İçeriğe atla

Sana'a el yazmaları

Kontrol Edilmiş
Stanford '07 ikili yazmasının sağdaki sayfası. Üst katmanda Bakara suresinin 265-271 nolu ayetleri yazmakta.
İkili yazmanın ikinci katmanının üst kısmı, Stanford Üniversitesinde X-ışını Floresan Resimlemesi tekniğiyle iyileştirilmiştir. İkinci katmandaki yazı Kur'an'daki Bakara suresinin 191-196 no.lu ayetlerini içermektedir.

Sana'a parşömeni günümüzde var olan en eski Kur'an yazmalarından biridir.[1] Yemen'deki Sana'a Ulu Camii'nin restorasyonu sırasında diğer birçok Kur'an parçaları ve başka şeyler ile birlikte 1972 yılında bulunmuştur. El yazması, parşömen üzerine iki katmanlı yazı yazılmak suretiyle yazılmıştır. Üst katmandaki yazı, Osman döneminde kullanılan standart yazı ile yazılmış Kur'an iken, alt katman standart yazıya göre pek çok tür ihtiva etmektedir. Alt katmanın bir sürümü 2012 yılında yayınlandı.[1] Yapılan karbon testleri sonucu yazmaların %99 doğruluk payı ile 671 yılından önceye dayandığını, %95.5 doğruluk payı ile 661 yılından önce, %75 doğruluk payı ile 646 yılından öncesine ait olabileceği sonuçları da elde edilmiştir.[1]

Sana'a el yazmalarından incelenen 926 parçanın % 22'si bilinen Kur'an'dan tamamen farklı bir yazılış, linguistik ve surelere ait diziliş farkı sunmaktadır.[2][3]

Keşfi

1972 yılında işçiler Yemen'deki Sana'a Ulu Camii'nin tavan arasında yer alan odalardan birinin duvarını yenilerken, birçoğu çürümüş olan fazlaca sayıda parşömen ve el yazması ile karşılaştılar. Yazmaların önemini fark etmeyen işçiler bu yazmaları toplayıp yirmi patates çuvalı içine tıkıştırıp cami minarelerinin merdivenine bıraktılar.[4]

Dönemin kadısı ve Yemen Antikleri Sorumlusu olan Ismail El-Akwa bu yazmaların potansiyel önemini fark etti. Parçaların korunması ve araştırılması için uluslararası yardım arayan El-Akwa 1979 yılında bir Alman bilim insanının ilgisini çekmeyi başardı. Bu Alman bilim insanı daha sonra vatandaşı olduğu Doğu Almanya hükûmetini bu parçaların incelenmesi, korunması ve restore edilmesi için kaynak ayırmaya ikna etti.[1]

El yazması hakkında

Sana'a parşömeni dünyada toplanmış en önemli el yazmalarından biridir. Parşömen, iki tarafı da Kur'an'daki ayetlerin Hicazi yazımı ile yazılmış iki katmandan oluşur. Üst katman günümüz modern Kur'an ile neredeyse birebir özdeş iken (bazı heceleme farklılıkları dışında), alt katman ise standart yazımdan çok farklılık içerir. Örnek olarak; 2 numaralı sure, 87. ayette standart Kur'an yazımı wa-qaffaynā min ba'dihi iken, alt katmanda bu kısım wa-qaffaynā 'alā āthārihi şeklinde yazılmıştır. (Aşağıdaki "Yazılış farkları" tablosundan daha ayrıntılı görülebilir.)[5]

Sadeghi ve Goudarzi'nin sürümleri ve ikinci katmanın X-ışını fotoğraflamasından görülebileceği üzere yazıda hiçbir sesli harf işareti bulunmamaktadır. Sessiz harfleri ayırt etmek için kullanılan işaretler bile çok nadir kullanılmıştır. Alt katman yazıları silinmiş ve üzerine tekrar yazılmış olmasına rağmen, kullanılan mürekkebin içeriğindeki metaller sayesinde alt katmandaki yazı tekrar yüzeye çıkmış ve açık kahverengi ışık altında rahatlıkla görünebilir hale gelmiştir.[6]

Alt katmandaki yazının silinmesinin birden fazla sebebi olabileceği düşünülmektedir: el yazması kitabın bazı sayfalarının yok olmuş veya yıpranmış olması sebebiyle, el yazması kitabı yeniden oluşturmak için eski sayfaların üzerine tekrar yazılmış olma ihtimali bu sebeplerden biridir. (Bu uygulama eski dönemlerde sık kullanılan bir tekniktir. El yazmalarında kullanılan mürekkepler, günümüz kağıtlarında olduğu gibi parşömene tamamen yapışmazdı. Yeni parşömeni yeni oluşturulacak yazıtlara kullandıklarından dolayı, eski yazıtları yenilemek için parşömen tamamen yıkanır ve tekrar üzerine yazılırdı. Buna antik dönem geri dönüşümü de diyebiliriz) Alternatif olarak da Halife Osman'ın, döneminde Kur'an yazıtlarını standardize etmesinden dolayı, eski yazıların silinip üzerine bu standartlara uygun olarak yeniden yazılması sebep gösterilebilir.[7] Parşömenin alt katmanında yer alan yazılara yapılan karbon testleri bu el yazmalarının 671 yılına dayandığını %99 doğruluk payıyla kanıtlamıştır. Yapılan testler neticesinde el yazmalarının %95.5 doğruluk payı ile 661 yılından önce, %75 doğruluk payı ile 646 yılından öncesine ait olabileceği sonuçları da elde edilmiştir.[3]

El yazmaları tamamlanmamıştır. 80 civarında kitap yaprağının varlığı bilinmektedir: 36'sı Yemen El Yazmaları Merkezi'nde,[5] 4'ü özel koleksiyoncularda (yurtdışındaki müzayede sonrası),[6] ve geri kalan 40 tanesi de Sana'a Ulu Camii'ndeki Doğu Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.[8] Yemen'deki El Yazmaları Merkezindeki kitap yapraklarının birçoğu hasarlarından ötürü fiziki olarak bir bütün olmamakla birlikte,[9] özel mülkiyettekiler[6] ve Doğu Kütüphanesinde bulunanlarda fiziken eksiklik yoktur.[8] Bu 80 yaprak Kur'an'ın kabaca yarısını ihtiva etmektedir.

El Yazmaları Merkezinde ve yurtdışında müzayedeye çıkarılan kitap yapraklarının ikinci katmanları, Behnam Sadeghi (Stanford Üniversitesi'nde İslami Bilimler profesörü) ve Mohsen Goudarzi (Harvard Üniversitesi'nde doktora öğrencisi) tarafından uzun bir makale yazılarak Mart 2012'de yayınlandı.[5] Bundan önce 2010 yılında Behnam Sadeghi, el yazmalarının özel mülkiyet altında olan 4 sayfasını çeşitli yazım inceleme metodlarını kullanarak analiz etmiş, bu 4 sayfa ile ilgi ayrıntılı bir çalışma yayınlamıştı.[6] Kocası 1985 yılına kadar restorasyon projesinin yerel sorumlusu olan Alman bilim insanı Elisabeth Puin (Saarland Üniversitesi'nde öğretim görevlisi), bazı sayfaların ikinci katmanlarının çözümlemesini beş başarılı yayım ile gerçekleştirmiştir.[10][11][12][13] Doğu Kütüphanesi'ndeki el yazmaları henüz yayınlanmamıştır.

Yazılış farkları

Sana'a parşömeni, orijinal Kur'an yazılarından genel olarak pek farklı değildir fakat bazı yazım farklılıkları bulunmaktadır. Bununla birlikte bu değişiklikler genel anlatıyı değiştirecek boyutta değildir. Örneğin Tâhâ Suresi'ndeki 31 ve 32. ayetler ters yazılmıştır. Aşağıdaki tablo Sadeghi ve Goudarzi'nin hazırladığı ikinci katman yazım farklarından alınmıştır.

Yer aldığı bölüm Görünür İzler Yeniden Oluşturulmuşu Standart Kur'an yazısı
Kur'an 2 (Bakara).191
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 4, p. 44		ﺣ/ / ٮٯٮـ(ـلو) کمحَتّی يُقـٰتِلوکُمحَتَّىٰ يُقَـٰتِلُوكُمْ فِيهِ
Kur'an 2 (Bakara).191
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 5, p. 44		د لک جز ا ا لکڡر ٮںذَٰلِکَ جَزاءُ الکـٰفِرينَكـذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلْكَـٰفِرِينَ
Kur'an 2 (Bakara).192
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 5, p. 44		ا نتـ(ﻬ)ـﻮإنتَهَوانتَهَوا
Kur'an 2 (Bakara).193
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 6, p. 44		حتاحَتّاحَتّی
Kur'an 2 (Bakara).193
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 7, p. 44		و ٮکو ں ا لد ٮں کله ﻟ[ﻠ]ﻪو يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّـهِوَيَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّـهِ
Kur'an 2 (Bakara).194
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 10, p. 44		و من اعتدیوَ مَنِ اعتَدَیفَــمَنِ ٱعْتَدَى
Kur'an 2 (Bakara).194
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 11, p. 44		ڡا ﻋٮـ/ / وفاعتدوفَٱعْتَدُوا
Kur'an 2 (Bakara).194
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 11, p. 44		ما اعتد ی علٮكم ٮهمَا اعتَدَی عَلَيكُم بِهمَا ٱعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ
Kur'an 2 (Bakara).196
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 17, p. 44		ڡـﻤ// تٮسر مں ا لهد یفَما تَيَسَّر مِن الهَدیفما استَيسَرَ مِنَ ٱلْهَدْىِ
Kur'an 2 (Bakara).196
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 17, p. 44		و لا تحلٯو اوَلَا تَحلِقُواوَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ
Kur'an 2 (Bakara).196
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 18, p. 44		ڡا ﮞ كا ﮞ ا حد ﻣٮكمفَإن كان أحَدٌ مِنكُمفَمَن كَانَ مِنكُم
Kur'an 2 (Bakara).196
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 19, p. 45		ڡد ٮهفِديَةٌفَـفِديَةٌ
Kur'an 2 (Bakara).196
Stanford ikili yazması, sağ kısım, satır 20, p. 45		مں صٮم او نسکمِن صِيٰمٍ أَو نُسُكٍمِن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ
Kur'an 2 (Bakara).209
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 5, p. 46		مں [ٮـ]ﻌﺪ (ما ﺣ)ﺎ کم ا ﻟ(ﻬد) [ی]؛مِّن بَعْدِ مَا جَآءَكُمُ ٱلْهُدَىٰمِّن بَعْدِ مَا جَآءَتْكُمُ ٱلْبَيِّنَـٰتُ
Kur'an 2 (Bakara).210
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 6, p. 46		هل ٮـ//ـﻄﺮ (و ﮞ) ا لا ا ﮞ (ٮـ)ﺎ ٮـ(ـٮـ)ﮑﻢ ا ﻟﻠﻪهَلْ تَنظُرُونَ إِلَّا أَن يَأْتِيَكُمُ ٱللَّـهُهَلْ يَنظُرُونَ إِلَّا أَن يَأْتِيَهُمُ ٱللَّـهُ
Kur'an 2 (Bakara).211
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 9, p. 46		ا لعڡٮٱلْعِقٰبِٱلْعِقَابِ
Kur'an 2 (Bakara).213
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 12, p. 46		ڡﺎ // (ﺳ)ـﻞ ا لـلـهفَــأَرسَلَ اللهُفَـــبَعَثَ ٱللَّـهُ
Kur'an 2 (Bakara).213
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 13, p. 46		ﻟ(ـٮـحکمو ا ٮـ)ـٮں ا لٮا سلِــيَحْكُمُوا بَيْنَ ٱلنَّاسِلِــيَحْكُمَ بَيْنَ ٱلنَّاسِ
Kur'an 2 (Bakara).213
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 15, p. 46		ا ﻟٮـ(ـٮـٮـ)ـٮتٱلْبَيِّنَٮٰتُٱلْبَيِّنَـٰتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ
Kur'an 2 (Bakara).214
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 17, p. 46		ا (ﺣﺴ)ـٮٮمأَ حَسِبْتُمْأَمْ حَسِبْتُمْ
Kur'an 2 (Bakara).214
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 17, p. 46		ا ﻟ[ـﺪ ٮں] (ﻣ)ـﮟ [ٯٮـ]ـلکمٱلَّذِينَ مِن قَبْلِكُمٱلَّذِينَ خَلَوْا۟ مِن قَبْلِكُم
Kur'an 2 (Bakara).214
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 18, p. 47		ا لٮساٱلْبَٔسَاءُٱلْبَأْسَاءُ
Kur'an 2 (Bakara).215
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 20, p. 47		ٮـ(ـسا) لو ٮکيَسْأَلُونَكَيَسْـَٔلُونَكَ
Kur'an 2 (Bakara).217
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 25, p. 47		عں ا ﻟ(ﺴ)ﻬﺮ ا لحر (م) [و] ﻋ(ـں) ٯٮل ڡـ[ـٮـ]ﻪعَنِ ٱلشَّهْرِ ٱلْحَرٰمِ وَعَنْ قِتٰلٍ فِيهِعَنِ ٱلشَّهْرِ ٱلْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ
Kur'an 2 (Bakara).217
David 86/2003 ikili yazması, sağ kısım, satır 26, p. 47		؛/--/ [و] (ﺻ)[ﺪ] عں /------/؛وَصَدٌّ عَن سَبِيلِهِ[14]وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّـهِ وَكُفْرٌۢ بِهِ
Kur'an 11 (Hūd).105
İkili yazma 4, sağ kısım, satır 1, p. 51		ا (لا) مں ا {------}؛إلّا مَن أَذِنَ لَهإِلَّا بِإِذْنِهِ
Kur'an 11 (Hūd).122
İkili yazma 4, sol kısım, satır 4, p. 52		ا / / (ﻣﻌ)[ﮑ]/ / {--------}؛إِنَّا مَعَكُم مُنتَظِرُونَإِنَّا مُنتَظِرُونَ
Kur'an 8 (Enfal).2
İkili yazma 4, sol kısım, satır 12, p. 52		ڡـ(ﺮ) ٯـٮْفَرِقَتْوَجِلَت
Kur'an 8 (Enfal).2
İkili yazma 4, sol kısım, satır 13, p. 52		ا ٮـ(ـٮٮـ)ﺎءَايَـٰتُناءَايَـٰتُهُ
Kur'an 9 (Tevbe).122
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 3, p. 62		ما [كـ]ﺎ ﮞمَا كَانَوَمَا كَانَ
Kur'an 9 (Tevbe).122
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 4, p. 62		مں كل ا ﻣﻪمِن كُلِّ أُمَّةٍمِن كُلِّ فِرْقَةٍ
Kur'an 9 (Tevbe).124
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 9, p. 62		و ا د ا ا ٮر لٮوَإِذَا أُنزِلَتْوَإِذَا مَا أُنزِلَتْ
Kur'an 9 (Tevbe).125
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 12, p. 62		ڡی ٯلو ٮهم ر حسفِى قُلُوبِهِم رِجْسٌفِى قُلُوبِهِم مَرَضٌ
Kur'an 9 (Tevbe).125
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 13, p. 62		ر حر ا ا لی ر ﺣﺴ[ﻬ]ـﻢرِجزاً إِلَىٰ رِجْسِهِمْرِجساً إِلَىٰ رِجْسِهِمْ
Kur'an 9 (Tevbe).125
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 13, p. 62		و ما ٮو ا و هم ڡـ(ـﺴٯـ)[ـﻮ] ﮞوَمَاتُوا۟ وَهُمْ فَـٰسِقُونَوَمَاتُوا۟ وَهُمْ كَـٰفِرُونَ
Kur'an 9 (Tevbe).126
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 13, p. 62		ا [و] / / ٮر وأَوَلَا يَرَوْأَوَلَا يَرَوْنَ
Kur'an 9 (Tevbe).126
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 15, p. 62		و لا ٮـ(ـٮـ)ـﺪ كر و ﮞوَلَا يَتَذَكَّرُونَوَلَا هُمْ يَذَّكَّرُونَ
Kur'an 9 (Tevbe).127
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 15, p. 62		و ا د ا ا [ٮـ]ـﺮ (ﻟ)ـٮوَإِذَا أُنزِلَتْوَإِذَا مَا أُنزِلَتْ
Kur'an 9 (Tevbe).127
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 16, p. 62		هل ٮر ٮٮاهَلْ يَرَىٰنَاهَلْ يَرَىٰكُم
Kur'an 9 (Tevbe).127
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 17, p. 62		ڡا ٮـ[ـﺼ](ـﺮ) ڡـ(ـﻮ) افَـﭑنصَرَفُواثُمَّ انصَرَفُوا
Kur'an 9 (Tevbe).127
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 17, p. 62		ڡصر ڡ ا ﻟـﻠـﻪفَــصَرَفَ اللهُصَرَفَ ٱللَّـهُ
Kur'an 9 (Tevbe).127
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 17, p. 62		د لک ٮـ(ﺎ ٮـ)//[ـﻢ] (ٯـ)ـﻮ م لا ٮڡٯهو ﮞذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُونَبِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُونَ
Kur'an 9 (Tevbe).128
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 18, p. 62		و لٯد حا کموَلَقَدْ جَاءَكُمْلَقَدْ جَاءَكُمْ
Kur'an 9 (Tevbe).128
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 18, p. 62		ر سو ل ﻣٮـ(ﮑ)ـﻢرَسولٌ مِنْكُمْرَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ
Kur'an 9 (Tevbe).128
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 19, p. 63		عر ٮر (ﻋ)ﻠ[ـٮـ](ﻪ) ما عٮٮکمعَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنَّتَكُمْعَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ
Kur'an 9 (Tevbe).129
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 20, p. 63		ڡا / / (ٮـ)ـﻮ لو ا [ﻋ](ـٮـ)ـﮏفَإن تَوَلَّوْا عَنْكَفَإن تَوَلَّوْا
Kur'an 9 (Tevbe).129
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 21, p. 63		ا لد ی لا ا ﻟ[ﻪ] ا لا ﻫﻮالَّذي لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَلَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ
Kur'an 19 (Meryem).2
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 24, p. 63		ر ﺣ[ـﻤ]ﻪرَحْمَةِرَحْمَتِ
Kur'an 19 (Meryem).3
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 25, p. 63		ا د ٮا د ی ر ٮک ر ﻛ[ـر] ٮاإِذْ نَادَىٰ رَبَّــكَ زَكَرِيَّاإِذْ نَادَىٰ رَبَّــهُ
Kur'an 19 (Meryem).4
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 25, p. 63		و ٯل ر ٮیوَقٰلَ رَبِّــيقالَ رَبِّ
Kur'an 19 (Meryem).4
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 26, p. 63		و ٯل ر ٮی ا سٮعل ا لر ا س سٮٮاوَقٰلَ رَبِّي ٱشْتَعَلَ ٱلرَّأْسُ شَيْباًقَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ ٱلْعَظْمُ مِنِّي وَٱشْتَعَلَ ٱلرَّأْسُ شَيْبًا
Kur'an 19 (Meryem).4
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 26, p. 63		و لم ا کں ر ٮ ٮـ(ـد) عا کوَلَمْ أَکُنْ رَبِّ بِدُعَاءِكَوَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَبِّ
Kur'an 19 (Meryem).5
İkili yazma 22, sağ kısım, satır 27, p. 63		و ﺣ(ڡـ)ـٮ ا لمو ل مں و [ر] ا یوَ خِفْتُ ٱلْمَوَٰل مِن وَرٰاءِىوَإِنِّى خِفْتُ ٱلْمَوَٰلِىَ مِن وَرٰاءِى
Kur'an 19 (Meryem).7
İkili yazma 22, sol kısım, satır 2-3, p. 63		؛{-----------------} (ٯد) و هٮٮا لک علما ر کٮا ۝ و ٮسر ٮه {----------------}(ﻪ) مں ٯـٮـ(ـﻞ) ﺳ//ـﻤٮـﺎ؛{يَـٰزَكَرِيَّا إِنَّا} قَد وَهَبْنَا لَكَ غُلٰماً زَكِيَّاً ۝ وَبَشَّرْنٰهُ {بِيَحْيیٰ لَمْ نَجْعَل ﻟَّ}ﻪُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا[15]يَـٰزَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَـٰمٍ ٱسْمُهُ يَحْيَىٰ لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا
Kur'an 19 (Meryem).8
İkili yazma 22, sol kısım, satır 3-4, p. 63		ا //ﻰ ٮـ(ﮑ)ـﻮ ﮞ لی (ﻋ)ـلم {---------------} ﻟ[ﮑ]ـٮر عٮٮاأَنَّىٰ يَكُونُ لِى غُلَـٰمٌ {وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ ٱ} لْكِبَرِ عِتِيًّاأَنَّىٰ يَكُونُ لِى غُلَـٰمٌ وَكَانَتِ ٱمْرَأَتِى عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ ٱلْكِبَرِ عِتِيًّا
Kur'an 19 (Meryem).9
İkili yazma 22, sol kısım, satır 5, p. 63		و لم ٮک سا یوَلَمْ تَكُ شَايوَلَمْ تَكُ شَيْئًا
Kur'an 19 (Meryem).11
İkili yazma 22, sol kısım, satır 7, p. 64		؛{-}ـم حرح؛{ثُـ}ـمَّ خَرَجَفَــخَرَجَ
Kur'an 19 (Meryem).11
İkili yazma 22, sol kısım, satır 7, p. 64		ا (و) ﺣ(ﻰ) ا ﻟ(ـٮـ)ﻬﻢأَوْحَىٰ إِلَيْهِمْفَــأَوْحَىٰ إِلَيْهِمْ
Kur'an 19 (Meryem).12
İkili yazma 22, sol kısım, satır 8, p. 64		و علمٮه ا ﻟ(ـﺤ)ﮑﻢوَعَلَّمْنٰهُ الْحُكْمَوَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا
Kur'an 19 (Meryem).13
İkili yazma 22, sol kısım, satır 9, p. 64		حنناحَنٰناًوَحَنَاناً
Kur'an 19 (Meryem).14
İkili yazma 22, sol kısım, satır 10, p. 64		و لم ٮکوَلَمْ يَكُوَلَمْ يَكُنْ
Kur'an 19 (Meryem).15
İkili yazma 22, sol kısım, satır 10, p. 64		و علٮه ا لسلموَعَلَيْهِ السَّلٰمُوَسَلَـٰمٌ عَلَيْهِ
Kur'an 19 (Meryem).19
İkili yazma 22, sol kısım, satır 15, p. 64		لنهبلِنَهَبَلِأَهَبَ
Kur'an 19 (Meryem).21
İkili yazma 22, sol kısım, satır 17, p. 64		و هو ﻋﻠ//(ﻪ) ﻫ(ـٮـ)ـﮟوَهُوَ عَلَيْهِ هَيِّنٌ ۝هُوَ عَلَىَّ هَيِّنٌ
Kur'an 19 (Meryem).21
İkili yazma 22, sol kısım, satır 18, p. 64		و [ا] مر ا مٯصٮاوَأَمْرًا مَّقْضِيًّاوَكَانَ أَمْرًا مَّقْضِيًّا
Kur'an 19 (Meryem).22
İkili yazma 22, sol kısım, satır 18, p. 64		ڡحملٮفَحَمَلَتْفَحَمَلَتْــهُ
Kur'an 19 (Meryem).23
İkili yazma 22, sol kısım, satır 19, p. 64		ڡـﻠﻤ// ا حا ها ا لمحصفَــلَمَّا أَجَاءَهَا ٱلْمَخٰضُفَأَجَاءَهَا ٱلْمَخَاضُ
Kur'an 19 (Meryem).23
İkili yazma 22, sol kısım, satır 20, p. 65		ٯٮل هد ا ا ﻟ(ـٮـ)[ـو] مقَبْلَ هَـٰذَا الْيَوْمِقَبْلَ هَـٰذَا
Kur'an 19 (Meryem).24
İkili yazma 22, sol kısım, satır 20-21, p. 65		ڡٮـ[ـد] ٮها مں ٮـﺤٮـﻬ/----------/ ا لا ٮحر ٮیفَنٰدٮٰهَا مِن تَحْتِهَـ/ـا مَلَكٌ/ أَلَّا تَحْزَنِى [16]فَنَادَىٰهَا مِن تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِى
Kur'an 19 (Meryem).26
İkili yazma 22, sol kısım, satır 23, p. 65		و ٯـ// [ی] ﻋ(ـٮٮـ)ﺎ ۝وَقَرِّى عَيْنًا ۝وَقَرِّى عَيْنًا
Kur'an 19 (Meryem).26
İkili yazma 22, sol kısım, satır 24, p. 65		ﺻ[ـﻮ] (ما) [و ﺻﻤ]ـٮاصَوْماً وَصُمْتاًصَوْماً
Kur'an 19 (Meryem).26
İkili yazma 22, sol kısım, satır 24, p. 65		ﻟﮟ ا کلملَنْ أُکَلِّمَفَــلَنْ أُكَلِّمَ
Kur'an 19 (Meryem).27
İkili yazma 22, sol kısım, satır 25, p. 65		؛//ﺎ [ٮـ](ـت ٯو) [ﻣﻬ] ﺎفَأَتَتْ قَوْمَهَافَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا
Kur'an 19 (Meryem).27
İkili yazma 22, sol kısım, satır 25, p. 65		لٯد ا ﺗٮتلَقَدْ أَتَيْتِلَقَدْ جِئْتِ
Kur'an 19 (Meryem).28
İkili yazma 22, sol kısım, satır 26, p. 65		ما کا (ﮞ) ا ٮو [ک] (ا ٮا) //[ﻮ] امَا كَانَ أَبُوكِ أَباً سُوءاًمَا كَانَ أَبُوكِ ٱمْرَأَ سَوْءٍ
Kur'an 12 (Yusuf).19
İkili yazma 31, sağ kısım, satır 4-5, p. 71 		ْو {------} (ﻋﻠٮـ)// ٮـﻌ[ﺺ] (ا) ﻟ[ﺴ]/ /؛و {جَاءَت} عَلَيْهِ بَعْضُ السَّيَّارَةِوَجَاءَتْ سَيَّارَةٌ
Kur'an 12 (Yusuf).19
İkili yazma 31, sağ kısım, satır 6, p. 71 		و ٯلوَقٰلَقَالَ
Kur'an 12 (Yusuf).19
İkili yazma 31, sağ kısım, satır 7, p. 71 		و (ا) ﻟ[ﻠﻪ] ﻋﻠ//ـﻢ ٮـﻤ(ﺎ) ٮڡعلو{}ﮞوَٱللَّـهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَوَٱللَّـهُ عَلِيمٌ بِمَا يَعْمَلُونَ
Kur'an 12 (Yusuf).28
İkili yazma 31, sol kısım, satır 4, p. 72 		ٯل ا //[ﻪ] (ﻛ)[ـٮد] ﻛﮟقٰلَ إِنَّهُ كَيْدَكُنَّقَالَ إِنَّهُ مِن كَيْدِكُنَّ
Kur'an 12 (Yusuf).30
İkili yazma 31, sol kısım, satır 5, p. 72 		ٮسو (ه) مں ا (هل) ا لمد [ٮـ]ـٮهنِسْوَةٌ مِن أَهْلِ ٱلْمَدِينَةِنِسْوَةٌ فِي ٱلْمَدِينَةِ
Kur'an 12 (Yusuf).30
İkili yazma 31, sol kısım, satır 5-6, p. 72 		؛{---------------}/ / ٯـ(ـﺪ ﺳ)ﻌ(ڡـ)[ﻬﺎ] (ﺣ)[ـٮ] ڡٮـ//(ﻬ)ﺎ؛{ٱمْرَأَتُ ٱلْعَزِيزِ} قَدْ شَغَفَهَا حُبُّ فَتَٮٰهَا[17]ٱمْرَأَتُ ٱلْعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَٮٰهَا عَن نَّفْسِهِ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا
Kur'an 12 (Yusuf).31
İkili yazma 31, sol kısım, satır 7, p. 72 		ڡلما ﺳﻤ[ﻌ]/ / مکر[ﻫ]ـﮟفَلَمَّا سَمِعَتْ مَكْرَهُنَّفَلَمَّا سَمِعَتْ بِــمَكْرِهِنَّ
Kur'an 12 (Yusuf).31
İkili yazma 31, sol kısım, satır 8, p. 72 		و{ } ﺣ(ﻌ)ﻠ/ / ﻟ(ﻬ)/ / (ﻣٮـﮑ)//؛وَجَعَلَتْ لَهُنَّ مُتَّكَـًٔاوَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَـًٔا
Kur'an 37 (Saffat).15
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 1, p. 102		و ٯلو ا هد ا {------}//ٮٮںوَقٰلوا هذا سِحرٌ مُبينٌوَقالوا إن هـٰذا إِلّا سِحرٌ مُبينٌ
Kur'an 37 (Saffat).19
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 4, p. 102		/ /ڡا د ا ﻫ[ـﻢ] ﻣﺤ(ـﺼ)ـﺮفَإذا هُم مُحضَرونفَإِذا هُم يَنظُرونَ
Kur'an 37 (Saffat).22
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 6, p. 102		ا ٮـ(ﻌٮـ)ﻮ اإبعَثوااحشُرُوا
Kur'an 37 (Saffat).22
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 6, p. 102		ﻃـ//[ـﻤ]ـﻮ ا { }الَّذينَ ظَلَمواالَّذينَ ظَلَموا وَأَزوٰجَهُم
Kur'an 37 (Saffat).23
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 8, p. 102		صر ٮط ا (ﻟﺤ)ﺤٮمصِر ٮطِ الجَحيمصِرٰطِ الجَحيمِ
Kur'an 37 (Saffat).25
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 9, p. 103		/ / لا ٮٮٮصرولا تَنٮٰصَرون or لا تَتَنٰصَرونلا تَناصَرون
Kur'an 37 (Saffat).27
İkili yazma 28, sağ kısım, satır 10, p. 103		ڡـ(ﺎ ٯـ)ـٮلفَـﺄ قبَلَوَأَقبَلَ
Kur'an 37 (Saffat).48
İkili yazma 28, sol kısım, satır 3, p. 103		ﻋ(ـٮـ)[ـد] همعِندَهُموَعِندَهُم
Kur'an 37 (Saffat).50
İkili yazma 28, sol kısım, satır 4, p. 103		علاعَلاعَلی
Kur'an 37 (Saffat).54
İkili yazma 28, sol kısım, satır 7, p. 103		ٯهلفَــﻬَﻞهَل
Kur'an 37 (Saffat).56
İkili yazma 28, sol kısım, satır 8, p. 103		ﻟ(ـٮـﻌ)ـو ٮںلَتُغوِينِِلَتُرْدِين
Kur'an 37 (Saffat).58
İkili yazma 28, sol kısım, satır 9, p. 103		و ما ٮحںوَما نَحنُأَفَما نَحْنُ

Sayfa numaraları Sadeghi ve Goudarzi sürümünden referans alınmıştır.[5] Hazırladıkları sürümde net bir şekilde okunup, kısmen görünür olan harfler parantez içerisine, az emin olunarak okunan harfler ise köşeli parantez içerisine alınmıştır. Çift eğik çizgi ikili yazmalarda okunması imkânsız alanları ve ikili yazmalardaki kayıp kısımları göstermek için kullanılmıştır. Buradaki liste yazım farklarının bütününü kapsamamaktadır.

Ayrıca bakınız

Osman'ın Kur'anı

Kaynakça

  1. ^ a b c d Sadeghi, Behnam (2012). "Ṣan'ā' 1 and the Origins of the Qur'ān". Der Islam. 87 (1-2). ss. 1-129. doi:10.1515/islam-2011-0025. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2016. 
  2. ^ Michel Cuypers, Geneviève Gobillot, Alınan fikirler, Kuran, Éditions Le Cavalier Bleu, Paris, Ağustos 2007, s. 22
  3. ^ a b Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 8.
  4. ^ Lester, Toby (1 Ocak 1999). "What is the Koran?". The Atlantic Monthly. 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014. 
  5. ^ a b c d Sadeghi & Goudarzi 2012.
  6. ^ a b c d Sadeghi 2010.
  7. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 27.
  8. ^ a b Hamdoun, Razan Ghassan (2004). The Qur'ānic Manuscripts In Ṣan'ā' From The First Century Hijra And The Preservation Of The Qur'ān. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2016. 
  9. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 37.
  10. ^ Puin, Elisabeth (2008). "Ein früher Koranpalimpsest aus Ṣan'ā' (DAM 01-27.1)". Schlaglichter: Die beiden ersten islamischen Jahrhunderte. Hans Schiller. ISBN 3899302249. 
  11. ^ Puin, Elisabeth (2009). "Ein früher Koranpalimpsest aus Ṣan'ā' (DAM 01-27.1): Teil II". Vom Koran zum Islam. Hans Schiller. ISBN 3899302699. 
  12. ^ Puin, Elisabeth (2010). "Ein früher Koranpalimpsest aus Ṣan'ā' (DAM 01-27.1): Teil III: Ein nicht-'uṯmānischer Koran". Die Entstehung einer Weltreligion I: von der koranischen Bewegung zum Frühislam. Hans Schiller. ISBN 3899303180. 
  13. ^ Puin, Elisabeth (2011). "Ein früher Koranpalimpsest aus Ṣan'ā' (DAM 01-27.1) – Teil IV". Die Entstehung einer Weltreligion II. Hans Schiller. ISBN 3899303458. 
  14. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 47.
  15. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 63.
  16. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 65. The hypothetical interpolation of text for the illegible part is based on Sadeghi & Goudarzi's fn. 229.
  17. ^ Sadeghi & Goudarzi 2012, s. 72.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kur'an</span> İslamın temel dinî metni

Kur'an veya yaygın kullanılan adıyla Kur'an-ı Kerim, Müslüman inancına göre, yaklaşık 23 yıllık bir süreçte ayetleri Allah tarafından Cebrâil adındaki melek aracılığıyla Muhammed'e parça parça vahiyler hâlinde indirilen bir kutsal kitaptır. İslam inancına göre Kur'an, Muhammed'in gerçek bir peygamber olduğunu kanıtlayan en önemli ve en büyük mucizedir. Müslümanlar, namaz başta olmak üzere belli başlı ibadetlerinde Kur'an'dan çeşitli bölümler okurlar.

Eski Türkçe, Türk yazı dilinin ilk dönemidir. Dönem Orhun Türkçesi ve Eski Uygur Türkçesi olmak üzere iki altdönemde incelenir. Orhun Türkçesinin kesin tarihlere dayandırılabilir ilk belgesi olan ve VIII. yüzyılın ortalarına tarihlenen Orhun Yazıtlarından Uygur Türkçesinin tarihe karıştığı XIII. yüzyıla değin sürer. Doğu Asya'dan Doğu Avrupa'ya dek önemli bir coğrafyada konuşulduğu anlaşılmaktadır. İlk dönemlerinde yabancı etkilerden epey uzak ve dönemin diğer dillerine göre oldukça yalın olduğu, Uygur çağında git gide zenginleştiği ve yabancı dillerden etkilendiği anlaşılmaktadır. Dil XIII. yüzyılda ölse de türlü Türk toplulukları tarafından yazı dili olarak kullanıldığı XVII. yüzyıla tarihlenen Altun Yaruk nüshasından anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Justus Scaliger</span> Fransız bilim insanı ve dilbilimci (1540-1609)

Joseph Justus Scaliger (1540-1609), İtalyan asıllı Fransız tarihçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ebrehe</span> Yemen kralı

Abraha (Abreha olarak da yazılır, aynı zamanda Araplarda Ebrahah el-Aşram olarak da bilinir, bir Aksum generalidir ve sonradan Aksum Krallığı'nın Güney Arabistan genel valisi olarak hüküm sürer; büyük ölçüde Aksumi desteğine dayanması ve krallığını Aksum adetleri ve dini ile yönetmesine rağmen, kendisini Himyar'ın Kralı ilan eder. Abraha, MS 531 den MS 555 'e kadar günümüz Arabistan ve Yemen'inin çoğunu yönetir.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an'ın eleştirisi</span>

Kur'an, birçok yazar tarafından dindar bir kurgu olarak tanımlanmıştır.

Sina Yazması veya "Sina Kitâb-ı Mukaddesi" dört büyük unsial el yazmasından ve Vatikan Yazması ile birlikte tamamı günümüze ulaşmış en eski iki el yazması Yunanca Kitâb-ı Mukaddes'ten biridir. Diğer üç unsial el yazması şunlardır; Vatikan Yazması, İskenderiye Yazması ve Efraemi Reskriptus Yazması. Bu el yazması, bir tarih hazinesi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an tarihi</span>

Kur'an tarihi, İslam kutsal kitabının yazılı derleme veya el yazmalarının zaman çizelgesi ve kökenidir. İslam'ın erken tarihinin önemli bir bölümünü oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Chester Beatty Papirüsleri</span> Antik papirüs elyazmaları

Chester Beatty Papirüsleri, ekseriyetle Kitab-ı Mukaddes'ten parçalar içeren Yunanca kaleme alınmış bir grup antik papirüstür. Toplamda 15 farklı el yazması içeren papirüslerin 13'ü Kutsal Kitap'a ait içeriğe sahipken geriye kalan iki son el yazması apokrif kitaplardan parçalar ile Melito'nun bir vaazını içermektedir.

<i>Mavi Kuran</i>

Mavi Kuran — 9.yüzyıl sonu ile 10.yüzyıl başı arasında Kayrevan Müslümanları için oluşturulan mavi renkli Tunus Kufi el yazması. El yazması, Kuran'ın en sanatsal kopyalarından biri, aynı zamanda İslam sanatının en büyük eserlerinden biri ve şimdiye kadar yapılmış en pahalı el yazmalarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs Rylands 457</span> el yazması

Papirüs 52, Yunanca Kutsal Yazıların en eski el yazmasıdır. Bu papirüs Yuhanna Fragmanı ya da Papirüs Rylands 457 adları altında da tanınır.

Göttingen yazmaları, tamamen modern satranca adanmış bilinen en eski çalışmadır. Göttingen Üniversitesi'nde tutulan ve 33 yapraktan oluşan Latince metindir. 33 yapraklık bir quarto parşömen el yazması, ff. 1-15a, on iki satranç açılışı, f. 16 boş ve ff. 17–31b, her sayfada bir diyagram ve çözüm içeren otuz satranç problemi içeren bir seçimdir. Yazının yazarlığı ve tam tarihi bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 30</span>

Papirüs 30 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. P. Oxyrhynchus 1598 ismi altında da tanınır. Böylece Oxyrhynchus Papirüsler Koleksiyonu'na aittir.Bu el yazmasının Grekçe metni 1. ve 2. Selanikliler mektuplarının birkaç ayetleri içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oxyrhynchus Papirüsleri</span>

Oxyrhynchus Papirüsleri, arkeologlar tarafından 19. yüzyılın sonunda Mısır'daki tarihi Oxyrhynchus bölgesi yakınlarındaki eski bir çöplükte bulunan papirüs üzerine yazılmış el yazmalarıdır. Bu geniş papirüs koleksiyonu, antik Yunanca ve Latince binlerce belge, mektup ve edebi eser içermektedir. Ayrıca bazı parşömen el yazmaları ve kağıt üzerinde daha yeni Arapça el yazmaları da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 22</span>

Papirüs 22 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. Bu el yazmasının Grekçe metni Yuhanna İncili'nin birkaç ayeti içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ahit'in Metin Tarihi</span>

Yeni Ahit'in Metin Tarihi, Yunanca ve diğer dillerde günümüze ulaşan çok sayıda el yazmasının aktarılmasıdır. Yeni Ahit'in el yazısı aktarılması, diğer tüm eski edebi eserlerden daha iyi ve daha kapsamlıdır. En eski metin tanıkları, yazarların orijinal metinlerinin çıkış zamanına çok yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Hicazi yazı</span>

Şablon:Arab culture Hicaz yazısı, ayrıca Hejazi, kelimenin tam anlamıyla " Hicaz ile ilgili", Mekke ve Medine şehirlerini içeren Arap Yarımadası'nın Hicaz bölgesinde geliştirilen bir dizi erken Arap yazısının ortak adıdır. Bu yazı türü, İslam'ın ortaya çıktığı dönemde zaten kullanılıyordu.

Gerd Rüdiger Puin bir Alman Kuran'ın tarihsel paleografisi, eski el yazmalarının inceleme ve bilimsel yorumcusu ve bir oryantalisttir. Aynı zamanda Arapça imla uzmanıdır. Almanya Saarbrücken'deki Saarland Üniversitesi'nde Arapça okutmanıydı. Puin, özellikle Yemen'de bulduğu eski bir Kur'an el yazması keşfiyle tanınmaktadır ve bu keşif, metnin tarihi ve gelişimi hakkında yeni bilgiler sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Metin eleştirisi</span>

Metin eleştirisi, basılı kitapların metinsel varyant veya el yazmalarının farklı versiyonlarının tanımlanmasıyla ilgilenen bilimdir. Filoloji ve edebiyat eleştirisinin bir alt dalı olarak çalışır. Bu tür metinlerin tarihleri, örneğin kil üzerine basılan en eski çivi yazısı yazısından, bir 21. yüzyıl yazarının eserinin yayınlanmamış birden çok versiyonuna kadar değişebilir.

Birmingham Kur'an el yazması, parşömen bir materyal üzerine el yazısıyla yazılmış, her iki yüzünde de mushaftan ayetler bulunan bir Erken dönem Kur'an el yazması sayfasıdır. 2015 yılında, Birmingham Üniversitesi tarafından sayfa üzerinde yapılan radyokarbon tarihlendirmesinde, sayfanın 568 ile 645 arasında yazılmış olduğu belirlendi. Sayfa, üniversitenin Cadbury Araştırma Kütüphanesi tarafından muhafaza edilen Mingana Orta Doğu El Yazmaları Koleksiyonu'nun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Erken dönem Kur'an el yazmaları</span> Kuranın 1032den önceki el yazması nüshalarını içeren liste

İslam inancına göre Kur'an, peygamber Muhammed'e bu iş için görevli olan melek Cebrail aracılığıyla Allah'tan gelen son vahyi içeren kutsal bir metindir. Müslümanlar Kur'an'ın Muhammed'e vahyedilişinin 610 yılında Arap takvimine göre Ramazan ayının son on günü içinde başladığına ve 632 yılında Muhammed'in ölümünden iki ay kadar öncesinde "Veda Haccı" olarak bilinen ilk ve son haccı sırasında son bulduğuna inanırlar. Bu yirmi üç yıllık süreçte gelen her vahyi Muhammed ve sahabeleri ezberliyor, vahiy katibi adı verilen sahabe de o günün şartlarına göre çeşitli materyal üzerine bu vahiy metnini yazıyordu. İslam inancına göre vahyedilen bu "sözler" (lafız) ayet isimli cümlelerden oluşur, bu ayetler de sure adı verilen bölümleri meydana getirirdi. Hangi ayetin hangi sureye ve surenin neresine yerleştirileceği ve surelerin sıralaması da yine Cebrail tarafından Muhammed'e öğretilirdi. Her sene Ramazan ayında ise, vahyedilen kısım Muhammed tarafından Cebrail'e okunarak teyit edilirdi. 632 yılında Muhammed öldüğünde ise vahiy sona ermiş ve Kur'an tamamlanmıştı. Bu vahiyler ise, Muhammed'in ölümünden sonra ilk halife Ebu Bekir tarafından oluşturulan bir kurul tarafından toplanarak karşılaştırılması yapılmış, üçüncü halife Osman tarafından 650 yılında resmi bir standart metin yazımı yapılarak, resmi bir mushaf oluşturulmuştur. Kur'an vahyinin ve metnin eksiksiz veya eklemesiz olduğuna inanmak İslamın ana itikatlarından birisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.