San Luis Vadisi - Turkipedia

San Luis Vadisi, ABD'nin Colorado ile New Mexico eyaletleri arasındaki güney Rocky Dağları'nda bulunan ve 180 km uzunluğundaki bir vadidir. Batısında San Juan Dağları ile güneyinde Sangre de Cristo Sıradağları arasında yüksek rakımlı bir Alpin havzadır.

Coğrafya

Vadinin çok seçik bir güney sınırı bulunmamaktadır ve vadi havzası güneyde Colorado eyaleti güneyinde olan San Juan Tepelerini ve kuzeyinde New Mexico eyaletindeki "Taos Platosu"nu içine aldığı coğrafyacılar tarafından kabul edilir. Vadinin uzunluğu yaklaşık 122 km; genişliği genellikle 90 km'den daha fazla ve yüzölçümü 21.000 km²'yi geçmekte olup bu vadi dünyanın en büyük Alpin vadisi havzasıdır. Vadinin yüksek olan ortalama rakımı yaklaşık 2.300 metredir ve vadinin iki tarafında bulunan dağların en yüksek rakımı ise 4.000 m'yi geçmektedir.

Jeolojik olarak vadi Rio Grande çatlağının bir kısmıdır. Vadinin kuzey kısımları kapalı havza olup bu arazilerden çıkan ve arazideki yer üstü sularını bu havzadan dışarı akıtan bir akarsu bulunmamaktadır. Vadinin güneyinden ise vadinin ortasından güneye doğru akan Rio Grande Nehri geçmektedir. Bu nehrin kaynağı vadinin batısında bulunan San Juan Dağları'ndadır. Nehir vadide güneye New Mexico'ya doğru akıttıktan sonra Texas, ABD ile Meksika sınırı olup Meksika Körfezi'nde denize kavuşmaktadır.

San Luis Vadisi çok az yağış alır. Bu nedenle bu vadide araziler çöl tipindedir. Isıya gelince vadide ısı yaz mevsiminde ılıktır ve fazla sıcak veya soğuk olmaz. Fakat kışın ısı çok soğuk olur.

Büyük Kumullar

San Luis Vadisi'nin en ilgi çeken özelliği vadide bulunan "Büyük Kumullar"dır. "Büyük Kumullar" vadinin güneyinde bulunan Sangre de Cristo Sıradağları'nın batısındadır. Bu kumullar arazisinin yüzölçümü 7,700 hektardır. Araştırmacılara göre bu kumullar yaklaşık 440 bin yıl önce ortaya çıkmaya başlamışlardır. Kumullar San Luis Vadisi'nden geçen Rio Grande Nehri ve bu nehrin kollarının taşıdığı kum ve toprak parçacıklarından oluşmuşlardır. Bu çok uzun süren dönemde batıdan gelen rüzgârlar bu nehir ve kollarında bulunan kum parçalarını nehrin sel yatağından alıp götürmüş ve Sangre de Cristo Dağları'nı geçmekte iken rüzgârın şiddeti azalınca kum parçacıkları vadinin doğu kıyısında toplanmışlar ve binlerce yıl içinde büyük kumullar meydan getirmişlerdir. Bu süreç hala devam etmektedir ve kumullar günümüzde de yavaş olarak büyümektedir. Bu büyük kumullar San Luis Vadisi tabanından 250 m 'ye kadar yükselmektedirler. Bu kumulların dış sınırlarında birkaç akarsu bulunmaktadır. Bu akarsular kumulların kenarlarını erozyona uğratıp kumları akarsu içinde vadide daha daha mevkilere taşımaktadırlar. Fakat akarsular çok geçmeden yer altına sızıp kaybolmakta kumlar da yer üstünde kalmaktadır. Rüzgâr esintisi bu kum kalıntılarını tekrar "Buyuk Kumullar"a doğru geri götürmektedir.

Bu kumulların doğasını korumak için 1932'de "Great Sand Dunes Ulusal Anıtı" kurulmuştur. 1980'de ise bu arazilerin koruma statüsü değiştirilmiş ve daha geniş araziler de eklenerek 17,906 hektarı ulusal park 16,870 hektarı Koruma Bölgesi'nden oluşan Great Sand Dunes Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi kurulmuştur.

Fotoğraflar

Kapalı havza olan kuzey San Luis Vadisi manzarası
San Luis Vadisi'nde "Great Sand Dunes (Büyük Kumullar)"

Ayrıca bakınız

Great Sand Dunes Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta San Luis Vadisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

"Sanluisvalley.us" websitesi- San Luis Vadisi Enformasyon Merkezi
Flickr Fotoları8 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

New Mexico, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatı kesiminde bulunan bir eyalettir. Başkenti Sante Fe, en büyük şehri Albuquerque'dir. 1 Temmuz 2019 itibarıyla nüfusu 2.096.829'dur. New Mexico 4 ana bölgeye ayrılabilir: Great Plains, Rocky Dağları, Colorado Platosu ile Basin-Range Bölgesi. İngilizce ve İspanyolca eyaletin resmi dilleridir.

Gediz Nehri, Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsudur.

Rocky Dağları, Kuzey Amerika'nın batısında uzanan büyük sıradağ. Rocky Dağları, batı Kanada'daki Britanya Kolumbiyası'nın en kuzeyinden Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısındaki New Mexico'ya kadar yaklaşık 4,830 km boyunca uzanırlar.

Karakum Çölü Orta Asya'da yer alan bir çöl.

<span class="mw-page-title-main">Vadi</span> coğrafyada tepeler arasındaki alçak alan

Vadi ya da koyak, akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ile binlerce kilometre arasında olabilen coğrafi alandır. Kısaca vadi, iki dağın arasında zamanla oluşan çukurluktur. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.

Mescit Dağı, Erzurum ili sınırları içinde yer alan ve Türkiye'nin 3000 metrenin üstündeki dağlarındandır. 3255 metrelik zirvesi ile Çoruh Nehri'nin çıktığı dağ olan Mescit Dağı, Erzurum şehir merkezinin kuzeyinde yer alır.

Laredo, ABD'nin Teksas eyaletinin Webb ilçesinde bulunup Webb ilçesinin başkentidir. Laredo Güney Teksas'ta Meksika-ABD ülkelerinin sınırı olan Rio Grande Nehri'nin kuzeyindedir ve bu nehrin güneyine bulunan Nuevo Laredo'ya komşu şehirdir.

Madra Dağları ya da Madra Dağı, Ege Bölgesi’nin Asıl Ege Bölümü ile Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nün sınırlarında yer alır. Madra Dağı, Balıkesir ilinin İvrindi, Havran, Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık ilçeleri ile İzmir ilinin Bergama ilçesi topraklarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yellowstone Irmağı</span>

Yellowstone Irmağı ABD'deki Missouri Nehri'nın bir kolu olan ve uzunluğu 1114 km olan akarsu.

Bergamo ili, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinin ili olup merkezi ismini aldığı Bergamo şehridir. İlin nüfusu 1.098.740 kişi; alanı 2.722,86 km² olup bu ile bağlı olan 244 belde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Pavia (il)</span> İtalyada bir il

Pavia ili, İtalya'nın kuzeybatısında, Lombardiya Bölgesi'ne bağlı biri ili. Merkezi ile adını veren Pavia şehridir. Yüzölçümü 2.965 km² olup, bu ile bağlı 190 komün bulunur.

Dilek Dağı veya Samsun Dağı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesi'nde Aydın'da bulunan, 1.237 metre rakımlı bir dağ ve millî park. Antik adı Mykale Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Graben</span>

Graben, Jeoloji graben kavramını paralel faylar ile çevrili depresif bloklar olarak tanımlamaktadır. Graben kelimesinin Almancadaki karşılığı hendek veya siper anlamına gelir. İç kuvvetlerden orojenez kırılma sonucu oluşmuştur.

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saguaro Millî Parkı</span>

Saguaro Ulusal Parkı, Amerika Birleşik Devletleri Arizona eyaletinin güneyinde olup, Tucson şehri yakınlarında bulunan Sonora Çölü arazilerini içine alan ve "Tucson Dağları" adı verilen tepeleri ile "Rincon Dağları" arazilerini içine alan iki bölgeden oluşan, 370,04 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî parktır. Bu ulusal park 14 Ekim 1994'te kurulmuş ve ismini kapsadığı çölün tipik bitkisi olan büyük "saguaro" türü kaktüsten almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Great Sand Dunes Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Great Sand Dunes Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi Amerika Birleşik Devletleri Colorado eyaletinde, Alamosa küçük şehri yakınlarında bulunan,343 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park 343 km² alan ile 2004'te kurulmakta iken Ulusal Park arazisi 17.906 hektar olarak tespit edilmiş ve buna 16.870 hektar arazi eklenmiş ve bu iki tip arazi "Koruma Bölgesi" olarak nietlendirilip özel statülü olduğu kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lassen Volkanik Ulusal Parkı</span>

Lessen Volkanik Ulusal Parkı, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzey-doğusunda, Redding ile Susanville küçük şehirleri yakınlarında bulunan ve 429 km² yüzölçümü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî parktır.

Kolorado Platosu, ABD'nin güney-doğusunda coğrafik ve jeolojik niteliklere göre belirlenmiş çok büyük bir bölgedir. Tüm yüzölçümü 337.000 km² olup Utah, Arizona, New Mexico ve Kolorado eyaletlerine yayılmıştır.

Kızılırmak Deltası, diğer adıyla Bafra Ovası, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerde, taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu, delta ovası ve sulak alanlar kompleksidir. Samsun ilinde Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırlarındadır. 56.000 hektarlık alanıyla Türkiye'nin en büyük deltalarındandır.

Arjantin coğrafyası, Güney Amerika'nın güneyinde bulunan Arjantin'in coğrafi özellikleridir. Batıda And Dağları ve doğuda Güney Atlantik Okyanusu ile sınırlanan ülkenin komşuları, batıda Şili, kuzeyde Bolivya ve Paraguay ve kuzeydoğuda Brezilya ve Uruguay'dır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.