından 629 yılında inşa edilen Hindistan'daki ilk cami olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'da Hinduizm</span> Hindistandaki Hinduizme Genel Bakış

Hinduizm Hindistan'daki en büyük dindir. 2011 Hindistan Nüfus Sayımına göre, 966,3 milyon kişi kendini Hindu olarak tanımlıyor ve ülke nüfusunun %79,8'ini temsil ediyor. Hindistan, dünyanın en büyük Hindu nüfusu olan küresel Hindu nüfusunun %94'ünü barındırıyor. İslam 'ı, nüfusun %14,2'si takip eder, kalan %6 diğer dinlere veya dinsiz. Hindistan'daki Hinduların büyük çoğunluğu Shaivite ve Vaishnavite mezheplerine mensuptur. Hindistan, Hinduizmin baskın din olduğu dünyadaki üç ülkeden biri.

Afganistan, Peştuca ve Darice olmak üzere iki dilin hem resmi hem de en yaygın olarak konuşulduğu çok dilli bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Monpalar</span>

Monpalar ya da Mönpalar, Kuzeydoğu Hindistan'da yer alan Arunaçel Pradeş eyaletinde ve Çin'e bağlı Tibet Özerk Bölgesi'nde bulunan bir etnik grup.

<span class="mw-page-title-main">Malayali</span>

Malayali halkı, güneybatı Malabar sahilini işgal eden Hindistan'ın bugünkü Kerala eyaletinden gelen Dravidian bir etnolinguistik gruptur. Ağırlıklı olarak Hindistan'daki altı Klasik dilden biri olan Malayalam dilinin anadilini konuşurlar. Kerala eyaleti, 1956'da Eyaletlerin Yeniden Yapılanma Yasası ile kuruldu. Bundan önce, 1800'lerden beri Cochin Krallığı, Travancore Krallığı, Malabar Bölgesi ve İngiliz Hindistan'ın Güney Canara'sı olarak bilinmekteydi. Malabar Bölgesi, Tipu Sultan'dan Üçüncü Mysore Savaşı (1790–92) aracılığıyla İngilizler tarafından ilhak edildi. Bundan önce Malabar Bölgesi, Calicut Zamorins, Tanur Krallığı, Arakkal krallığı, Kolathunadu, Valluvanad ve Palakkad Rajas gibi çeşitli krallıkların emri altındaydı.