İçeriğe atla

Sami dilleri (Ural)

Laponca
Saami
Ana dili olanlarFinlandiya, İsveç, Norveç, Rusya
BölgeLaponya
Konuşan sayısı(30.000 atıf 1992-2013)
Dil ailesi
Yazı sistemiLatin alfabesi
Dil kodları
ISO 639-3Çeşitli:
sma – Güney
sju – Ume
sje – Pite
smj – Lule
sme – Kuzey
sjk – Kemi
smn – Inari
sms – Skolt
sia – Akkala
sjd – Kildin
sjt – Ter
Glottologsaam1281[1]
1. Güney Sami, 2. Ume Sami, 3. Pite Sami, 4. Lule Sami, 5. Kuzey Sami, 6. Skolt Sami, 7. Inrai Sami, 8. Kildin Sami, 9. Ter Sami

Laponca veya Sámi dilleri, İsveç-Finlandiya sınırlarında Laponlarca konuşulan bir Ural dilidir.

Sınıflandırma

Örnekler

Fince-Kuzey Laponca bazı sözcük karşılaştırmaları:

  • ihme – ámás (şaşkınlık, hayret, merak)
  • ilves – álbás (vaşak)
  • jatkaa – joatgit (devam, devam etmek, sürdürmek)
  • keino – geaidnu (yol)
  • liki – lákká (yakın, yaklaşık)
  • luja – loggje (güçlü, kuvvetli)
  • nuori – nuorrá (genç, küçük)
  • potea – buoccát (hasta)

Kaynakça

  1. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Saami". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa</span> kıta

Avrupa, kuzeyde Arktik Okyanusu, batıda Atlantik Okyanusu, güneyde Akdeniz ve doğuda Asya ile çevrili bir kıtadır. Avrupa'nın Asya'dan Ural Dağları, Ural Nehri, Hazar Denizi, Büyük Kafkaslar, Karadeniz ve Türk Boğazlarının su yolları ile ayrıldığı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ural-Altay dil ailesi</span> Ural ve Altay dillerini bir arada toplayan hipotez

Ural - Altay Dil Ailesi, 19. yüzyılda ve bazı ülkelerde 20. yy ortalarına kadar yaygın biçimde kabul edilen, Ural ve Altay dillerini bir arada toplayan hipotezdir. Günümüzde ise dil bilimciler arasında bu dillerin birbiriyle alakası olmadığı ve Ural-Altay dil ailesinin gerçek olmadığı konusunda fikir birliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Laponlar</span> Kuzey İskandinavya, Karelya ve Finlandiyada yaşayan Fin-Ugor toplumu.

Laponlar ya da Samiler, Norveç ve İsveç'in Kuzey Kutup Dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik grup. Laponların günümüzdeki sayıları 60.000 kadardır ve %70'i Ural dil ailesine bağlı Sami (Saame) dili olan Laponca konuşur.

<span class="mw-page-title-main">Ural dilleri</span> otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 50 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesi

Ural dilleri, içinde otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 25 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesidir. Dünya üzerinde en çok konuşanı olan Ural dilleri, sırasıyla Macarca, Fince, Estonca, Marice ve Udmurtçadır. Yine dünyada içinde belirgin olarak Ural dilleri konuşanı barındıran ülkeler Estonya, Finlandiya, Macaristan, Romanya, Rusya, Sırbistan ve Slovakya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Göktürk Kağanlığı</span> Göktürk devletinin ikiye ayrılmasıyla kurulmuş bir Türk devleti

Doğu Göktürk Kağanlığı, 582-630 yılları arası varlığını sürdüren tarihi Türk devleti. 582 yılında bölünen Göktürk Kağanlığı'nın doğu kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">Afro-Asya dilleri</span> eski adıyla Hami-Sami dilleri olup; yaklaşık olarak 375 dilden oluşan bir dil ailesi

Afro-Asyatik, Afrasya veya eski adıyla Hami-Sami dil ailesi, yaklaşık olarak 300 dilden oluşan bir dil ailesi. Afroasya dilleri coğrafi açıdan Kuzey Afrika, Afrika Boynuzu, Sahel ve Güneybatı Asya'ya yayılmış olup 500 milyondan fazla insan tarafından anadil olarak konuşulmaktadır. Ailedeki en büyük ve baskın dil grubu, 313 milyon anadil konuşuruyla Sami diller kolunda yer alan Arapça değişkeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Samice</span>

Kuzey Laponca, Laponya'nın resmî dilidir. Ural dilleri'nin Fin - Baltık, Fin - Lappiç kolundandır. Estonca, Fince, Karelce, Macarca ve Võro ile aynı gruptandır. Kuzey Sami dili Norveçte Sami dil idaresi bölgesinde Norveççe ile birlikte resmi dil statüsü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Boden</span>

Boden, İsveç'in kuzeydoğusunda yer alan bir şehirdir. Sulak ve ormanlık bir bölgede kurulan şehrin güneyinde Baltık Denizi kıyıları bulunmaktadır.

Meänkieli, Ural dilleri'ne bağlı olan bir Kuzey Avrupa dillerinden Fincenin bir lehçesidir. İsveç'te yaşayan Torneträsk Gölü çevresinde sâkin olan Finlerin konuşma şeklidir. Ancak Torne Vadili Finler, kendilerini Finlerden ayrı bir halk olarak görürler ve ayrı bir dil konuştuklarını kabullenirler. İsveç devleti de bunu böyle kabul edip, okullarda bu dilde eğitimi tanır, devlet televizyonu ve radyosunda Meänkieli yayınlar yapar ve Tornedarin bölgesinde bu dili bölgesel tanınmış azınlık dili olarak resmî statü verir.

<span class="mw-page-title-main">Norrbotten (il)</span>

Norrbotten ili, İsveç'in en kuzeyinde yer alan Norrbotten ve Lapland bölgeleri üzerinde kurulu olan bir ildir. İlin tek komşusu Västerbotten ili olup, ilin doğusunda ayrıca Botni Körfezi kıyıları yer almaktadır. İl ayrıca Norveç ve Finlandiya ile de komşu olup Finlandiya ile komşu olan en tek İsveç ilidir. İlin yönetim merkezi Luleå'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Samice Vikipedi</span> Vikipedinin Kuzeylapça sürümü

Kuzey Samice Vikipedi veya Kuzey Laponca Vikipedi, Vikipedi'nin Kuzey Samice sürümüdür. 21 Ekim 2024 tarihi itibarıyla, Kuzey Samice Vikipedi'nin 7.892 maddesi, 30.429 kullanıcısı ve 5 hizmetlisi bulunmaktadır. Açıldığı günden beri 303.650 kez katkıda bulunulmuştur.

Kildin Samice, Kuzeybatı Rusya'da Kola Yarımadası'nda 600 kişi tarafından konuşulan bir Sami dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Inari Samice</span>

Inari Samice (anarâškielâ), Finlandiya'nın kuzeyinde Laponya'da konuşulan bir Sami dilidir. Dil yaklaşık 300 kişi tarafından konuşulmakta olup çoğunluğu orta yaş ve üzerindedir ve Inari'de yaşamaktadırlar. Sadece Finlandiya'da konuşulan tek Sami dilidir. Günümüzde önemli derecede tehlike altında bir dil olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Skolt Samice</span>

Skolt Samice (sääʹmǩiõll), Finlandiya'nın kuzeyinde Laponya'da ve Rusya'da Lovozero Gölü bölgesinde konuşulan bir Sami dilidir.

<span class="mw-page-title-main">İsveç'te azınlık dilleri</span>

İsveç'te en önemli 5 azınlık dili vardır. Bunlar Fince, Meänkieli, Laponca, Romanca ve Yidiş dilidir. İsveççe işaret dilinin yahudi versiyonu da bir azınlık dili sayılır. Ancak buna karşın İsveç'te halkın çoğu resmi dil olan İsveççeyi bilir.

Akkala Laponcası, özellikle Rusya'da Babin Sámi olarak da anılır, Aʼkkel'in Lapon köylerinde konuşulan bir Lapon diliydi, Čuʼkksuâl ve Sââʼrvesjäuʼrr, Rusya'daki Kola Yarımadası'nın iç kesimlerinde konuşulurdu.Önceden yanlışlıkla Kildin Laponcası'nın bir lehçesi olarak onaylanmış bu dil, son dönemlerde batı komşusu Skolt Laponcası ile en yakından ilişkili olan bağımsız bir Lapon dili olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Samice</span>

Güney Samice, çoğunlukla Norveç ve İsveç'in orta kesimlerinde konuşulan bir Sami dilidir. Yaklaşık 600 kişi tarafından konuşulmakta olup tehlike altında bir dildir. Norveç'in Hattfjelldal, Røros, Snåsa ve Røyrvik belediyelerinde resmi dil olup İsveç'te de Sami dillerinin bir parçası olarak azınlık dil olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lule Samice</span>

Lule Samice (julevsámegiella), çoğunlukla Norveç'in Nordland ili ve İsveç'in Lule Nehri çevresinde konuşulan bir Sami dilidir. Yaklaşık 650 kişi tarafından konuşulmakta. Norveç'in Hamarøy belediyesinde resmi dil olup İsveç'te de Sami dillerinin bir parçası olarak azınlık dil olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pite Samice</span>

Pite Samice (bidumsámegiella), çoğunlukla İsveç'te Pite Nehri çevresinde ve kısmen Norveç'te konuşulan bir Sami dilidir. Yaklaşık 25-50 civarında kişi tarafından konuşulmakta olup tehlike altında bir dildir.