Sanal konsol

Sanal konsol (ya da sanal uçbirim), bilgisayar işlemede ve Unixware, Linux ve BSD gibi bazı işletim sistemlerinde, klavye ve ekran arasında yaratılmış kavramsal bir bağ arayüzüdür. Sistem konsolu kullanıcının birbirinden bağımsız arayüzleri görebilmek için sanal konsolları değiştirmesine olanak sağlayan tek bir konsoldur. Sanal konsollar en az 1980'lerdeki Xenix'e kadar uzanır.^[1]

Genel olarak Linuxta, ilk altı konsol Unix kabuğuna giriş istemi sağlayan bir yazı uçbirimine sahiptir. Görsel X Pencere Sistemi yedinci sanal konsolda çalışır. Linuxta, bu değiştirme işlemi Alt tuşu ile bir fonksiyon tuşuna basılarak yapılır—örneğin Alt+F1, 1 numaralı sanal konsola erişimi sağlar. Alt+Sol ok bir önceki sanal konsola ve Alt+Sağ ok da bir sonraki sanal konsola geçişi sağlar. X Pencere Sisteminden başka bir konsola çıkmak için, Ctrl+Alt+fonksiyon tuşu tuş bileşimini kullanmak gerekir. (Bunun yanında kullanıcılar bu öntanımlı tuş bileşimlerini değiştirebilirler.)

Günümüzde çoğu uygulama X Pencere Sistemi içerisinde görsel yerini aldığı ve yazısal programlar uçbirim penceresi içinde çalıştırılabildiği için sanal konsollara duyulan ihtiyaç azalmıştır. Eğer hızlı kullanıcı değiştirme ya da farklı X sunucular üzerinde X programların hatalarını ayıklamak için birden fazla X Pencere Sistemi girişinin paralel çalışması gerekirse, genellikle her X oturumu ayrı bir sanal konsolda çalışır. GNU Ekranı bir yazısal giriş ile farklı yazısal programı değiştirebilir. Bunun yanında FrameBuffer UI, Y Pencere Sistemi ve Fresco gibi görsel arayüzler de kullanılmaktadır.

Sanal konsol arayüzü

Sanal konsollar /dev/tty1, /dev/tty2 gibi özel aygıt dosyaları şeklinde gösterilirler. Buna ek olarak /dev/console, /dev/tty ve /dev/tty0 gibi özel dosyalar da vardır. (vcs ("virtual console screen") ve vcsa ("virtual console screen with attributes") gibi modelleri kullanan aygıtlarla kıyasla; /dev/vcs1 and /dev/vcsa1 gibi.^[2] ) Sanal konsollar ve özellikleri init tarafından okunan /etc/inittab dosyasından değiştirilebilir—örnek olarak bu program, birçok sanal konsol için getty giriş istemi işlemini başlatır. X Pencere Sistemi de bir X görüntü yöneticisi tarafından /etc/inittab dosyasından değiştirilebilir.

Sanal konsollara ulaşmak için kullanılan programlar basit olarak aşağıdakileri içerir:

chvt - şu anki sanal konsolu değiştirmek için
openvt - programı yeni bir sanal konsolda başlatmak için
deallocvt - şu anda kullanılmayan sanal konsolu kapatmak için

startx adlı program X Pencere Sistemini yeni bir sanal konsol üzerinde başlatır. Aynı zamanda konsoldan başlatılabilecek LinuxTV ve MPlayer gibi başka görsel programlar da vardır.

Programlar sanal konsollara özel aygıt dosyalarıyla erişebilirler. Yazısal girişte, dosyaya yazma işlemi sanal konsol üzerinde yazı olarak gösterilir. Dosyadan okuma işlemi ise sanal konsola yine yazı olarak çıkar. Diğer yazısal uçbirimler gibi, proramın kullanabileceği özel çıkış serileri, kontrol karakterleri ve termios işlevleri(fonksiyonları) da vardır. Daha karmaşık işlemler için programlar konsol ve uçbirim özel ioctl sistem çağrılarını kullanabilir. Çizgesel(grafik) programlar; DirectFB, DRI, SDL ya da daha ilkel SVGALib gibi kütüphaneleri kullanabilirler.

Unix sistemleri

Unix iş istasyonları, örneğin Sun ya da Silicon Graphics tarafından yapılanlar, sanal konsol içermezler. Konsolun tek amacı sistemi onararak çizgesel(grafik) ortamın başlatılabilmesidir.

Sun Niagara tabanlı sunucuları Mantıksal Alan ile sanallaştırma yürüterek Kontrol alanından sanal konsol hizmeti alırlar.

Ayrıca bakınız

Yazı uçbirimi - genel yazısal arayüz

Kaynakça

^ "Trusted path mechanism for virtual terminal environments". FreePatentsOnline.com. 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2008.
United States Patent 4945468 lists Xenix as prior art in this area.
^ "Screen dumps". The Linux keyboard and console HOWTO. The Linux Documentation Project. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2008. The current contents of the screen of /dev/ttyN can be accessed using the device /dev/vcsN (where `vcs' stands for `virtual console screen'). [...] From a program it is usually better to use /dev/vcsaN (`virtual console screen with attributes') instead - it starts with a header giving the number of rows and columns and the location of the cursor. See vcs(4).