İçeriğe atla

Samuel Tyszelman

Anısına Paris'de konulan plaket
Tyszelman ve yoldaşı Gautherot'un öldürüldüğü ilan edilen Nazi bildirisi

Samuel "Titi" Tyszelman (1 Ocak 1921 - 19 Ağustos 1941) Polonya asıllı Yahudi Fransız direnişçi. Fransız Komünist Partisi üyesiydi. Fransa Muharebesi sonrasında Nazi Almanyası'nın işgaline uğrayan Paris'te açıktan ilk Nazi karşıtı gösteriyi düzenleyenlerdendi. Tutuklandı ve Châtenay-Malabry'de kurşuna dizildi.

Hayatı

Ailesi o üç yaşındayken Fransa'ya göçen Polonya Yahudilerindendi. Eğitimine ara vererek şapka imalatçısı olarak çalışan babasının yanında çalışmaya başladı. Fransız Komünist Partisi militanlarındandı ve komünist gençliğiyle beraber hareket ediyordu. 1941 yılı Ağustos ayıyla beraber işgal altındaki ülkede direniş şekillenmeye başlıyordu. Bu kapsamda Fransız Komünist Partisi önderliğinde Paris'deki ilk açık işgal karşıtı eylem gerçekleştirildi. 13 Ağustos 1941 günü Paris metrosunun 4, 8 ve 9 numaralı hatların kesişiminde bulunan Strasbourg–Saint-Denis İstasyonundan çıkan yaklaşık 100 genç komünist ellerinde salladıkları Fransız bayrağıyla eylem yapmış, Fransız ulusal marşı La Marseillaise'i okumuş, Nazi ve işgal karşıtı sloganlar atmıştır.[1] İşbirlikçi Fransız polisi ve Nazi askerleri gösteriye silahlı müdahale etmiştir. Ayağından vurularak yaralanan Tszelman kaçmaya çalışsa da yakalanmıştır. Ertesi gün Almanlar Fransız Komünist Partisi'nin faaliyetlerinin yasaklandığını ilan etmiş ve bu partinin eylemlerine katılanların vatan hainliği suçu işleyeceği belirtilmiştir. Yakalanan arkadaşlarıyla beraber yargılanan Tyszelman ölüm cezasına çarptırılmış ve 19 Ağustos 1941 tarihinde kurşuna dizilerek öldürülmüştür. Mezarı Cimetière parisien d'Ivry Mezarlığındadır.

Sonrası

Nazilerin yaptığı katliama karşılık olarak Albay Fabien olarak da bilinen Pierre Georges önderliğindeki direnişçiler Barbès Metro İstasyonu saldırısıyla cevap vermiştir. Paris metrosunun 2 ve 4 numaralı hatlarının kesişiminde olan Barbès - Rochechouart İstasyonunda Alfons Moser adlı Nazi işgalci asker vurularak öldürülmüştür.

Anısı

Direnişçinin anısı bugün Paris'te yaşadığı yerdeki plaketle yaşatılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ İlgili L'Humanité dergisi haberi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) 25 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

Georges Politzer, Macar kökenli Fransız marksist yazar ve felsefecidir. "Kızıl Kafalı Filozof" olarak tanınır. Bugünkü Romanya'nın Nagyvárad (Oradea) kentinde doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Direnişi</span> II. Dünya Savaşı sırasında Fransanın Almanya tarafından işgal edilmesine karşı çıkan direniş

Fransa'da La Résistance (direniş) olarak da anılan Fransız Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Fransa'nın Almanya tarafından işgal edilmesine karşı çıkan kaçak hareketler ve şebekeler topluluğuna; ve bu toplulukların 22 Haziran 1940 tarihinde ilan edilen ateşkes ile 1944 yılındaki kurtuluşa kadar geçen süredeki ortak eylemlerine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Louis Auguste Blanqui</span> Fransız siyasetçi

Louis-Auguste Blanqui, Fransız yazar ve Bordeaux milletvekili oldu.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka direniş hareketi</span>

Danimarka direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından gerçekleştirilen Danimarka'nın işgalinin ardından oluşturulan partizan kuvvetlerle işgali sonlandırmaya amaçlayan direniş hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rus partizanlar</span>

Bölge çok sık ormanlar ve bataklıklar içeren coğrafi yapısı ve Batı ile iletişimi sağlayan stratejik yapısı nedeniyle önemlidir. Belarusu komünistler Barbarossa Harekâtının ilk günlerinden hemen sonra direniş örgütlemeye başlamışlardır. Partizanların iddialarına göre işgal sırasında yapılan eylemler sonucunda 500.000 Alman ve işbirlikçi öldürülmüştür. Belarus'un Nazi işgali altında olduğu dönemde partizanların komutanlığını Panteleymon Ponomarenko yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nihai Çözüm</span> II. Dünya Savaşında Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planı

Nihai Çözüm veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm, II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Slovak Cumhuriyeti (1939-1945)</span> Nazi Almanyasının bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmında var olmuş uydu devleti

Slovak Cumhuriyeti (1939-1945) veya Birinci Slovakya Cumhuriyeti veya Birinci Slovak Cumhuriyeti, 14 Mart 1939 ile 4 Nisan 1945 arasında, bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmı üzerinde var olmuş Nazi Almanyası'na bağlı uydu devlet. Devlet Almanların Çekoslovakya'yı işgalinden 1 gün önce Alman provokasyonları ile bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu daha önce kendilerine ait bir devletleri olmayan Slovakların tarihinde bir ilkti. Slovak Cumhuriyeti, günümüz Slovakya topraklarının büyük kısmına sahipti ancak 1938'de Çekoslovakya'nın Macaristan'a bıraktığı güney toprakları yoktu. Doğudaki bazı topraklar, kısa süren bir savaş sonucunda Macaristan'a kaybedildi.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan İç Savaşı</span> Mussolini ve Anti-faşist güçler arasındaki çatışma

İtalyan İç Savaşı İkinci Dünya Savaşı'nın son döneminde 9 Eylül 1943 ile 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında İtalya'da yaşanan iç savaştır. İtalyan direniş hareketi ve Müttefik saflarındaki İtalyan Ordusu, İtalyan faşistlerine ve Naziler tarafından İtalya'nın kuzeyinde kurulmuş olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bağlı birlikler arasında yaşanmıştır. İtalyan direnişçiler, Mussolini rejiminin çökmesinin ardından bölgeyi işgal eden Nazilerle de savaşmıştır. Faşizm karşıtı güçlerin mücadelesiyle zafer kazanılmış, Naziler ülkeden kovulmuş, Mussolini infaz edilmiştir. Ayrıca ülkenin 1946 yılında monarşiden cumhuriyete geçişinde de iç savaş süresince kral III. Vittorio Emanuele başta olmak üzere krallık yanlılarının ülkeye karşı sorumluluklarını gereğince yerine getirmemelerinin de payı büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Jan Doornik</span>

Jan Louis Guillaume Doornik İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi işgali altındaki Fransa'da faaliyet gösteren Hollanda asıllı Fransız Direnişi üyesi direnişçidir. Yakalanmış ve Naziler tarafından kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'da Holokost</span>

Estonya'da Holokost, 1941 ile 1944 yılları arasında Nazi Almanyası'nın Estonya'yı işgali boyunca Holokost'un Estonya'daki tezahürlerini kapsar.

Georges Guingouin Fransız Komünist Partisi üyesi direnişçi. II. Dünya Savaşı döneminde Nazi Almanyası işgaline karşı direniş mücadelesi veren Limousin bölgesi Maquis lideriydi. Kurtuluşun hemen ardından Limoges Belediye Başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maquis (Limousin)</span>

Maquis (Limousin) II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgaline maruz kalan Fransa'da işgalcilere ve işbirlikçilerine karşı silahlı direniş göstermiş olan Maquis gruplarının en büyüğüydü. Büyük oranda günümüzdeki Limousin bölgesini kaplayan coğrafyada etkili olmuştur.

Maurice Barlier Fransız direnişçi. Nemrod adı verilmiş olan hücrenin üyesiydi. Örgüte ajan olarak sızan Alsace-Lorraine asıllı Nazi ajanı Fransız Alfred Gaessler tarafından yakalatılmış ve mahkeme sürecinin ardından diğer örgüt üyeleri Jan Doornik ve Honoré d'Estienne d'Orves ile beraber kurşuna dizilmiştir.

Honoré d'Estienne d'Orves Fransız asker ve direnişçi. Nemrod adı verilmiş olan hücrenin üyesiydi. Örgüte ajan olarak sızan Alsace-Lorraine asıllı Nazi ajanı Fransız Alfred Gaessler tarafından yakalatılmış ve mahkeme sürecinin ardından diğer örgüt üyeleri Jan Doornik ve Maurice Barlier ile beraber kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Roger Bauduin de Belleval</span>

Roger Bauduin de Belleval Fransız eğitimci ve direnişçi.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Georges</span> Fransız direnişçi (1919 – 1944)

Pierre Georges veya Albay Fabien Fransız Komünist Partisi üyesi Fransız direnişçi. II. Dünya Savaşı'daki Fransa Muharebesi'nin ardından ülkeyi işgal eden Nazilere karşı ilk silahlı direnişi başlatan ve Paris'in Kurtuluşu'nda önemli rol oynayan kişi olarak bilinir. Ölümünün ardından ülkesi için hayatını verenlerin eklendiği Morts pour la France listesine eklenerek onurlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">31000'lerin konvoyu</span>

31000'lerin konvoyu sürmekte olan II. Dünya Savaşı sırasında Fransa Muharebesi'nin ardından Nazi Almanyası işgaline uğramış olan Fransa'da Vichy rejimi ve Nazilere karşı direniş eylemleri içindeki Fransız Komünist Partisi üyesi 230 kadının Romainville'den Auschwitz Toplama Kampına gönderildiği konvoydur. Bu konvoy Fransız Direnişi için özel olarak ayarlanmıştır. 230 kadından ancak 49 kişi savaşın sonunda hayatta kalabilmiştir. Bu kişiler Nazilerin işlediği suçlara karşı şahitlik yapmış ve Légion d'honneur nişanıyla ödüllendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Louise Magadur</span>

Louise Magadur Fransız Komünist Partisi üyesi Fransız direnişçi ve Holokost maduru.