İçeriğe atla

Sanal asistan

Sanal asistanlar (virtual assistants - VAs), daha önce insanlar tarafından yapılan işleri veya hizmetleri, kullanıcılarından soru ve talepleri ile gerçekleştiren yazılımlardır. Genellikler chatbot kavramı ile aynı anlamda kullanılırlar ancak sanal asistanlar daha geniş bir alanda hizmet verirler. Sanal asistanlar kullanıcı ile yazı veya konuşma yoluyla etkileşim kurabilirler. Kullanıcılar sanal asistanlara soru sorabilirler, müziğin sesini açmak veya ısıtıcıyı kısmak gibi basit direktifler verebilirler, takvimlerini düzenlemesini veya uçak bileti almasını isteyebilirler.

Sanal asistanlar hangi teknolojiyi kullanır?

Sanal asistanların, doğal dil işleme (NLP - natural language processing), makine öğrenmesi (ML - machine learning) veya derin öğrenme (DL - deep learning) gibi yapay zeka teknolojileri sayesinde kullanıcıların doğal dil ile verdiği komutları anlamaları ve doğru aksiyonu belirlemeleri mümkün olur. Soruları yanıtlayan veya bir işlemi yapan sanal asistanlar dışında, daha gelişmiş sanal asistanlar kullanıcılara öneriler de sunabilirler, bunun için kullanıcı davranışlarını gözlemleme, veri analizi yapma ve tahminleme gibi alanlarda yetkin olmaları gerekir.

Sana asistanlar kullanıcıları ile “metin” üzerinden iletişim kurabilir. Bu tür sanal asistanlar daha çok “chatbot” olarak adlandırılır ve bir web sitesi veya mobil uygulama üzerinde yer alabilecekleri gibi, WhatsApp, Facebook Messenger, WeChat gibi yaygın mesajlaşma platformları üzerinde yer alabilirler. Bunun dışında ses ile iletişim kurabilen sanal asistanlar da vardır ve bu tür sanal asistanlar “sesli asistan” olarak adlandırılırlar. Android cep telefonlarında çalışan, Google Assistant; Amazon Echo’da çalışan Amazon Alexa; Apple cihazlarda çalışan Siri en bilinen sesli asistan örnekleridir. Sesli asistanları aktive edebilmek için kullanılan özel ifadeler vardır, örneğin Siri için “Hey Siri”, "OK Google" veya "Hey Google", "Alexa" ve "Hey Microsoft" gibi özel kelimeler ile cihaz kendisi ile konuşulduğunu algılar. Ses ile çalışabilen sanal asistanlar kurumların IVR (Interactive Voice Response) sistemlerine de entegre edilerek, buradan da hizmet verebilirler. Ayrıca sanal asistanlar araç içi sistemler ve giyilebilir teknolojiler üzerinden de kullanılabilirler.

Bazı kurumların geliştirdikleri sanal asistanlar hem yazı/ metin, hem de ses ile iletişim kurabilirler, bazı sanal asistanlar ise birden fazla platformda hizmet verirler.

Sanal asistanların tarihçesi

İlk dönem olarak nitelendirebileceğimiz ürünlerden biri 1962’de Seattle Dünya Fuarı’nde tanıtılan ve ses tanıma özelliği olan IBM Shoebox’tur. Bu cihaz 16 farklı sesli kelimeyi ve 0-9 arasındaki rakamları tanıma özelliğine sahiptir. Ses tanıma teknolojisindeki bir diğer önemli aşama, 1971 yılında Carnegie Mellon Üniversitesinde, Amerikan Savunma Bakanlığı ve ona bağlı DARPA kurumuna destek veren bir uygulama olarak hayata geçirilmiştir. “Harpy" adındaki araç, 1000 kelimeyi tanımayı başarmış, yaklaşık 3 yaşındaki bir çocuğun kelime hazinesi kadar kelimeyi tanıyabilmiştir. Yaklaşık 10 yıl kadar sonra, aynı ekip Hidden Markov Model sayesinde, sadece kelimeleri değil art arda gelen kelime dizilerini de anlayabilen bir sistem geliştirmiştir. 90’lara gelindiğinde, konuşma tanıma teknolojisi Microsoft, IBM, Philips tarafından geliştirilen kişisel bilgisayarların bir özelliği haline gelmiş, daha sonra, 1994’te ilk cep telefonu olan IBM Simon’un çıkması bugün bildiğimiz anlamdaki sanal asistanların yolunu açmıştır. Cep telefonu üzerinden hizmet veren ilk sanal asistan ise, 1994’te iPhone 4S’in bir özelliği olarak sunulan Siri olmuştur. Apple, Siri Inc şirketini 2010’da satın aldıktan sonra Siri’yi geliştirmiştir.

Sanal asistanlar hangi alanlarda kullanılır?

Sanal asistanlar bir kuruma ait olup müşterilere veya çalışanlara hizmet verebilirler. Bunların dışında kişisel asistan olarak kullanılan ve birçok farklı kurum ile entegre çalışarak bir kişinin günlük ihtiyaçlarına ilişkin soru cevaplayan veya işlem yapan sanal asistanlar da olabilir.

2017 yılından itibaren sanal asistanların yetkinlikleri ve kullanım alanlarında önemli bir artış olmuştur. Apple, Google, Microsoft, Amazon gibi teknoloji devleri cep telefonu, kişisel bilgisayar, eticaret gibi konulardaki geniş kullanıcı tabanı sanal asistanların yaygınlaşmasını  kolaylaştırmıştır. Gartner 2024’e kadar finansal sanal asistanların tüm müşteri etkileşiminin %15’ini finansal kurum müşterileri adına yerine getireceğini öngörmektedir.[1]

Sanal asistanların başlıca fonksiyonları:

- bilgi verme, bir konuda kullanıcının sorularını yanıtlama (hava/yol durumu, bankacılık, uçuş saatleri, sinema vb.)

- günlük hayatta yardımcı olarak basit işleri yapma (yapılacaklar listesi hazırlama, takvimde toplantı oluşturma, alarm kurma, alışveriş listesi yapma, müzik çalma, sesli kitap okuma, video başlatma vb.)

- konu bazlı işlemleri yapma (alışveriş yapma, uçak bileti alma, bankacılık havalesi yapma, döviz satma, devlet daireleri ile ilgili işleri yapma vb.)

- bir kurumun müşteri hizmetleri işlerini yerine getirme

Günümüzde bankacılık sanal asistanları, eticaret sanal asistanları, sağlık sanal asistanları, hava yolu sanal asistanları yaygınlaşmaktadır.

Ekonomik etki

Sanal asistanlar bugün dünyanın en önemli teknoloji trendlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Ekonomik olarak en önemli etkisi, insan tarafından yerine getirilen işlerin otomatize edilmesi ve kurumların verimliliklerinin artırılması yoluyla olmaktadır. Yapay zekanın ekonomik etkisi kapsamında da değerlendirilebilecek olan bu konu şirketlerin sanal asistanlar geliştirmek için odaklandığı konuların başında gelmektedir.

Bir diğer etki müşteri deneyiminin sanal asistanlarla birlikte tamamen özellik değiştirmesidir. Müşteriler kurumlarla dijital bir etkileşime geçerken mevcut dijital kanallar olan web siteleri ve mobil uygulamaların yanında diyalog bazlı platformları da kullanmaya başlamışlardır. Bu da bilgiye ve bazı işlemlere çok daha hızlı, kolay ve doğrudan şekilde ulaşılması anlamına gelmektedir. Bu durum müşteri memnuniyeti ve müşteri bağlılığında bir artış sağlamaktadır.

Ayrıca, sanal asistanların müşterilere uygun ürün ve hizmetleri en doğru zamanda önermesi sayesinde, sanal asistanların satışlarda ve şirket gelirlerinde bir artış sağlaması beklenmektedir.

Diğer yandan, şirket çalışanlarına hizmet veren İK sanal asistanı, BT yardım sanal asistanı, hukuk sanal asistanı gibi sanal asistanlar için de önemli bir büyüme öngörülmektedir.

Gartner, büyük kurumların %30’unun 2025’e kadar kurum çapında hem müşterilere hem de çalışanlara hizmet veren bir diyalog bazlı yapay zeka teknolojisi kullanır duruma geleceğini tahmin etmektedir.[2] Ayrıca Gartner’ın tahminlerine göre, 2022’ye kadar beyaz yakalı çalışanların %70’inin günlük olarak işlerini yapabilmek için bir diyalog bazlı yapay zeka platformu ile etkileşime geçeceği öngörülmektedir.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yapay zekâ</span> insani zekaya sahip makine ve yazılım geliştiren bilgisayar bilimleri dalı

Yapay zekâ ya da kısaca YZ,, insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından, doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir. İlk ve ikinci kategoriler arasındaki ayrım genellikle seçilen kısaltmayla ortaya çıkar. Güçlü yapay zeka genellikle Yapay genel zekâ olarak etiketlenirken, doğal zekayı taklit etme girişimleri yapay biyolojik zekâ olarak adlandırılır. Önde gelen yapay zeka ders kitapları, alanı zeki etmenlerin çalışması olarak tanımlar: Çevresini algılayan ve hedeflerine başarıyla ulaşma şansını en üst düzeye çıkaran eylemleri gerçekleştiren herhangi bir cihaz. Halk arasında, yapay zekâ kavramı genellikle insanların insan zihni ile ilişkilendirdiği öğrenme ve problem çözme gibi bilişsel eylemleri taklit eden makineleri tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yazılım</span> bilgisayarın somut olmayan çalıştırılabilir bileşeni

Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Microsoft Dynamics AX</span>

Axapta veya Microsoft Dynamics AX, Microsoft tarafından üretilen, Microsoft Dynamics ailesinden bir KKP (İngilizce: ERP) yazılımı.

<span class="mw-page-title-main">Bulut bilişim</span> internet tabanlı bilişim hizmeti

Bulut bilişim, bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adıdır. Bulut bilişim bu yönüyle bir ürün değil, hizmettir; temel kaynaktaki yazılım ve bilgilerin paylaşımı sağlanarak, mevcut bilişim hizmetinin; bilgisayarlar ve diğer aygıtlardan elektrik dağıtıcılarına benzer bir biçimde bilişim ağı üzerinden kullanılmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Google ürünleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Google ürünleri listesi Google tarafından satın alınan tüm ana masaüstü, mobil ve çevrimiçi ürünleri içerir. Bu ürünler son ürün ya da beta sürümler olabilir. Liste ayrıca kullanımdan kaldırılmış, birleştirilmiş ya da tekrar isimlendirilmiş ürünleri de içerir. Ürünlerin içinde olan özellikler ayrıca listelenmemiştir.

Çevrimiçi alışveriş, İnternet üzerinden çevrimiçi olarak yapılan alışveriş. Ziyaretçiler İnternet üzerinden istedikleri ürünleri sepete atarlar, kayıt olurlar, ödeme yaparlar. Seçip satın alınan ürünler kargoyla adrese gönderilir.

<span class="mw-page-title-main">Siri</span> çeşitli Apple cihazlarında akıllı kişisel asistan

Siri İngilizce telaffuz: [ˈsɪri], Apple'ın iOS, watchOS ve tvOS işletim sistemlerinin bir parçasıdır. Bu bilgisayar yazılımı, akıllı kişisel asistan ve bilgi gezginidir. Bu programın amacı, soruları cevaplamak tavsiyelerde bulunmak ve web hizmetlerindeki eylemleri gerçekleştirmektir. Siri, 28 Nisan 2010 tarihinde satın alındı ve ilk olarak App Store'da bir iOS uygulaması olarak tanıtıldı. Siri şirketi en başta uygulamasının Android ve BlackBerry'de de kullanılabileceğini açıklamış olsa da Apple tarafından devralındıktan sonra iptal edilmiştir.

Süreç yönetimi, bir kurumun performansının sürekli olarak iyileştirilmesini sağlayan ve süreçleri temel “varlık” kabul eden bir yönetim disiplinidir. Süreç, aralarında birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, gelişen olay ve hareketler dizisidir.

<span class="mw-page-title-main">Freemium</span>

Freemium olarak geçen akımın Türkçe karşılığı bedava seçkindir. İngilizce bedava anlamına gelen free ile seçkin anlamına gelen premium kelimelerinden oluşan ihtira bir birleşik sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Cortana</span> sanal asistan

Microsoft Cortana, Microsoft tarafından Windows Phone 8.1 ve Windows 10 Mobile sistemi, Microsoft Band ve Microsoft Band 2, Windows Karma Gerçeklik için geliştirilen ve Windows 10, iOS, Android, ve Xbox One'a gelecek olan bir akıllı kişisel asistan. Windows Mobile, Windows phone 7, Windows Phone 8 ve önceki Microsoft Windows sürümlerinde uyumlu değildir. Cortana hatırlatmaları ayarlayabilir, klavye girişi gerektirmeden doğal sesi tanıyabilir ve Bing arama motorundaki bilgileri kullanarak soruları cevaplayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Apple ID</span>

Apple ID veya Apple Kimliği, böyle iWork, iCloud, iTunes Store ve Apple Store gibi ürünlerin çoğu için sunduğu herhangi bir e-posta sağlayıcısından bir müşterinin mevcut e-posta adresini kullanarak, çeşitli online sistemlere giriş yapmak için kullanılan bir all-in-one kullanıcı hesapıdır. Apple Inc. tarafından yaratılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Android Pay</span> dijital cüzdan platformu

Android Pay, Google tarafından geliştirilen, mobil cihazlarda uygulama içi ve dokunuşla ödeme alımlarını çalıştırmak için dijital cüzdan platformudur. 8 Ocak 2018 tarihinden itibaren, Google Wallet ile, Google Pay adı verilen tek bir ödeme sistemi haline getirilmiştir. Kullanıcılara Android telefonlar, tabletler veya saatler ile ödeme yapmalarını sağlar. Android Pay perakendeciye fon transferi kolaylaştıran kartı bilgilerini iletmek için yakın saha iletişimi (NFC) kullanır. Bu ödeme terminallerinde kredi kartı veya banka kartı EMV veya manyetik şeritli karta kullanıcıya bunları Android Pay cüzdanına yüklemeye olanak sağlayarak değiştirir. Çok faktörlü kimlik doğrulama ilavesi ile, zaten birçok ülkede kullanılan temassız ödemelerine benzer. Hizmet Android cihazlara bir yakın alan iletişimi (NFC) anteni, ana bilgisayar tabanlı kart emülasyonu (HCE) ve Android'in güvenliğini kullanarak kablosuz satış sistemleri noktası ile iletişim kurmasına olanak tanır.

<span class="mw-page-title-main">Google Asistan</span> Googleın ürettiği kişisel yapay zeka asistanı

Google Asistan Google tarafından geliştirilen ve Mayıs 2016'da Google I/O'da duyurulan akıllı bir sanal asistandır. Diğer sanal asistanların aksine, Google Asistan iki yönlü görüşmelerde bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Google Nest (akıllı hoparlör)</span>

Google Nest, önceden Google Home, Google tarafından geliştirilmiş akıllı bir hoparlördü. Mayıs 2016'da ilan edildi, Kasım 2016'da Birleşik Devletler'de ve Nisan 2017'de İngiltere'de yayınlandı.

Microsoft Office Live Meeting Microsoft tarafından işletilen ve durdurulan bir ticari aboneliğe dayalı web konferans hizmetidir. Live Meeting, istemci bilgisayarlara yüklenmiş olan yazılımları içerir ve tüm istemcilerin bağlanmak için merkezi bir sunucu kullanır. Microsoft, kurum içi veya bulut ortamında kullanılabilen bir Kurumsal Birleşik İletişim ürünü olan Skype for Business'ı üretiyor.

Amazon Alexa, Amazon tarafından geliştirilen yapay zekâ destekli sanal asistan çözümü. İlk olarak Amazon Echo ve Amazon Lab126 tarafından geliştirilen akıllı hoparlör Amazon Echo Dot'ta kullanıldı. Sesli etkileşim, müzik çalma, yapılacaklar listesi oluşturma, alarm kurma, podcast akışı açma, sesli kitap okuma gibi özelliklerinin yanı sıra hava durumu, trafik, spor ve haber gibi gerçek zamanlı bilgileri aktarma görevlerini yerine getirme yeteneğine sahiptir. Alexa'nın bir başka işlevi de çevrimiçi yemek sipariş edebilmenizdir. Bunlara ek olarak ev otomasyon sistemi olarak kendisine bağlanan birçok akıllı cihazı da kontrol edebilir. Kullanıcılar Alexa'nın yeteneklerini üçüncü taraflarca geliştirilen "becerileri" tanımlayarak geliştirebilirler.

Chatbot, kullanıcı ile genellikle metin, bazı durumlarda ise konuşma yoluyla diyalog kurarak bilgi veren veya bir işlemi gerçekleştiren bir yazılımdır.

Celia, Huawei tarafından geliştirilmiş yapay zeka destekli bir sanal asistandır.Android tabanlı EMUI arayüzlü ile akıllı telefonlarda kullanılmaya başlanmıştır.

Robotik süreç otomasyonu, metaforik yazılım robotlarına (botlar) veya yapay zekaya (AI) / dijital işçilere dayalı bir iş süreci otomasyon teknolojisi biçimidir. Bazen yazılım robotları olarak adlandırılır.

Telefon bankacılığı, bir banka veya başka bir finans kurumu tarafından, müşterilerin bir banka şubesine veya ATM'ye gitmesine gerek kalmadan bir dizi finansal işlemi telefon üzerinden gerçekleştirmelerini sağlayan bir hizmettir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.