İçeriğe atla

Sanniler

Sanniler (Gürcüceსანები) Strabon (MS 1. yüzyıl), Gaius Plinius Secundus (MS 1. yüzyıl) ve Flavius Arrianus (MS 2. yüzyıl) tarafından Trabzon yakınlarında yaşamış insanlar olarak bahsedilmiş bir topluluktur.[1] MS 1. ve 2. yüzyıllarda, Sanniler yaşadığı bölgenin kuzeydoğu sınırlarını Ophis Nehri oluşturmaktaydı. Hem sahile yakın bölgeleri, hem de sahile yakın dağlık yerlerde yaşıyorlardı. Pliny, Trabzon bölgesinde yaşamış Sanniler ve Heniochilerin tek bir millet olduğunu iddia etmiştir. Pliny aynı zamanda, Kolhis'e bağlı sahil şeridindeki Rioni Nehri'nden ileride yaşayan bir Sanni topluluğundan daha bahseder.

Theodoret'e (MS 5. yüzyıl) göre, Sanniler ve Lazlar iki farklı kavimdi. MS ilk yüzyıllarda, Trabzon bölgesinde yaşayan Sanniler, Roma İmparatorluğu'na haraç ödüyorlardı. Sanniler, ağır vergilendirmeden kaçmaya çalıştılar ve dağlara gitmek için kıyı bölgelerini terk ettiler. 6. yüzyılda, Procopius, onların hala Boasi'nin (bugünkü Chorokhi veya Çoruh Nehri) kaynağının yakınlarında yaşadığından bahseder.

Gürcü edebiyatında Sannilerin adlandırılmasıyla ilgili çeşitli yorumlar yapılmıştır. Simon Kauhchişvili gibi bazı akademisyenler, Sannilerin Kolhis hakkındaki Yunan mitolojik anlatılarında uzun zamandır var olan "chan" veya onun varyantlarıyla ilişkili olduğunu ileri sürerler; Arnold Çikobava gibi diğer akademisyenler ise, Svancada Megrelleri tanımlamak için kullanılan Zan kelimesinden türediğini iddia eder. S. Dzhanaşia'ya göre San, Antik Kolhisin yerel ismiydi. Daha sonraları bu kelime, kuzey Kolhisi (Megrelya) tanımlamak için kullanılan Zan ve güney bölgeleri (Lazistan) tanımlamak için kullanılan Chan kelimesine evrilmiştir. Τζάνοι (Chani) formu, Procopius gibi Bizans yazarları tarafından kullanılmıştır, ancak “Sanni”, son olarak 12. yüzyılda kullanılmıştır. Günümüzde Chani, hala Lazların etnik kökenlerinden biri olarak adlandırılmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Pliny the Elder. Natural History. ss. Book VI, section IV. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pontus</span> Karadenizin güney kıyısında, günümüz Türkiyesinin Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan bir bölge

Pontus Karadeniz'in güney kıyısında, günümüz Türkiye'sinin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan bir bölgedir. Bu ad bölgenin kıyıları ve iç kesimlerinde yer alan dağlar için, Arkaik Dönem itibarıyla burayı kolonileştiren Grekler tarafından Karadeniz'in Grekçe ismi olan: Πόντος Εὔξεινος, Pontos Eukseinos 'dan türetilerek verilmiştir. Daha sonra Eshilos'un Persler eseri ve Herodot'un Herodot Tarihi eseri dönemlerinde sadeleşerek Pontos adı kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lazika</span>

Lazika ya da Egrisi, ayrıca Laz İmparatorluğu olarak da bilinir, Karadeniz'in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. Latince'de 'Lazika'; "Lazların ülkesi" anlamına gelmektedir. Aynı dönem devleti Perslerin resmi literatüründe ise "Lazistan" olarak yer almıştır. Bugün Türkiye, Rusya ve Gürcistan sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Lazika” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir. Lazika Krallığı'nın sınırları 4. yüzyılın ikinci yarısında batıda Trabzon kuzeyde Kafkas Sıradağları ve doğuda Lihi Dağları'na kadar uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Lazca</span> Laz halkı tarafından kullanılan dil

Lazca Türkiye'nin Doğu Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat Deresi'nden itibaren ve Gürcistan'ın Türkiye ile paylaştığı Sarp köyüne uzanan bölgede yaşayan Laz halkı tarafından konuşulan ve eski Kolhis dilinin devamı olduğu düşünülen Zanik bir Güney Kafkas dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Megreller</span> etnik grup

Megreller, Gürcistan'da Karadeniz'e kıyısı olan Megrelya'nın yerli halkı. Önemli bir Megrel nüfusu da başkent Tiflis’te ve Abhazya’da yerleşiktir. 1990’ların başında, Gürcü-Abhaz savaşı sırasında, ayrılıkçı yönetim tarafından Abhazya’dan göç ettirilen halkın yaklaşık 180.000-200.000 kadarı Megrel'di. Göç edenlerden önemli bir kısmı geri dönebilmiştir. En yakın akrabaları Lazlar olup birlikte Zanlar adıyla ele alınır ve Zan dilinin birbirine yakın iki kolunu konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Lazlar</span> Etnik grup

Lazlar (Lazca: Lazepe, Lazi Güney Kafkas dillerinden Lazca konuşan ve Türkiye ve Gürcistan'ın Karadeniz kıyısındaki bölgelerinde yaşayan bir etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kafkas dilleri</span> Kafkas Dağlarının güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svanca dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Misya</span>

Misya, Antik Çağ'da Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yaklaşık olarak Bandırma, Erdek, Balıkesir, ilinin tümünü, Manisa, İzmir, Kütahya, Bursa, Çanakkale illerinin bir kısmını kapsayan bölge ve çevrenin adıdır. Herodot’tan 400 yıl sonra Amasya doğumlu coğrafyacı Strabon yazdığı Coğrafya isimli kitabında Uludağ, Olympos ve Mysia Olympos’u olarak geçer. Strabon, Mysia isminin aslının Lidya'lılarda gürgen ağacı anlamına gelmekte olduğunu belirtir. Ünlü coğrafyacı, Prusia (Bursa) kentinin Mysia Olympos’u (Uludağ) eteklerinde kurulduğunu, Frigyalılar ve Misyalılar sınır komşusu olduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Kolhis</span> Antik Çağdaki bir krallık ve tarihsel bölge

Kolhis ya da Kolhis Krallığı, Karadeniz'in doğu kıyılarında, bugünkü Gürcistan'ın batısında kurulmuş Antik Çağ krallığıdır.

Lazistan, Lazların yaşadığı coğrafi ve tarihi bölgedir. Karadeniz'in güneydoğu kıyısı boyunca ince bir şerit halinde uzanır ve Güney Kafkasya'nın güneybatı ucu ile Anadolu'nun kuzeydoğu ucunu kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Canik</span> Samsunun ilçesi

Canik, Samsun'un Devgeriş Deresi'yle Mert Irmağı arasında Karadeniz'den içeri doğru uzanmış bir yerleşim yeridir. Cumhuriyet tarihinde 2009 yılına kadar belde olan Canik, 2009 yılında ilçe olmuştur. 2020 yılı sayımına göre ise ilçenin nüfusu 101.253'tür.

Retsiyalılar, antik dönemde Orta Alplerde yaşamış olan bir halk topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Makronlar</span> Eski bir Kolhis boyu

Makronlar Pontus'un doğusunda bulunan Mosçiçi Dağları civarında yaşamış antik bir Kolhis boyuydu.

Pacorus, 2. yüzyılda yaşamış bir Lazika kralıydı. Historia Augusta adlı eserde, Pacorus'un, Roma imparatoru Antoninus Pius (138-161) tarafından kral olarak atandığı yazar. Bu eserin muhtemelen 4. yüzyılda, İberya kralı II. Parsman'in Roma'ya yaptığı bir ziyaretten sonra yazıldığı düşünülmektedir. Pacorus'un tahta çıkmasının, Lazların Kolhis'teki yükselişinin başlangıcını ve merkezileşmiş Lazika Krallığının güçlenişini gösterdiği tahmin edilmektedir.

Sanigler Antik Çağ'da kuzeybatı Abhazya'da yaşamış bir topluluktur. Etnik kimlikleri belirsizdir ve bir tartışma konusudur. Saniglerden ilk olarak Apsiller ve Heniohların arasında yaşadıklarını belirten Plinius'un eserlerinde ve Heraclea Anıtı'nda bahsedilmiştir. Arrianus'a göre, Sebastopolis çevresinde yaşamışlardır. Çoğu kaynağa göre Sanig, Abazgların civarında yaşayan bir kabiledir ve aralarındaki doğu sınırı Abask Nehri'dir. Zihlerle olan kuzeybatı sınırları ise Aheunt Nehri'ne ulaşıyordu. III. yy. civarlarında Dioscuriada çevresinde bir nüfus değişikliği varsaymak için neden olmadığından Sanigler, antik Abhaz öncesi kavimlerle, yani Zihler ve Heniohlar ile ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Zidritler</span>

Zidritler Klasik Antik Çağ'da Kolhis'te yaşamış eski topluluklardan biriydi. Yaşadıkları bölgenin kuzey sınırını Karadeniz, güney sınırını ise Apsarus Nehri oluşturmaktadır. Batıda Mahelonlar, doğuda ise Lazlarla komşulardı. 2. yüzyılın başlarında yaşamış Romalı yazar Arrianus, batıdan doğuya doğru sıralayarak birçok komşu ve etnik açıdan bağlantılı olması muhtemel kabileleri şöyle listelemiştir: Sanniler (Sanigler), Drilae, Maçelonoi, Henioçoi, Zudreitai ve Lazlar. 4. yüzyılın sonlarında yaşamış Periplus Ponti Euxini bu halkın daha güneyde ve Akamosis ve Arçabis nehirleri arasında yaşadığını iddia etmiştir. Zidritlerin sosyal ve politik hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ancak MS 130'lu yıllarda doğu Gürcistan’daki İberya kralına itaat ettikleri düşünülmektedir.

Mahelonlar Fasis Nehri'nin güney taraflarında yaşamış, Kolhis Krallığı'ndaki topluluklardan biriydi. Onlardan bahseden birkaç farklı klasik kaynak vardır. Bu topluluk, Plinius'un Ophis Nehri ile Prytanis nehirleri arasında yaşadıklarını iddia ettiği Makronlar olabilir.

Driller antik bir Kolhis halkıdır. Karadeniz'in güneydoğu kıyılarında dağlık bölgelerde yaşarlardı. Driller, Trabzon'un iç kesimlerinde Trabzonlularla kronik olarak savaş halindeydi. Antik Yunan asker ve tarihçi Ksenofon'un Anabasis adlı eserinde belirttiğine göre, MÖ 401'de Drillerin toprakları paralı Yunan askerleri tarafından işgal edilmiştir. Ksenofon, bu halkın dağlık ve erişilmez topraklarda yaşadığını ve en çok Pontik halklara karşı savaştığını belirtir. Ayrıca, kalelerinin çok iyi güçlendirildiğini ve deneyimli Yunan askerlerinin bile ele geçiremediğini ifade etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Heniohiler</span>

Heniohiler Kolhis'in kuzeybatı kıyılarında ve bazı görüşlere göre Fasis bölgesinde yaşamış antik bir halktır. Bu halkın ülkesinin adı Henioheia idi.

<span class="mw-page-title-main">Makron-Heniohi Prensliği</span>

Makron (Mahelon) ve Heniohi Prensliği, Tzanların devlet öncesi siyasal oluşumu. Günümüz Rize ili sınırlarında, Kolhis Krallığı'nın yıkılması sonucu oluşmuştur.

Aniket İsyanı, Kolhis ve Pontus'da MS 69 yılında bastırılmış Roma karşıtı isyandır. İsyana dair bilgiler Tacitus'un "Tarih" eserinde kaydedilmiştir.