İçeriğe atla

Samtshe

Samtshe bölgesindeki önemli kalelerden biri olan Hertvisi Kalesi.

Samtshe (Gürcüce: სამცხე; okunuşu: "samtsh'e"), Gürcistan’nın güneybatı kesiminde tarihsel bir bölgedir. Tarihsel Mesheti bölgesinin de bir parçasıdır. Geç Orta Çağ'da, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago tarihsel Mesheti topraklarına genişleyince Samtshe adı daha geniş bir alanı ifade ediyordu. Coğrafi koşulları açısından Samtshe dağlık bir bölgedir; yüzeyi küçük düzlükler ve vadilerle kaplıdır.[1]

Bugünkü Ahaltsihe, Aspindza, Adigeni belediyeleri ile bugün Türkiye sınırları içinde bulunan bu bölgeye bitişik toprakları kapsıyordu. Samtshe'nin bugünkü Gürcistan sınırları içinde kalan kısmı, Cavaheti bölgesiyle birlikte Samtshe-Cavaheti idari bölgesini oluşturmaktadır.

Samtshe’nin tarihsel sınırlarını, batıda Arsiani Dağları, kuzeyde Persati (Ğado) Dağları, güneyde Eruşeti Dağları, Kasri Tepesi, Gumbati ve Van gölleri, doğuda Çobi Vadisi (Kura Irmağı’nın sağ kolu) çiziyordu. Odzrhe ve Atskuri, Samtshe’nin en eski merkezleriydi. Samtshe prenslerinden biri olan Samdzivari’nin ikametgâhı burada bulunuyordu. Samdzivari Andria, Hristiyanlığı ilk kabul eden kişi olmuş, Atskuri Kilisesi için Meryem'in ikonasını yaptırmıştır.

Tarihçe

Samtshe adı, Gürcüce: სამი ციხე ("sami tsihe", "üç kale") kelimesinden gelir. Bu kaleler, bölgenin en önemli üç kalesi olan Lomisa Kalesi (Ahaltsihe Kalesi), Odzrhe Kalesi (Abastumani Kalesi) ve Cvaristsihe kaleleriydi. Sahtsihe adı zaman içinde Samtshe'ye dönüşmüştür.[2]

Samtshe, 1040-50’lerde büyük feodal Laparit Bağvaşi’ye, daha sonra ise krallığa bağlıydı. Bu dönemde feodal Sula Kalmaheli, merkezî yönetimin oluşmasına öncülük etti ve Cakel-Tsihiscvarel ailesi Samtshe prenslerinin başı oldu. Moğollar tarafından Samtshe’nin istila edilmesinden sonra 1266 yılında prens Sargis Cakeli, Moğolların doğrudan egemenliğini kabul etti. 12-14. yüzyıllarda Samtshe, ekonomik ve kültürel açıdan önemli gelişme gösterdi. Burada Sapara, Zarzma, Bieti, Çule kiliseleri inşa edildi; kanun kitabı (Beka-Ağbuğa’nın Kanunnâmesi) hazırlandı. 16. yüzyılın ilk yarısında Samtshe ve çevresindeki topraklarda güçlü feodal yönetim Samtshe-Saatabago ortaya çıktı.

16. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Osmanlılar, Samtshe’yi aşama aşama ele geçirdiler. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Samtshe’nin bir bölümü yeniden Gürcistan’a katıldı.

Kaynakça

  1. ^ Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları, (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 24, ISBN 9789941963629.
  2. ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 5 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aspindza</span>

Aspindza, Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe-Cavaheti</span>

Samtshe-Cavaheti, Gürcistan’ın güneybatısında idari bir bölgedir ve bu bölgenin yönetsel merkezi Ahıska kentidir. Kuzeyinde Guria ve İmereti, kuzeydoğu ve doğusunda Şida Kartli ve Kvemo Kartli idari bir bölgeleri, güneyinde Ermenistan ve Türkiye, batısında Acara Özerk Cumhuriyeti yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska</span> Gürcistan şehri

Ahıska, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahıska Belediyesi’in idari merkezi bir kenttir. Tarihsel bir bölge olan Samtshe’nin de merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hertvisi Kalesi</span>

Hertvisi Kalesi Gürcistan'daki en eski kalelerden biridir ve Gürcistan'daki feodal dönem boyunca kullanılmıştır. Güney Gürcistan'daki Tarihsel Mesheti bölgesinde, bugün Samtshe-Cavaheti olarak adlandırılan idari bölgeye (mhare) bağlı Hertvisi köyündedir. Kale ilk kez MÖ. 2. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilise 985 yılında, mevcut duvarlar ise 1354 yılında inşa edilmiştir. Bir efsanede geçtiğine göre, Hertvisi Büyük İskender tarafından yok edilmiştir. Kalenin içine inşa edilmiş birkaç güçlü kule vardır. Kale, kuzeybatıdaki tünelden suyla beslenmektedir. Hertvisi Kalesi, ülke tarihinde yüzyıllar boyunca önemli rol oynamıştır. Kale, 24 Ekim 2007'den beri UNESCO Dünya Mirasları bekleme listesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Atskuri Kalesi</span>

Atskuri Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi kentine 30 km mesafede, Atskuri köyü yakınlarında, Mtkvari (Kura) Nehri'nin sağ kıyısında konumlanmış bir Orta Çağ kalesidir.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Vilayeti</span>

Gürcistan Vilayeti, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklara erken dönemde yaptığı tahrirlerde verdiği isimdir. Nitekim Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği topraklar 1574 ve 1595 tarihli tahrir defterlerinde "Gürcistan Vilayeti'nin mufassal defteri" anlamında Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan kayda geçirilmiştir. Bununla birlikte tahrir defterlerinin tutulduğu dönemden önce Gürcülerden ele geçirilen veya Osmanlı Devleti'nin sınrındaki Gürcü topraklarına da "Gürcistan Vilayeti" dendiği İbrahim Peçevi'nin tarihinden de anlaşılmaktadır. Sonraki dönemde Gürcistan Vilayeti yerine Çıldır Eyaleti adı kullanılmıştır. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklar uzun tarih dilimi boyunca "Osmanlı Gürcistanı", "Türk Gürcistanı", "Müslüman Gürcistan" şeklinde de adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Atskuri</span>

Atskuri, Gürcistan’da Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Deniz seviyesinden 900 metre yükseklikte, Kura Nehri’nin hemen kıyısında yer alır. Ahaltsihe kentine 22 km uzaklıktadır.

Adigeni, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir kasabadır. Ahaltsihe Havzası’nda, Kvabliani Deresi’nin kıyısında, Ahaltsihe-Batum kara yolu üzerinde yer alır. Ahaltishe kentine 32 km uzaklıktadır.

Zazalo, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası’nın güney kesiminde, Kvabliani Deresi vadisinde, 1.480 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 19 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vale</span>

Vale, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir kasabadır. Potshovi Çayı’nın sağ yakasında, Eruşeti Dağı’nın kuzey eteğinde, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 12 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aspindza Belediyesi</span>

Aspindza Belediyesi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan bir belediyedir. Merkezi Aspindza kasabasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tkemlana</span>

Tkemlana, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Kura Nehri’nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 950 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kasabasına 25 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tiseli</span>

Tiseli, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Tiseli Deresi'nin yukarı kesiminde, Oşora Dağı'nın kuzey eteğinde, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Atskuri köyüne 9 km uzaklıktadır.

Çvinta, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güney eteğinde, deniz seviyesinden 1.500 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gurkeli</span>

Gurkeli, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güneyinde, Tsinubani Deresi'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.020 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 24 km uzaklıktadır.

Tsnisi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Kura Nehri'in sol yakasında, deniz seviyesinden 935 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 8 km uzaklıktadır.

Agara, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Deniz seviyesinden 955 metre yükseklikte, Kura Nehri’nin sol kıyısında yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.