Sandıklı Ovası
Sandıklı Ovası, Ege Bölgesi'nde, Afyonkarahisar ilininnde, kuzeybatı yamacında Sandıklı ilçesinin bulunduğu tektonik ovadır.
Ege Bölgesi'nin doğusunda bir eşik konumunda yer alan Afyonkarahisar yöresinde, jeomorfolojik açıdan en fazla göze çarpan özellik, dağlık alanlar ve bu dağlık alanlar arasında farklı uzanış ve genişlikte yer alan ovalardır. 1924 yılında ilçe statüsü kazanan ve il merkezine 60 km uzaklıkta yer alan Sandıklı İlçesi Afyonkarahisar iline bağlı merkez ilçeyle birlikte toplam 18 ilçe merkezinden biri olup Denizli-Antalya karayolu ile İzmir-Ankara ve Küçük İstanbul demiryolu üzerinde kurulmuş önemli bir ilçedir. Doğudan Kumalar, güneyden Akkuyu güneybatıdan Akdağ ve kuzeybatıdan Kirseli Dağı ile çevrilmiş olan ve üzerinde Sandıklı İlçesinin kurulmuş olduğu Sandıklı Ovası, kuzeyindeki, Büyük Sincanlı ovaları gibi tektonik kökenli bir ovadır [1].
Genel Bilgiler
Kuzeyinde Ahır Dağı, batısında Burkaz Dağları, güneyinde Akdağ, doğusunda da Kumalar Dağları bulunur. Sandıklı yöresinde başlıca 4 ova vardır. Bunlar; Ballık ovasi 1100 m., Saltık Ovası 930 m., Sandıklı Ovası 1070 m. ve Karasandıklı Ovası 1006 m. deniz seviyesinden yüksektedirler. Sandıklı ovasının ortasından Kufi Çayı geçer. Daha ileride Hamam Çayı ve Beylik Deresi ile birleşip, Dinar Ovasını sulayarak Büyük Menderes Nehri sularına karışır.[2]
Ovanın Oluşumu
Ovanın şekillenmesi günümüzden yaklaşık 30 milyon yıl önce gerçekleşmiştir. Özellikle faylanmalar ovanın şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Ovanın şimdiki görünümü son dönemlerdeki aşırı aşınma ve birikmenin sonucudur[1]. Sandıklı Ovasının Neojen havzası çöküntüsü, iki fay sistemi tarafından meydana getirilmiştir. Bunlardan biri NNE-SSW doğrultulu diğeri E-W yönlüdür. Genç Çevre Paleozoik ve yaşlı Mezozoik yapılıdır. Ova altta Pliosen-Kuaterner üstte Miosen olarak iki kademeden meydana gelmiştir. Hüdaihamamı çevresinde Kuaterner süresince kalker terasları çökelmiştir. Yükselme bakımından üç safha gözlenir. Bunlar: Miosen öncesi, Miosen-Pliosen sınırı ve Kuaterner. Ovanın ilk oluşumundan sonra (pre-Miosen/intra-Miosen) ovanın doğu kısmında oluşan bir çatlaktan trakitik-andezitik lavlar fışkırmış bunlar şeritler halinde Miosene mensup ova gölü içine akmışlardır. Hüdaihamamı çevresindeki bölgeyi meydana getiren bütün sedimanlar hemen tamamen radyoaktiftir. Sadece entermedyer volkanitler (trakit ilâ andezit) biraz daha yüksek bir radyoaktivite göstermektedir.[3]
Sandıklı Volkanitlerine ait lavların K-Ar metoduyla yaşları 14±0.3-8.0±0.6 My olarak belirlenmiştir. Sandıklı (Afyon) güneyinde geniş yüzeylemeler oluşturan Sandıklı volkanitlerinin trakiandezit, fonolitik tefrit, bazaltik andezit, bazaltik traki-nefelinit, andezit ve dasit bileşimli lavlar ve oldukça kalın proklastik kayaçlar ile temsil edilirler. Piroklastik kayaçlar, alttan üste doğru, lapillitaşı, tüflü çakıltaşı, tüflü kumtaşı ve tüflü çamutaşı şeklinde bir istif oluştururlar.[4]
İklim
İklim Afyon genelinde oldukça sert ve orta derecede yağışlıdır (466 mm). En çok yağış kışın ve ilkbaharda olur. Ortalama sıcaklık en soğuk ayda 3 derece, en sıcak ayda 22 derecedir. Fakat maksimum sıcaklığın yazın 38 dereceye çıktığı, kışın sıfırın altında 27 dereceye düştüğü de görülmüştür. Sandıklı ilçesinin sıcak ve oldukça kurak yazları, soğuk kışları ile dikkat çeken bir iklimi vardır. Bu iklimi oluşturan neden, Sandıklı’nın İç Batı Anadolu eşiğinde olmasıdır. Sandıklı, Ege ve Akdeniz’e olan uzaklığı ile karasal iklime sahiptir. Ortalama sıcaklık Ocak ayında -3, Temmuz ayında +23 derecedir.
İlçede poyraz, lodos ve batı rüzgarı hüküm sürer.
Toprak Yapısı
Sandıklı bölgesinde 3 tip toprak görülür. Bunlar; alüvyon topraklar, kahverengi topraklar ve iç ve dış püskürük kayalar üzerindeki topraklar.[2]
Bitki Örtüsü
İklim koşulları içinde doğal bitki örtüsü de yüksekliğe bağlı olarak dağılmıştır. Az bir alana yayılmış olan orman örtüsü, ilçenin sınırlarını oluşturan dağların üzerini kaplamıştır. İlçede yaklaşık olarak 23.500 hektar çam, 5.000 hektarda meşelik orman bulunur. İğne Yapraklı Ağaç Türü olarak; karaçam, kızılçam, sarıçam ve akçam ile kokar ardıç, boz ardıç, Finike ardıcı ve bodur ardıcı bulunur. Yayvan yapraklı ağaç türü olarak; palamut, meşe, kızılağaç, karaağaç, akağaç, dişbudak ve sığla ağacına rastlanmaktadır. Maki florası cinsinden kısa ağaçlara rastlanmaktadır.
Ovalar tamamıyla açıktır. Buralarda dikenli bitkiler görülür. Akarsuların kenarlarında söğüt ve kavak ağaçları görünür. Sandıklı'nın bitki örtüsü ormanlardır.[5]
Kaynakça
- ^ a b Çoban, Asım (Mart 2015). "Afyonkarahisar Ölçeğinde Sandıklı'nın Eğitim Coğrafyası". Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 9. s. 1-16.
- ^ a b "Toprak Yapısı". 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
- ^ Ronner, Felix (1962). "Sandıklı Ovası Çöküntüsü - Genç Tektonik ve Volkanik Durumlar" (PDF). mta.gov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ Özpınar, Yahya. "Sandıklı (Afyon) Yöresinde, Şabazit ve Fillipsit Minerali İçeren Tüflerin Mineralojik, Petrografik ve İyon Değiştirme Özellikleri ve Tarımda Kullanılması (Güneybatı Anadolu, Türkiye)". MTA Dergisi.
- ^ "Sandıklı'nın Doğal Bitki Örtüsü". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
