Sant Cugat del Vallès Manastırı

Sant Cugat del Vallès Manastırı, Katalonya'daki en önemli Orta Çağ manastırlarından biridir. 90.000 civarında bir nüfusa sahip olan Barselona ilinin kuzeydoğusunda Sant Cugat del Vallès kasabasında yer almaktadır.

Sant Cugat del Vallès manastırıyla ilgili ilk tarihsel veriler, Kel Charles'ın manastırın mal varlığını Başrahip Ostofredus'a doğrulayan bir fermanıdır. Manastır bugün, tarihleri ​​11. yüzyılın sonundan modern çağa kadar uzanan binalardan oluşmaktadır. 12. yüzyıldan itibaren, mevcut kilise aşama aşama inşa edilmiştir, ancak manastırı ünlendiren, her şeyden önce sahip olduğu revaklı avlusudur.

Manastırın içerisinde sürdürüler kazılar sırasında bulunan MS 41-54 tarihli kilometre taşı, Roma döneminde buradaki yerleşimin varlığını garantiler niteliktedir. Roma dönemine tarihlenen buluntular arasında merkezinde merhumun bir clipeus içerisinde tasvir edildiği, çizgili ve köşe sütunlu bir lahit de yer almaktadır. Bu lahit MS 3. yüzyılın ortalarına tarihlendirilmektedir.^[1]

Manastırın adı, aynı noktada şehit edildiği efsanesi olan Aziz Cucufat'tan gelmektedir. Aslen Afrikalı olan Cucufat Kartaca'dan ayrılarak, Valencia ve Barselona bölgelerinde hristiyanlığı yaymış, Diocletianus döneminde de başı kesilerek öldürülmüştür. Prudentius, Şehit Cucufat'ın Barselona'da MS 4. yüzyılın sonunda nasıl saygı ile anıldığını aktarmaktadır. Bu nedenle günümüz Orta Çağ manastırının altında bu azize adanmış bir Erken Hristiyanlık kilisesi bulunmaktadır.

Mevcut manastırın revaklı avlusunda 1929-1931 yılları arasında gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları sırasında bazı arkeolojik kalıntılar günyüzüne çıkmıştır. Bu kalıntıların önemine binaen 1931'den 1936'ta değin Katalonya Hükûmeti, Katalan Araştırmaları Enstitüsü işbirliğiyle bölgede arkeolojik kazılar sürdürmüştür. Bu kazı çalışmaları birkaç kısa makale ve bildiri dışında bütünlüğü ile yayımlanmamıştır. Kazının durdurulması ve sitenin kapatılmasına yol açan tarihsel-politik koşulların, bilimsel araştırmaları imkansız kıldığı düşünülmektedir. Keşfedilen Erken Hristiyanlık Dönemi kilisesinin, yine kilisenin kuzeydoğusunda bulunan kare planlı bir başka bir yapının geliştirilmesi ile oluşturulduğu ya da bu yapı ile doğrudan ilişkili olduğu öne sürülmüştür. Zaten her iki yapının duvarlarının da birbiri ile ilişki halinde olduğu görülmektedir. Kare planlı bu yapının içerisindeki mezarlar için üç niş açılmış, bütün yapı köşelere yerleştirilmiş dört sütun ve tuğlalarla inşa edilmiştir. Bu kare planlı ilk mozolenin bazilikadan daha eski olduğu anlaşılmakla birlikte, bazilika inşa edilirken de mozolenin zarar görmemesi ya da tamamen ortadan kaldırılmamış olması dikkat çekicidir.

Mozoleye eklenen dikdörtgen planlı yapı opus signinum döşemeli ve duvarları 50 cm kalınlığında idi. Bu yapıya giriş batı tarafından yapılmaktaydı. Kazılan alanın tamamı, bazilikanın çağdaşı mı yoksa sonralarına mı ait olduğunu belirlemek zor olan mezarlarla kaplıdır. Kiremit mezar tipindeki bu mezarların çoğunun bir zamanlar mozaik ile kaplı olduğu kayda geçmiştir ve ikonografik sebeplerden ötürü MS 5. yüzyıla tarihlendirilmişlerdir. Bu nedenle bu dikdörtgen bazilika da aynı tarihe tarihlendirilmektedir.^[2]

Arkeolojik kazının verilerine göre bu ilk kilise bir yangın sonucu yok olmuş, ancak aynı planı takiben ve 45 cm yükseltilerek yeniden inşa edilmiş, ayrıca içten at nalı formlu, dışarıdan beş köşeli bir apsis eklenmiştir. Kazıda tarihlemesi zor, büyük köşe yaprakları olan dejenere bir Korint sütun başlığı ve 7. yüzyıla tarihlendirilen vizigot dönemi süslü templon parçaları da bulunmuştur. Ayrıca Bazilikanın giriş duvarının önünde, şimdi Barselona Arkeoloji Müzesi'nde korunan ön yüzünde stilize bir bitki motifi ile birbirine bakan iki at ile süslenmiş bir kemer tokası keşfedildi. Bu buluntu da 7. yüzyıla tarihlendirilmiştir.^[3]