Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.
Kuzeydoğu Kafkas dilleri veya Nah - Dağıstan dilleri. Kafkasya'nın doğu kesiminde konuşulan dil ailesi. İki ana kola ayrılır. Nah kolu Çeçence, İnguşça ve Batsça dilinden oluşur. Dağıstan kolu ise daha fazla çeşitlilik gösterir ve alt öbeklere ayrılır. Bunlar Avar - Andi - Dido, Lak - Dargin ile Lezgi öbekleridir. Bu öbeklerin başta gelen dilleri Avarca, Lakça, Lezgice ve Dargice'dir.
Lezgiler, Kuzeydoğu Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey ve Dağıstan'ın güney kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Konuştukları dil Lezgice olarak adlandırılır. Samurçay civarında yaşamaktadırlar.
Lakça. Dağıstan'da, Lakların konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dilidir. Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki altı yazılı dilden biridir. Yaklaşık 160.000 kişi tarafından konuşulur. Eskiden Rusça adlandırmadan (Кази-Кумук /Kazi-Kumuk veya Каси-Кумук / Kasi-Kumuk) dolayı Gazi Kumuk (ГЬази-КЬумукь) olarak da bilinir.
Lezgice veya Lezgince, Dağıstan'ın güneyinde ve Azerbaycan'ın kuzeyinde Lezgilerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dili.
Dargiler Kuzeydoğu Kafkasya'da, özellikle de Dağıstan'da yaşayan ve Doğu- Kafkas dillerinden Dargice'yi konuşan halk. Günümüzde Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki nüfusları tahminen 516 bin kadar olup, diğer eski Sovyet toprakları üzerinde yaşayanlarla birlikte yaklaşık 680 binin üzerinde bir nüfusa sahip oldukları tahmin edilmektedir.
Laklar, daha çok Dağıstan'ın orta kesimlerinde dağlık bölgelerde yaşayan ve 178,630 kadar bir nüfusa sahip etnik bir gruptur. Lakça konuşurlar. Konuştukları dil; Kafkas dil gruplarının Kuzey Kafkas ana kolundan Kuzeydoğu Kafkas dilleri kolu içinde Dargwa-Lak dil grubuna girer. Yaşadıkları bölgelerin doğusunda Dargi boyları, batı ve doğusunda Avarlar, güney bölgelerinde de Lezgi boyları yaşamaktadır. Antik çağ yazarların ın Lega, Gele ve Gelon kabileleri olarak adlandırdığı Laklar'a Gürcü dilinde Leki (Dağlı), Avarlar ise Gumi / Toma, Dargiler Kumuçan / Bulikan denir.
Agullar, Rusya Federasyonu'na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyeti'nin güneyinde yaşayan az nüfuslu yerli Kafkas halkıdır. Agulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Dağıstan öbeğinde yer alır. Dağıstan Anayasası'nca tanınmış 14 resmî dilden biridir. Rusya'daki Agul sayısı 2002'de 28.929'ken bu nüfusun 23.314'ü Dağıstan'da bulunuyordu.
Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.
Kuzey Kafkas dilleri kendi içinde iki alt öbeğe ayrılır:
- Kuzeybatı Kafkas dilleri
- Kuzeydoğu Kafkas dilleri
Dargince, bir Kafkas halkı olan Dargiler tarafından kullanılan ve Kuzeydoğu Kafkas dil ailesine mensup bir dil. Dil, Lakça, Avarca, Andi, Dido, Lezgice ve Tabasaranca gibi diğer Dağıstan dilleriyle aynı köke dayanmaktadır.
Dağıstan, İzmir ilinin Bergama ilçesine bağlı bir mahalledir. 1877 yılında Kafkasya'nın Dağıstan Bölgesi'nde yaşayan 12 ailelik bir Lezgi topluluğunun 19. yüzyılda büyük Rusya Sürgünü neticesi sonucunda Osmanlı topraklarına sığınmasıyla oluşmuştur. Lezgice diline hakimdirler ve günlük yaşantıda 1970'li yıllara kadar Lezgice konuşmuşlardır. Ancak günümüz tarihinde köy sakinlerinden Lezgice konuşabilen kişi sayısı oldukça azdır.
İber-Kafkas dilleri, Gürcü dilbilimci Arnold Çikobava'nın Kafkasya’da konuşulan üç otokton dil ailesine verdiği addır. Bu dillerin birbirleri ile soysal olarak bir akrabalık oluşturduğu dil bilimi dünyasında kanıt yetersizliği nedeni ile kabul görmez ve her dil ailesi birbirinden bağımsız kabul edilir.
Dağıstan dilleri veya Doğu Kafkas dilleri, Kuzeydoğu Kafkasya'da, Dağıstan'da ve Azerbaycan'ın kuzey kesiminde konuşulan diller. Avar-Andi-Dido, Lak-Dargva ve Lezgi öbeklerinden oluşur. Dağıstan dilleri, Nah dilleri ile birlikte Nah-Dağıstan dilleri olarak anılır.
Bugünkü Azerbaycan ve Dağıstan'ın tamamı ile Çeçen/İnguşya topraklarının güney yarısını kapsayan geniş bir alan içinde hüküm süren Albanya'da 26 dil konuşulmaktaydı. Bu dillerin çoğunluğu bugün de Nah-Dağıstan dilleri olarak adlandırılan dillerin arkaik biçimleriydi. Kuzeydoğu Kafkas ya da Güney Kafkas dillerini konuşan Albanlar, Arnavutlar'la karıştırılmamalıdır.
Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Sahurlar -Azerbaycan′nın Kah ve Zaqatala ilçelerinde,ayrıca Dağıstan′nın Şeki-Zaqatala bölgesine komşu olan Rutul ilçesinde yaşamaktadırlar. Sayılar 30 bine yakındır .Sakur dilinde konuşurlar. Dini açıdan Sünni müslümandırlar. Şu anda 12 okulda sakur dilinde dersler geçirilir.Aynı okullarda 105 sınıf var ve 2500 civarında öğrenci eğitim alıyor Sakurların yaşadıkları bölgeye Şeki-Zaqatala ekonomik bölgesi dahildir. Son on yılda ortalama yıllık nüfus artışı 1.5% olmuştur ki, bu da Cumhuriyyet seviyesinde düşük . Sakurların en ünlü temsilcileri sırasında Fizik-matematik ilmler doktoru Abdullah Muhtarov,Prof.Abdullah Qarayev,Prof. Orucu Alizade,Valeh Hamzayev şair ve başkaları örnek verebiliriz. Sahurlar(saxur цахур yıki) Kafkasda Hristiyanlığı ilk kabul etmiş halkdır.Sonradan Arapların İslamı yaymalarına engel olmaya çalışmış ve sayıları azalmıştır.Selcuk ve oğuz türklerinin kafkasa gelişiyle dağlara çekilmişler.1562 ci yilında Osmanlı İmparatorluğunun desteyile I Ali Sultan Sahur sultanlığını kurmuş, başkenti günümüzde koy sayılan o zamanlar büyük şehir olmuş Dağıstanın Rutul rayonunun Saxur koyu olmuştur.sonradan merkez İlisuya geçmiş ve 1844 yılına kadar istiklallerini korumuşlar.Kafkasda ilk defa XII yuzyılda Kurani Kerimi Sahurlar dillerine çevirmişler.Misafirperver halkdır.Mutfakları oldukça zengindir...
Tabasaranca ya da Tabasaran dili, Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın güneyinde yaşayan Tabasaranlar tarafından konuşulan Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Lezgi dilleri grubundan bir dil. Gramer ve kelime haznesi bakımından Lezgice ile ortak özellikleri yüksektir. Alfabe, harf sistemi ve glotal gırtlaksı harfleriyle diğer Kafkas dilleriyle büyük benzerlik taşır. Lezgicenin yanında, Azerbaycan Türkçesinden ve geçmişte Arapça ve Farsçadan alınmış çok sayıda kelimeyi lügatinde barındıran otokton bir dildir.
Samur veya Samurçay (Rusça Rusça: Самур; Azerice Azerice: Samurçay) Kafkas bölgesinde 213 km uzunluğunda bir nehirdir.
Sahur, Kuzey Azerbaycan ve güneybatı Dağıstan'da (Rusya) Sahurlar tarafından konuşulan bir dildir. Azerbaycan'da yaklaşık 13.000, Dağıstan'da yaklaşık 9.770 kişi tarafından konuşulmaktadır. Sahur kelimesi, bu dili konuşanların çoğunlukta olduğu bir Dağıstan köyünün adından gelmektedir.
