Samuel Kitapları

Yahudilik

Samuel kitapları (İbranice: Sefer Şmuel ספר שמואל), Yeşu, Hakimler ve Krallar kitaplarıyla birlikte Nevi'im'in İlk Peygamberler bölümünü oluşturur. Peygamberler aracılığıyla Tevrat'ı doğrulayıp onun açıklamasını yapar.^[1]

Samuel kitabı, Samuel'in doğumdan itibaren, İsrailoğullarının tanrısı Yehova tarafından nasıl seçildiğini anlatır. Ahit sandığı hikâyesini ve ardından Samuel'in Filistler tarafından baskı gören İsrail halkının başına ilk kral Şaul'u atadığını anlatır. Şaul'un bu pozisyona layık olmadığı ortaya çıkınca, Tanrı, İsrail'in düşmanlarının yenecek ve Ahit sandığını Kudüs'e getirecek olan David'i kral seçer. Ardından, Tanrı, David hanedanlığının ilelebet devam edeceği sözünü verir.^[2]

Yahudi geleneğine göre kitabın yazarı Samuel'in kendisidir, fakat bu iddia bugün kabul edilmemektedir.^[3] Modern uzmanlarca, kitabın çeşitli zamanlara ait çeşitli bağımsız kaynaklardan derlendiği düşünülür.^[4] Tesniye ve İlk Peygamberler'in oluşturduğu Tesniyesel tarihin bir parçasıdır.^[5]

Çocuksuz olan Hanna, Yehova'ya ant içip eğer bir oğlu olursa onu Tanrı'ya adayacağına söz verir. Zamanında Ahit sandığının bulunduğu Şilo rahibi Eli, kadını kutsar ve kadın Samuel adında bir oğul doğurur. Eli'nin oğulları değersiz görülüp Tanrı tarafından yok edilir fakat Samuel "Tanrı'nın varlığı" ile büyür.

Şilo'dan ahit sandığını eline geçiren Filistler, sandığı Yehova'nın üstünlüğünü kabul eden tanrıları Dagon'un tapınağına getirdiler. Salgınlara yakalanan Filistler sandığı İsrailoğullarına iade etti, fakat Şilo'ya geri göndermektense Benyamin kabilesinin topraklarına gönderdiler. Filistler, Benyamin'deki Mizpah'da İsrailoğullarına saldırdı. Samuel'in Yehova'ya yakarması sayesinde Filistlere karşı üstünlük sağlanıp kaybedilen topraklar geri alındı.

Samuel, yaşlılığında oğullarını birer hakim olarak atadı fakat onlar işleri için değerli değillerdi ve halk bir kral istediklerini belirterek haykırdı. Tanrı, istemeyerek de olsa Benyamin kabilesinden Şaul'u onlara kral olarak verdi. Şaul, İsrail'in düşmanlarının yendiyse de Tanrı'ya karşı günahlar işledi.

Yehova, Samuel'e Beytüllahimli David'i kral olarak atamasını söyledi, bunun üzerine David, Şaul'un zırhçısı ve arpçısı olarak saraya girdi. Şaul'un oğlu ve tahtın varisi Yonatan, David ile arkadaşlık kurdu ve onun krallığı hakkettiğine kanaat getirdi. Şaul, David'i öldürme planları yapınca David çöllere kaçtı ve İbranilerin koruyucusu oldu. Filistlere katılan David, Şaul ve Yonatan savaşta ölene kadar gizlice İbranileri korumaya devam etti.

Yehuda ihtiyarları David'i kendilerine kral seçti fakat kuzeydeki kabilelerin krallığını İşboşet yapmaktaydı. Uzun bir savaş sonunda, David'den ödül kazanmayı uman kişiler tarafınca İşboşet öldürüldü fakat David bu katilleri, Tanrı'nın atadığı kişiyi öldürdükleri için öldürttü. David, Kudüs'ü fethedip ahit sandığını buraya getirdi. David'in bir tapınak inşa etme arzusu vardı fakat peygamber Natan, krala tapınağı inşa edecek olan kişinin onun oğlu olacağını bildirdi. David, İsrail'in düşmanlarını yenip Filistleri, Moavlıları, Edomluları, Suriyelileri ve Aramileri katletti.

David, evli bir kadın olan Batşeba ile zinaya girdi ve kocasına karşı ölüm planı yaptı; bunun üzerine onu cezalandıran Tanrı "evinden kılıç eksik olmayacak" dedi. Bu sebeple, hükümdarlığı boyunca sürekli sorunlar yaşadı: oğullarından biri kızlarından birine tecavüz etti, en gözde oğlu ayaklanınca öldürüldü ve sonunda tahtın vârisi olarak iki aday kaldı, bunlardan biri Batşeba'nın oğlu Süleyman idi. David ölüm döşeğindeyken Batşeba ve Süleyman krala bir düzen kurup Süleyman'ın tahta geçmesini sağladı.

1. ve 2. Samuel kitapları orijinalinde tek bir kitaptı fakat İsa'dan önceki asır içinde Yunancaya tercüme edildiğinde iki parçaya bölüştürüldü; bu diziliş Batı'nın ilk Hritiyan kiliselerinde kullanılan Latince tercümelerde de benimsendi; en sonunda 16. yüzyılda Yahudilerin kitabında da iki bölüm halinde yazılmaya başlandı.^[6] İbranice metin, Yunanca metinden önemli derecede farklıdır ve modern uzmanlar halen bundan kaynaklanan sorunların giderilmesi için çalışmaktadır.^[7]

Her ne kadar detayları tartışma konusuysa da, yakın zamanda yapılan çalışmalara göre büyük çoğunluk Martin Noth'un 1943'teki teorisini benimsemektedir. Noth'a göre Samuel kitabı, Yeşu, Hakimler, Krallar kitapları ve Tesniye ile birlikte Tesniyesel tarihin bir parçasıdır.^[8] Noth, Tesniyesel tarih'in bir kişi tarafından yazıldığını düşünmüş olsa da bugün farklı zamanlarda farklı yazarlar tarafından yazıldığı ve MÖ 6. yüzyılın ortalarında son halini aldığı görüşü hakimdir.^[9] Görünüşe göre bu zamandan sonra da düzenlemeler yapılmıştır; 1 Samuel 9'da bahsi geçen "çeyrek gümüş şekel" ifadesi, bunun Fars veya Helenistik dönemde yazıldığına işaret eder.^[10]

6. yüzyıl yazar ve düzenleyicileri kendilerinden önceki kaynaklardan yararlandılar; bu kaynaklardan bazıları "sandık hikayesi" (1 Samuel 4:1-7:1, 2 Samuel 6'nın bir kısmı), "Şaul döngüsü" (1 Samuel 9-11'in bir kısmı ve 13-14), "David'in yükseliş tarihi" (1 Samuel 16:14 - 2 Samuel 5:10) ve "tahta geçiş" hikâyesidir (2 Samuel 9-20 ve 1 Krallar 1-2).^[11] 1 ve 2. Samuel kitaplarının oluşturulmasında kullanılan kaynaklar şunlardır:^[12]

• Samuel çağrısı veya Samuel'in gençliği (1 Samuel 1-7): Samuel'in doğumundan Hakimlik ve İsrail üzerinde peygamberlik kariyerini kapsar. Bu kaynak "Eli hikâyesi"ni ve sandık hikâyesinin bir kısmını da kapsar.^[13]
• Sandık hikayesi (1 Samuel 4:1b-7:1 ve 2 Samuel 6:1-20): Eli döneminde sandığın Filistlerin eline geçişi ve David tarafından Kudüs'e getirilişi anlatılır - bunun bağımsız bir kaynak olduğuna dair fikir ayrılıkları bulunur.^[14]
• Kudüs kaynağı: Bu kısa kaynakta David'in Kudüs'ü Yebusilerin elinden alışı anlatılır.
• Cumhuriyetçi kaynak: Anti-monarşik taraflı bir kaynaktır. Bu kaynakta Samuel'in Filistleri baştan atması ve istemeyerek de olsa Tanrı'nın seçtiği Şaul isimli kralı ataması anlatılır. David, arp çalma yeteneğiyle ünlenmiş olup Şaul'u yatıştırmak için saraya alınmıştır. Şaul'un oğlu Yonatan David ile arkadaşlık kurmuştur, kimi görüşe göre bu arkadaşlığın seviyesi romantikti, Yonatan, David'i babasının şerrinden korudu. İlerleyen bölümlerde, Tanrı'nın onları savaş alanında yalnız bıraktığı bir ortamda Şaul'un Endor'da bir medyum'a gittiği ve bu nedenle Samuel'in hayaleti tarafından kınandığı ve kendisinin ve oğlunun öldürüleceği haberini aldığı aktarılır. Yonatan'ın ölüm haberini alan David'in kalbi kırılır ve giysisini yırtar.
• Monarşik kaynak: Monarşi yanlısı bu kaynakta cumhuriyetçi kaynakta anlatılan detayların çoğu aktarılır. Bu kaynak, Samuel'in ilahi doğumuyla başlar. Ardından, Şaul'un Ammonilere karşı savaştığı, halk tarafından kral olarak seçildiği ve halka Filistlere karşı liderlik yaptığı anlatılır. David'i, savaş alanına, kardeşlerine yardım etmek için gelen bir çoban olarak aktarır. Bundan haberdar olan Şaul, David'i Goliat'a karşı duello yaptırır ve bundan David zaferle ayrılır. David'in savaşçı özelliği birçok kadının kendisine aşık olmasına sebebiyet verdi; bunlar içinde babasına karşı onu koruyacak olan Şaul'un kızı Mika da bulunur. David, bir köyü yok etme tehdidiyle iki eş daha edinir ve Mika başka bir kocaya verilir. İlerleyen bölümlerde David'in İsrail'in düşmanı Filistlere sığındığı anlatılır. David, Şaul tahta Samuel tarafından getirildiği için Şaul'un katillerine öfkelip onları öldürttü.
• David'in kort tarihi veya Tahta geçiş hikayesi (2 Samuel 9-20 ve 1 Krallar 1-2): Alberto Soggin'in deyişine göre bu "tarihsel bir roman"dır ve David'in tahta geçişi, Batşeba ile olan ilişkisi ve ölümü anlatılır. Kaynağın teması "intikam"dır: David, Hititli Uriya'ya karşı günah işlediğinden Tanrı onun ailesi parçalamıştır.^[15] Kaynak, büyük oğul Adoniya yerine Batşeba'nın oğlu Süleyman'ın tahta geçişiyle ilgili olarak bir özür mahiyetindedir.^[16]
• Derleme: Kaynakların uyum içinde yer alması için redaktör tarafından yapılan eklemelerdir; belirsiz çoğu pasajların düzenlemelerden kaynaklanmış olması mümkündür.
• Çeşitli: Birbirinden bağımsız ve ilintisiz birçok küçük kaynak yer almaktadır. Bunların çoğunu şiirler ve listeler oluşturur. Samuel'in İbranice metninde kopyalama ve eklemeler nedeniyle epeyce bozulduğu düşünülmektedir ve bu nedenle Yunanca tercümesiyle aralarından büyük farklar bulunur; modern uzmanlar bunun getirdiği sorunların çözümü için hala çalışmaktadır.

Samuel kitabı, başta David olmak üzere krallık ve hanedanlığın evrimini aktarır.^[17] Ana temalar, başlangıç şiiri olan Hannah Ezigisi'nde aktarılır:

1. Yehova'nın egemenliği
2. İnsan servetinin tersine dönmesi
3. Krallık^[18]

Bu temalar üç ana karakter üzerinden anlatılır: Samuel, Şaul, David

Tesniye 18:15-22'deki "Musa gibi peygamber" öngörüsünün cevabı Samuel'dir. Samuel, Musa gibi İsrailoğullarının tanrısı Yehova ile doğrudan konuşan, hakim olarak görev yapan, hiç hata yapmayan kusursuz bir liderdi.^[19] Samuel'in İsrailoğullarını düşmanlarına karşı koruması (ileride adaletsizlik getirecek olan) bir krala ihtiyaç duyulmadığını gösterir fakat buna rağmen halk bir kral istemiştir. Kral, Yehova'nın bir armağanıydı ve Samuel, kral Tanrı'ya sadık olduğu sürece bu sorumluluğun bir lanet değil kutsama olacağını belirtmiştir. Diğer yandan, dinden sapılırsa hem kral hem halk bütünüyle yok olacaktır.^[8]

İsrail'in tanrısı Yehova tarafından atanan ve Yehova'nın peygamberi Samuel tarafından meshedilen Şaul en nihayetinde reddedildi.^[20] Şaul, kalıcı bir hanedanlık kurma şansını yaptığı iki hata nedeniyle yitirdi: Samuel yerine kurban kesti (1 Samuel 13:8-14) ve Tanrı'nın buyurmasına rağmen soykırım gerçekleştirmedi (1 Samuel 15).^[21] Tesniyecilerin David'i ilk gerçek kral olarak gösterme çabaları Şaul'un başarılarını gölgeledi.^[22]

Samuel kitabının ana birimlerinden biri "David'in yükseliş tarihi"dir ve buradaki amaç Şaul'un meşru varisi olarak David'i göstermekti.^[23] Hikâyede tahta geçişin kanunlara uygun olarak gerçekleştiği üzerinde vurgu yapılır; tahta vahşet yoluyla değil, Şaul örneğinde görüldüğü gibi "Tanrı tarafından meshedilerek" gelindi.^[24] Tanrı'ın kral olarak seçtiği David, kraldan da öte Tanrı'nın oğluydu ("Ben ona baba olacağım, o da bana oğul olacak..." - 2 Samuel 7:14).^[25] Tanrı, David ile anlaşma yapıp Kudüs merkezli David hanedanlığını ilelebet korumaya söz verdi.^[26] David'in bu hikâyesi ile 13. yüzyıl Hitit kralının hikâyesi arasında benzerlikler bulunur.^[24]

• Midraş Şmuel (agada)
• Ahit ve tarih
• Yehuda Krallığı
• İsrail Krallığı (Kuzey)

• Samuel 1 and 2 at Bible Gateway25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Bergen, David T. (1996). 1, 2 Samuel. B&H Publishing Group. 
• Gordon, Robert (1986). I & II Samuel, A Commentary. Paternoster Press. 
• Hertzberg, Hans Wilhelm (1964). I & II Samuel, A Commentary. Westminster John Knox Press. 
• Tsumura, Hans Wilhelm (2007). The First book of Samuel. Eerdmans. 

• Auld, Graeme (2003). "1 & 2 Samuel". James D. G. Dunn and John William Rogerson (Ed.). Eerdmans Commentary on the Bible. Eerdmans. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 
• Breytenbach, Andries (2000). "Who Is Behind The Samuel Narrative?". Johannes Cornelis de Moor and H.F. Van Rooy (Ed.). Past, present, future: the Deuteronomistic history and the prophets. Brill. 
• Coogan, Michael D. (2009) A Brief Introduction to the Old Testament: the Hebrew Bible in its Context Oxford University Press
• Dick, Michael B (2004). "The History of "David's Rise to Power" and the Neo-Babylonian Succession Apologies". Bernard Frank Batto and Kathryn L. Roberts (Ed.). David and Zion: biblical studies in honor of J.J.M. Roberts. Eisenbrauns. 
• Eynikel, Erik (2000). "The Relation Between the Eli Narrative and the Ark Narratives". Johannes Cornelis de Moor and H.F. Van Rooy (Ed.). Past, present, future: the Deuteronomistic history and the prophets. Brill. 
• Halpern, Baruch (2001). David's secret demons: messiah, murderer, traitor, king. Eerdmans. 
• Jones, Gwilym H (2001). "1 and 2 Samuel". John Barton and John Muddiman (Ed.). The Oxford Bible Commentary. Oxford University Press. 
• Klein, R.W. (2003). "Samuel, books of". Bromiley, Geoffrey W (Ed.). The international standard Bible encyclopedia. Eerdmans. 
• Knight, Douglas A (1995). "Deuteronomy and the Deuteronomists". James Luther Mays, David L. Petersen and Kent Harold Richards (Ed.). Old Testament Interpretation. T&T Clark. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 
• Knight, Douglas A (1991). "Sources". Watson E. Mills, Roger Aubrey Bullard (Ed.). Mercer Dictionary of the Bible. Mercer University Press. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 
• Schleffer, Eben (2000). "Saving Saul from the Deuteronomist". Johannes Cornelis de Moor and H.F. Van Rooy (Ed.). Past, present, future: the Deuteronomistic history and the prophets. Brill. 
• Soggin, Alberto (1987). Introduction to the Old Testament. Westminster John Knox Press. 
• Spieckerman, Hermann (2001). "The Deuteronomistic History". Leo G. Perdue (Ed.). The Blackwell companion to the Hebrew Bible. Blackwell. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 
• Van Seters, John (1997). In search of history: historiography in the ancient world and the origins of biblical history. Eisenbrauns. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 
• Walton, John H (2009). "The Deuteronomistic History". Andrew E. Hill, John H. Walton (Ed.). A Survey of the Old Testament. Zondervan. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2011. 

Masoretik Metin

• שמואל א Shmuel Aleph - Samuel A3 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Hebrew - English at Mechon-Mamre.org)
• שמואל ב Shmuel Bet - Samuel B3 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Hebrew - English at Mechon-Mamre.org)

Yahudi tercümeleri

• 1 Samuel at Mechon-Mamre26 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Jewish Publication Society translation)
• 2 Samuel at Mechon-Mamre3 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Jewish Publication Society translation)
• Shmuel I - Samuel I (Judaica Press)11 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. translation [with Rashi's commentary] at Chabad.org
• Shmuel II - Samuel II (Judaica Press)11 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. translation [with Rashi's commentary] at Chabad.org

İlgili makaleler

• Introduction to the book of 1 Samuel14 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from the NIV Study Bible
• Introduction to the book of 2 Samuel20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from the NIV Study Bible
• 1 Samuel2 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at BibleStudyTools.com
• 2 Samuel24 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at BibleStudyTools.com