İçeriğe atla

Samuel de Champlain

Samuel Champlain
Doğum13 Ağustos 1567
Brouage,
Fransa
Ölüm25 Aralık 1635
Quebec
MilliyetFransız
MeslekKâşif, Kartograf, asker
EvlilikHélène Boullé
İmza

Samuel de Champlain (13 Ağustos 1567-25 Aralık 1635) 17. yy'ın başında Yeni Dünya'da önemli keşifler ve görevlerde bulunmuş Fransız kâşif, kartograf, kolonyal yöneticidir. Kuzey Amerika'da yaptığı keşifler ve Quebec kentini kurmasıyla ünlüdür.[1]

Gençliği

1567 tarihinde Fransa'nın batı sahillerindeki küçük bir liman kasabası olan Brouage'da doğmuştur. Kendisinin olgunluk çağı hakkında çokça belge bulunmasına rağmen gençliği hakkındaki bilgiler kısıtlıdır. Çocukluğunda protestan doğmasına rağmen gençliğinde katolik olduğu bilinmektedir. Sosyal sınıf olarak halk tabakasından bir kimse olduğu düşünülüyor. İlk deniz yolculuklarını amcasıyla birlikte İspanya ve Batı Hint adaları'na yapan Champlain kendisini genç yaşlarından beri denizci-rotacılığa tutkun olarak tanımlamıştır.[1]

Samuel De Champlain'in heykeli

Olgunluk Çağı

Denizciliğe olan tutkusu ve edindiği tecrübeyle kral IV. Henry'nin sarayında coğrafyacı olarak resmi olmayan bir yer edindi. 1603 yılında François Gravé Du Pont'un Kanada'ya olan seferine katıldı ve ekip St. Lawrence ve Saguenay ırmaklarının yukarı kısımlarına doğru yelken açtılar ve Gaspe yarımadasını keşfettiler ve en sonunda Montreal'e ulaştılar. Bu keşif seferinde resmi bir görevi olmamasına rağmen çok başarılı öngörüler yapan Champlain rüştünü ispat etmiştir. 1603'teki seferde gösterdiği yararlılık üzerine takip eden yıl, Pierre Du Gua de Monts'un Acadia bölgesine düzenlenecek keşif seferi için coğrafyacı olarak seçildi. Mayıs ayında bugün Nova Scotia adıyla bilinen yerin güneyinde karaya çıktılar ve Champlain keşif ekibi için uygun bir kamp yeri araştırmakla görevlendirildi. Fundy körfezi ve St. John ırmağı keşfedildi ve en sonunda ekip St. Croix ırmağı'ndaki ufak bir adayı üs olarak seçip kale yapmaya başladılar. Champlain bu görevleri yürütürken Du Gua'nın haklarında daha fazla şey bilmek istediği yerlilerle diplomatik ilişkilere de girmiştir.[2]

Acadia'da üç kış geçiren Champlain ve ekibi ilk kış iskorbüte çokça kayıp vermiştir, ama ikinci ve üçüncü kışlarında kayıpları daha az olmuştur. 1605 ve 1606 yıllarındaki seferlerde Champlain Atlantik sahili boyunca Cape Cod'a kadar güneye inmiştir. Bu seferlerin kayıtları, bölgeye daha önce İngilizler gitse de bölge hakkındaki ilk kesin ve ayrıntılı kayıtlar olmuştur. 1608'deyse bölgedeki ticaretin daha kolay yapılabilmesi için kalıcı bir üs kurma fikri belirmiştir ve Champlain Quebec kentini kurmuştur.[1] Önceki keşif seferlerinden farklı olarak Champlain bu kez öncü rol üstlenmişti. Adamlarına ağaçlar kesmelerini ve akabinde bunları istiflemelerini emretmiş ve inşaat faaliyetlerini başlatmıştır. 1609'da inşaat sürerken Champlain, Jean Duval önderliğindeki bir isyan girişimine de maruz kalmıştır; ama son anda komploculardan biri Champlain'e durumu anlatınca durum kontrol altına alınmıştır. İsyan bastırılınca Jean Duval idam edilmiştir ve diğerleri Fransa'ya gönderilmiştir. Quebec kentindeki inşaat depo, kiler, barakalardan oluşan bir komplekstir ve savunma amaçlı hendeklerle korunmuştur, ayrıca yapıların ikinci katında topların konduğu çıkıntılar bulunur.[2]

Kent kurulurken etrafı da temizlenmiş ve çavdar ile buğday ekilmiştir, ama buna rağmen 25 sakinin 16'sı aralarında grubun hekimi de olmak üzere iskorbütten ölmüştür. Nisan 1609'da grup taze erzaklar aldı ve Kanada'nın iç bölgelerine yeni bir keşif seferi düzenleme kararı aldı, bu kez iyi ilişkiler geliştirdiği Yerli topluluklar da vardı. Bu araştırma gezisinde karşılaştıkları göle Champlain'in adı verildi (Champlain gölü).[3] Göl kıyısında düşman Iraquois yerlileriyle karşılaştılar ve Champlain iki yerliyi öldürdü. Bu sayede Huron ve Algonquin yerlilerinin ciddi olarak güvenini kazandı ve Quebec'in kürk ticaretinde yerini sağlamlaştırdı.[1][2]

1610'da Fransa'ya dönüp Hélène Boullé ile evlendi ve böylece saraya yakın bir konum da elde etti. 1611-1613 arasında kürk ticareti zayıfladı ve Quebec üzerindeki sponsor desteği çekildi, bunun üzerine Champlain, kral XIII. Louis'den bu duruma müdahale etmesini istedi ve kral durumu toparlamak için Yeni Fransa'ya bir vali atadı ve bu vali de Champlain'i kumandan olarak atadı.[3] 1614'te Kürk ticaretini restore etmekle uğraştı ve ertesi yıl bölgede keşif seferleri yapmak, ticareti geliştirmek ve dini misyonlarda bulunmak amacıyla bir tüccar şirketi kurdu. 1615'te Huron gölüne gitti ve orada dost kabile şefleri Champlain'i Iraquois yerlilerinin Ontario gölünün güneyindeki berkitilmiş köylerine saldırmaya ikna etti. Bu karşilaşmada Iraquoisler çetin ceviz çıktılar ve Champlain dizinden okla yaralandı, Huronlar ve Algonquinler de püskürtüldüler, ama Champlain'i güvenli bölgeye taşımayı başarabildiler. Yenilgi sonrası Champlain kışı Huron yerlileriyle geçirdi ve Amerikan Yerlileri ile ilgili en ayrıntılı ve erken kayıtlardan birini oluşturdu bu süreçte.[3]

Son yılları ve Ölümü

Champlain yenilgi sonrası Fransa'ya geri çağrıldı ve mahkemeye çıkarıldı, kral tarafından kişisel keşif seferlerine çıkmaması, dikkatini Quebec'in gelişimine vermesi istendi. Champlain, Quebec'in güçlü bir kolonyal merkez olmasını istiyordu, ancak tüccarların bu noktada bir muhalefeti vardı. Quebec'te tarımsal, endüstriyel ve ticari bir merkez olma hedefi 1627'de Compagnie des Cent-Associés şirketinin kurulmasıyla gerçekleşti. Bu adımı atan kişi XIII. Louis'nin başbakanı Kardinal Richelieu'dür.[3]

Bu noktadan sonra işler Champlain için pek iyi gitmedi zira İngiltere kralı I. Charles, David Kirke'yi Yeni Fransa'yı İngiltere mülkü yapması gönderdi. Kirke, Tadoussac ve Quebec çevrelerini birer birer alarak kaleyi kuşattı. Tedarik gemilerine el konunca Champlain 19 Temmuz 1629'da kaleyi teslim etti ve İngiltere'ye tutsak olarak götürüldü.[1] Tutsaklığı süresince önceki keşif seferlerini yazma fırsatı bulmuştur ve ayrıca İngiltere'de kolonisinin teslim tarihinin İngiliz-Fransız savaşı sonrasında olduğunu savundu ve 1632'de Saint-Germain-en-Laye antlaşmasına göre Quebec Fransa'ya teslim edildi. Sonunda 1633'te Kardinal Richelieu tarafından tekrar teğmen olarak atandı ve kurduğu gelecek vadeden koloniyi yeniden görebildi. Quebec'e dönüşünden kısa süre sonra sağlığı kötüye gitti ve emekli oldu. Bir Nobel akşamı hayata gözlerini yumdu, ama Quebec büyüdü ve gelişti.[2]

Mirası

Ünlü Fransız kâşifin adı pek çok coğrafi oluşuma verilmiştir: Champlain gölü, Champlain denizi, Champlain dağı ve Champlain eyalet parkı.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Editors, Editors. "Samuel de Champlain". www.biography.com/. A&E Television Networks. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c d Trudel, Marcel; d'Avignon, Mathieu. "Samuel de Champlain". www.thecanadianencyclopedia.ca/. The Canadian Encyclopedia. 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e Ritchie, C.T. "Samuel de Champlain". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Editors, Editors. "12 Famous French Explorers who changed the world". snippetsofparis.com/. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kanada</span> Kuzey Amerikada yer alan bir ülke

Kanada, Kuzey Amerika'da bir ülkedir. On eyalet ve üç bölgeden oluşan ülke, Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na ve kuzeyde Arktik Okyanusu'na kadar 9,98 milyon km²'lik bir alanı kaplar. Bu özelliğiyle yüzölçümü bakımından dünyanın Rusya'dan sonra en büyük 2. ülkesidir. Kanada, sınırları içinde en çok göl bulunduran ülkedir, bir milyondan fazla göl bulunmaktadır. Kanada'nın güney ve batıda Birleşik Devletler ile olan sınırı 8.891 km ile dünyanın en uzun kara sınırıdır. Ayrıca Kanada, 200.000 km den fazla bir mesafe ile dünyanın en uzun sahil şeridine sahiptir. Kanada'nın topraklarında çoğunlukla ormanlar ve bunun yanı sıra Rocky Dağları'ndaki tundra hakimdir. Nüfusun beşte dördü güney sınırına yakın yaşamaktadır. Kanada'nın başkenti Ottawa; en büyük üç şehri Toronto, Montreal ve Vancouver'dır.

<span class="mw-page-title-main">Oslo</span> Norveçin başkenti

Oslo, Norveç'in başkenti ve en büyük şehridir. Oslo aynı zamanda şehrin bulunduğu eyaletin adıdır. Kopenhag ve Stockholm'ün ardından İskandinavya'nın dördüncü büyük şehridir. Dünyanın en pahalı şehirleri arasındadır. 673.469 nüfusa sahip şehrin yüzölçümü 454 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Colorado</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Colorado veya Türkçeleştirilmiş ismi ile Kolorado, orta-batı ABD'de bulunan, en yüksek rakıma sahip eyaletlerden biri. Doğuda Büyük Ovalar, merkezde Rocky Dağları, batıda Colorado Ovası ve kuzeybatıda Intermontane Havzası olmak üzere dört ana bölgeye ayrılmıştır. Yazları serin ve kuru, kışları ise soğuk ve karlı olur. Yazın ortalama sıcaklık 15 °C, kışın ise -6 °C'dir. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Colorado Springs'de bulunmaktadır. Colorado'nun başkenti Denver, yüzölçümü 269.619 km², nüfusu 4.301.260 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Vermont</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Vermont, ABD'nin eyaletlerinden birisidir. Ülkenin kuzeydoğu kesiminde, New England bölgesinde yer alır. Güneyde Massachusetts, doğuda New Hampshire, batıda New York ve kuzeyde de Québec'le çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Aral Gölü</span> Kazakistanda çoğu kurumuş olan bir göl

Aral Gölü, Kazakistan - Karakalpakistan (Özbekistan) sınırları içinde olan göldür. Önceki yıllarda 68.000 km² yüz ölçümüyle Asya'nın ikinci, dünyanın dördüncü büyük gölüydü. Son yıllarda aşırı sulama nedeniyle eski yüzölçümünün %90'ını kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sömürgecilik</span> Bir devletin başka toplumları siyasal ve ekonomik olarak egemelik altına alma politikası

Sömürgecilik; kolonicilik, kolonyalizm ya da müstemlekecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Montreal</span> Kanadada belediye

Montreal ya da Fransızca Montréal, Québec eyaletinin en büyük, Kanada'nın ise ikinci büyük kentidir. Kent, Paris'in ardından dünyanın Fransızca konuşan en büyük ikinci kentidir. Kent merkezinin nüfusu 1,9 milyon olmakla birlikte, Montreal Metropoliten Bölgesi'nin nüfusu, 2011 yılı itibarıyla 3.824.221'dir. 1642'de Ville-Marie veya "City of Mary" olarak kuruldu, şehrin göbeğindeki üçlü tepeli tepe. Şehir, adını şehirle aynı kökenden alan Montreal Adası ve en büyüğü Île Bizard olan çok daha küçük birkaç çevre adasında merkezlenmiştir. Şehir, ulusal başkent Ottawa'nın 196 km doğusunda ve eyalet başkenti Quebec City'nin 258 km güneybatısındadır.

<span class="mw-page-title-main">Algonkinler</span>

Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Francisco Vásquez de Coronado İspanyol conquistador, efsanevi Yedi Altın Kent'i bulma umuduyla, Kuzey Amerika'nın güneybatısında yaptığı gezilerde, aralarında Büyük Kanyon'un da bulunduğu pek çok önemli coğrafi bölgeye ulaşmış ilk Avrupalı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">John Franklin</span> Britanyalı gezgin ve kâşif

John Franklin, Britanyalı gezgin, kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Fransa</span>

Yeni Fransa Naipliği (Nouvelle-France) 1534'te Saint Lawrence Irmağı'nın Jacques Cartier tarafından keşfini izleyen süreçte Fransız egemenliğinde kalmış ve 1763'te İspanya ve Büyük Britanya'ya bırakılmış olan bölgedir. Meksika Körfezi, Newfoundland ve Hudson Körfezi 1721'de bölgenin sınırları içinde bulunuyordu. Bölge daha sonra yönetsel bağımsızlığı bulunan beş sömürgeye ayrılmıştır. Bunlar, Kanada, Acadia, Hudson Körfezi, Newfoundland ve Louisiana'dır.

<span class="mw-page-title-main">Elmina Kalesi</span>

Elmina Kalesi, 1482 yılında Portekizliler tarafından São Jorge da Mina Kalesi olarak yapılmıştır. Bugün Gana sınırları içindeki Elmina kentinde yer alır. Portekiz coğrafi keşifleri kapsamında Gine'de kurulan bu kale bölgede Portekizliler tarafından inşa edilen ilk ticari üstür. Kale daha sonraları Atlantik köle ticaretinde önemli bir durak olacaktır. Kale ve civarı 1637 yılında Hollandalılar tarafından ele geçirilmiştir. Köle ticareti bölgenin 1871 yılında İngiltere denetimine geçinceye kadar sürmüş, 1957 yılında bölgenin İngiltere'den bağımsızlığını kazanmasıyla beraber günümüzdeki Gana sınırları içerisinde yer almıştır. Bugün önemli bir tarihi yer olan kale, çeşitli tarihi filmlerde kullanılmaktadır. Kale UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine de dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Henry Morton Stanley</span> Britanya kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif

Henry Morton Stanley Afrika'da keşif yapan ve David Livingstone'u aramakla görevlendirilmiş Galler kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Virginia Company</span> 17. yüzyıl İngiliz ticaret şirketi

Virginia Company, İngiltere kralı I. James'in 10 Nisan 1606'da verdiği berat ile kurulan iki anonim şirkete verilen isim. Şirketlerin amacı Kuzey Amerika sahillerinde yerleşimler sağlamak idi. London Company ve Plymouth Company adları ile kurulan bu iki şirkete aynı haklara sahip birer beratla iki farklı bölge verildi. İki şirketin yetki alanlarının kesiştiği 100 mil karelik bir alanda ise şirketlerin koloni kurması yasaklanmıştı. Plymouth Şirketi sözleşmesini karşılayamadı ve ortadan kayboldu. Bu şirkete verilen bölge daha sonra New England adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Virginia Kolonisi</span> 1607den Amerikan Devrimine kadar bütün bir 17. yüzyıl boyunca İngilterenin Kuzey Amerikadaki kolonilerinden biridir

Virjinya kolonisi 1607'den Amerikan Devrimine kadar bütün bir 17. yüzyıl boyunca İngiltere'nin Kuzey Amerika'daki kolonilerinden biridir. Virjinya adı (İngilizce:Virginia) 1584 yılında Sir Walter Raleigh tarafından, hiç evlenmemiş olan Kraliçe I. Elizabeth'e ithafen verilmiştir. 17. yüzyılın ortalarındaki İngiliz İç Savaşı'ndan sonra II. Charles, koloninin kraliyete ne kadar sadık olduğunu vurgulamak için başına Eski Dominyon eki koymuştur.

Étienne Brûlé, Fransız kâşif. Bugünkü Kanada'da bulunan Saint Lawrence Nehri'ni boydan boya geçen ilk Avrupalı olarak da bilinir.

Amerika'nın kolonizasyonu, İskandinav denizcilerin 10. yüzyılda, bugünkü Grönland ve Kanada'nın belli bölgelerini keşfederek buralara yerleşmesiyle başladı. İskandinav folkloruna göre, kızılderililerle yerleşimciler arasında cereyan eden şiddetli çatışmalar neticesinde bu yerleşimler terk edilmek zorunda kalındı. Gerçek Avrupa kolonizasyonu, Christopher Columbus'un 1492 yılında Uzakdoğu'ya yeni ticaret rotaları bulmak için, İspanya sponsorluğunda, batıya doğru çıktığı keşif gezisinde, kazara Amerika Kıtası'nı keşfetmesiyle başladı. Hemen sonra Avrupalılar kıtanın derinliklerine inerek, fetih ve kolonizasyon hareketine giriştiler. Columbus, 1492-1493 yıllarında yaptığı ilk iki seyahatte, Bahamalar'a ve aralarında Hispaniola, Puerto Rico ve Küba'nın da bulunduğu bazı Karayip Adaları'na ulaştı. 1497 yılında İngiltere Krallığı adına Bristol'den yola çıkan John Cabot, Kuzey Amerika'da karaya çıktı. Bir yıl sonra Columbus, üçüncü seferinde Güney Amerika sahillerine ulaştı. Christopher Columbus'un seferlerinin sponsoru olan İspanyol İmparatorluğu, Kuzey Amerika'dan Güney Amerika'nın en aşağı noktasına kadar, Karayip Adaları da dahil olmak üzere, en büyük sömürgelere sahip ilk Avrupa ülkesi oldu. İlk İspanyol şehri, 1496 yılında kurulan, bugün Dominik Cumhuriyeti sınırlarında kalan Santo Domingo'dur. San Juan, Porto Riko 1508'de, Veracruz ve Panama City ise 1519 yılında kurulmuştur. 1565 yılında İspanyollar tarafından kurulan St. Augustine, Florida şehri, ABD'nin üzerinde yerleşim bulunan en eski şehridir.

Charles Albanel, Ardes veya Auvergne'de doğan, Kanada'da bir Fransız misyoner kaşif ve bir Cizvit rahibiydi.

Kuzey Amerika'nın Avrupalı denizciler ve coğrafyacılar tarafından keşfedilmesi, büyük Avrupa güçlerinin ekonomik, dini ve askeri genişleme amacıyla kıtayı haritalandırma ve keşfetme çabasıydı. Bu keşfin savaşçı ve hızlı doğası, komşu Avrupa ülkelerinin hiçbir ülkenin Amerika'dan yeterli zenginlik ve güç elde etmemesini ve Avrupa kıtasında askeri açıdan dengeleri bozmasını sağlamak için bir dizi karşı eylemin sonucudur. 15. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başlarına kadar sürdü ve esas olarak İspanya, İngiltere, Fransa ve Portekiz tarafından finanse edilen keşiflerden oluşuyordu. Ayrıca Amerika'nın Avrupa tarafından sömürgeleştirilmesi için Amerikan kolonileri maddesine bakın.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.