Ayasofya, resmî adıyla Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi, İstanbul'da kiliseden camiye çevrilmiş önemli bir tarihî yapıdır. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul'un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali olmuştur. 1453 yılında İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra II. Mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür. Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1934 yılında yayımlanan kararname ile tadilat çalışmasına alınmış, 1935 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye dönüştürülme kararı alınıp müzeye dönüştürülmüş, kazı ve tadilat çalışmaları başlatılmış ve 1935'ten 2020'ye kadar müze olarak hizmet vermiştir. 2020 yılında ise tekrar camiye çevrilmiştir. 2024 yılında caminin üst katı ücretli bir müze olarak hizmet vermeye başlamıştır. Böylelikle Ayasofya'nın alt katı cami, üst katı müze olmuştur.
Kariye Camii veya eskiden Azize Kurtarıcı Hora Kilisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Edirnekapı semtinde camiye çevrilmiş bir Rum Ortodoks kilisesi ve müze.
Bazilika, eski Roma kentlerinde forumun yanında bulunan, içinde mahkemelerin görüldüğü veya diğer resmi hizmetlerin görüldüğü büyük çatılı kamusal binalara; Erken Hristiyanlık ve Orta Çağ dönemlerinde ise yan geçitleri bulunan, galerili veya galerisiz olabilen kiliselere verilen isim.
İmrahor İlyas Bey Camii veya Studios Manastırı, Hagios İoannes Prodromos Kilisesi, günümüze ulaşabilen en eski Bizans Dönemi dini yapısıdır. İstanbul'un Fatih ilçesi, Yedikule semtinde, İmam Aşir Sokak'ta bulunmaktadır.
Gül Camii veya Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul'un Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma ve fetihten sonra camiye dönüştürülmüş bir dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu kilise, Bizans tarafından inşa edilen en yüksek kilise olarak bilinir. İkonoklazm akımı sırasında Büyük Saray'ın ana girişi Halki Kapısı üzerindeki İsa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının kutsal emanetlerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Aya Theodosia olduğuna inanılır.
Cambazlı Kilisesi veya Canbazlı Kilisesi, Mersin ilinin, Silifke ilçesinin Canbazlı köyündedir. Yapı üç nefli olup, erken Bizans dönemi bazilikası olarak tanımlanabilir.
San Marco Bazilikası, San Marco Meydanı'nda yer alan Bizans mimarisi sanatının en iyi bilinen örneklerinden biri olarak şehrin en meşhur kilise yapılarından biri olan bir katedraldir. Yapı Düka'nın Sarayı'na bitişik ve bağlantılıdır. Orijinal olarak yapı Venedik dükalarının şapelidir ve şehrin katedrali değildir. 1807 yılından beri Venedik Patriği'nin, Venedik piskoposluk ruhani dairesi Roma Katolik Başpiskoposunun ikâmetgâhıdır.
Apsis, Hristiyanlığın dini mabetleri olan kiliselerin sunak odasını kapsayan, çoğunlukla yarım daire ya da çokgen, çok nadir durumlarda dikdörtgen planlı bir yapı unsurudur. Apsisler antik döneme ait bazilikalarda yaygın olarak da mimari öğe olarak kullanılmıştır. Apsisler, yapının cephesinde dışa doğru göbekli bir yapı olabildiği gibi, bina içlerinde ya da dikdörtgen planlı duvarlarla da sarılı olabilir. Apsislerin çatısı çoğunlukla yarım kubbe biçiminde olur, ancak düz çatılı apsisler de mümkündür. Çoğunlukla kiliselerin yan neflerinden, yan şapellerinden veya apsislerinden açılan küçük apsislere ise, mimarlıkta apsidiyol denir.
Surp Hıreşdagabed Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Ayvansaray mahallesinde bulunan Ermeni kilisesi.
San Vitale Kilisesi veya Aziz Vitale Kilisesi, Ravenna'da, muhtemelen 537 yılında yapımına başlanmış, 547 yılında aziz Vitalis'e adanmış, Geç Antik - Erken Bizans döneminin en önemli kiliselerinden biridir. Yapıda Bizans İmparatorluğu mimari formlarının yanı sıra, o zamana özgü tipik italyan mimarisinin izlerini de görmek mümkündür.
Lesnova Manastırı ya da resmi adıyla Başmelek Mikail ve Lesnova'lı keşiş aziz Gabriel manastırı Orta Çağ Makedonya'sının en önemli anıtlarından biridir. günümüze ulaşan yapı bir 14. yüzyıl bir Sırp soylusu olan Jovan Oliver tarafından yaptırılmıştır. Manastırın katholikonu genel olarak iyi korunmuş freskleri ile ünlüdür ve bugün hala Makedon Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olarak aktifliğini sürdürmektedir.
Aziz Giorgi Kilisesi Makedonya'da Kurbinovo mercinde Prespa Gölü kenarında, Baba Dağı'nın eteklerinde bulunan bir Bizans kilisesidir. Kazıların gösterdiğine göre kilise 12. yüzyılda bir yerleşim alanı içinde bulunmaktaydı. Ancak bu yerleşim 18. yüzyılda terkedilmiş, halk günümüzde Kurbinovo olarak bilinen, kiliseden yaklaşık 2 km uzaklıkta bulunan köye yerleşmiştir. Kilise 303 yılında Nikomedia'da öldürülen Yorgi'ye adanmıştır. 19. yüzyılda çeşitli restorasyonlar geçiren kiliseye 20. yüzyılın başlarında ahşap bir tavan ve sundurma eklenmiştir.
Yeni Aziz Apollinare Bazilikası (Sant’Apollinare Nuovo), 35 metre uzunluğunda ve 21 metre genişliğinde, Teoderik tarafından 500lü yıllarda inşa ettirilen bir geç antik çağ bazilikasıdır. Yapıyı ilginç kılan özelliklerinden birisi Konstantinopolis'ten getirilen Prokonnesos mermeri yapımı olan sütunları ve yapı içerisindeki eşşiz mozaiklerdir.
San Michele in Africisco veya Aziz Michele Bazilikası, İtalya'nın Ravenna şehrinde erken Hristiyanlık döneminden kalma bir bazilikadır. Kilise alanı bugün butik olarak hizmet vermekte ve apsis dışındaki yapı kalıntılarını görmek mümkün değildir. Kiliseye ait olan apsis mozaiği Berlin Bode Müzesi'nde sergilenmektedir.
Çabukauri Bazilikası Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesinde yer alan, harabe durumda bir Hristiyan kilisesidir. Nekresi tarihi yerleşim bölgesinde, Nekresi manastır kompleksinin yaklaşık 1.5 kilometre kuzeybatısında konumlanmıştır. 4 veya 5. yüzyıla tarihlenen üç koridorlu, büyük Çabukauri bazilikası, Gürcistan'daki en eski Hristiyan kilise yapılarından biridir. 1998 yılında ortaya çıkarılmıştır. Bazilika, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.
Doloçopi Bazilikası, tarihi Nekresi yerleşiminin topraklarında, Gürcistan'ın doğusundaki Kaheti bölgesinde yer alan ve harabe durumda bulunan bir erken dönem Hristiyan kilisesidir. MS 387'ye kadar tarihlenen ve Gürcistan'ın bilinen en eski Hristiyan bölgelerinden biri haline gelen daha önceki yıkık kilisenin üzerine inşa edilmiş büyük bir 5. yüzyıl üçlü bazilikasıdır. 2012 yılında ortaya çıkarıldı. Bazilika, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine dahil edilmiştir.
Laterano'daki Aziz Yuhanna Bazilikası olarak da bilinen, Roma Şehri'nde Roma Diyosezi'nin Katolik katedralidir. Baş bazilika 4 kilometre (2,5 mi) uzaklıkta bulunan Vatikan Şehri'nin hemen dışında yer almaktadır. kuzeybatıya. Yine de, olarak Papalığın özellikleri, archbazilika ve onun bitişiğindeki yapıların bir zevk dışı statü gelen İtalya'ya şartlarını, uygun Lateran Antlaşması 1929 Hem Aziz Yuhanna Bazilikası hem de Lateran Sarayı, merkezde Roma'nın en eskisi olan bir Mısır dikilitaşı ile 16. yüzyılın sonunda ortaya konan büyük bir açık alana, Piazza di San Giovanni'ye bakmaktadır. Ne yazık ki, Porta San Giovanni üzerinden şehre giren ve çıkan trafik, şehrin ihtişamını azaltma eğilimindedir. Meydanın karşısında, Roma'daki en saygın kalıntılardan biri ve birçok hacı için hedef olan Scala Santa'yı barındıran bina var. Bölge aynı zamanda siyasi mitingler için bir mekandır ve 24 Haziran'daki Vaftizci Aziz Yahya'nın Doğuşu bayramı, Romalıların rosto porchetta yedikleri bir panayırla kutlanır.
El Gatillo de Arriba Kilisesi, İber Yarımadası'nda Ekstremadura'nın Cáceres ili yakınlarında ilk olarak MS 500lü yıllarda inşa edildiği düşünülen bir kırsal Geç Antik Çağ - Geç Roma dönemi kilisesidir.
Aziz Papa III. Sixtus ya da Xystus, 3 Temmuz 432'den ölümüne kadar Katolik Kilisesinin papasıdır. En çok saltanatı sırasında Roma'nın yeniden inşasıyla bilinir. Yortu Günü 28 Mart tarihinde Katolikler tarafından kutlanır.
Meryem Ana Doğuş Kilisesi veya Santa Maria Latin Katolik Kilisesi, İstanbul'un Sarıyer ilçesi, Büyükdere semtinde bulunmaktadır. İstanbul Boğazı'nda bulunan tek Latin Katolik Kilisesi'dir.
