İçeriğe atla

Sami dilleri

Sami dillerinin yaklaşık tarihî dağılımı

Sami dil ailesi veya Semitik diller, Afro-Asya dil ailesinin[1] bir alt grubudur. Orta Doğu'da yaygın olan antik dillerin çoğunu kapsar. Bunların arasında Arapça, Amharca ve İbranice en fazla konuşulan Sami dilleridir. Ayrıca Fenikece ve Akadca da Sami dil ailesinin mensubudur. Ama bu iki dil günümüzde konuşulmamaktadır. Aramice, Arapça ve İbranicenin lehçelerinden olan Süryanice de bölgede kullanılan Sami dillerine örnek olarak gösterilebilir. Sami adı Nuh'un oğlu Sam'dan gelmektedir. Maltaca, Malta Adası'nda konuşulan bir Sami dilidir.

Günümüzde anadili olarak Sami dillerini konuşan insanların sayısı 300 milyondan fazladır. Bu kitlenin çok büyük bir kısmı sadece Arapça konuşmaktadır. Etiyopya devletinin resmî dili olan Amharca da en çok konuşulan Sami dillerinden olup Güney Sami dilleri kolunun Etiyopik alt grubuna aittir.[]

Sami veya Semitik tabiri günümüzde daha çok İbrani ve Arapları tanımlamakta kullanılır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arapça</span> Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dil

Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusuna uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Tüm lehçeleri ile birlikte 420 milyonu aşkın kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. Arap Birliği'ne üye 22 ülke ile Çad ve Mali dâhil olmak üzere 24 ülkede resmî dildir. Aynı zamanda kısmî olarak tanınan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Somaliland ile Tanzanya'da (Zanzibar) resmî dil statüsündedir. Arap Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler'in kabul edilen altı resmî dilinden biridir. Nijer, Senegal ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal/azınlık dili olarak tanınmıştır. Arapça İran, İsrail, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika Cumhuriyeti anayasalarında özel dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">İbranice</span> Afro-Asyatik dil ailesinin Kenan koluna bağlı bir dil

İbranice (עִבְרִית‎,

<span class="mw-page-title-main">Arnavutça</span>

Arnavutça, başta Balkanlar'daki Arnavutlar olmak üzere Avrupa, Türkiye, Amerika ve Okyanusya'daki Arnavut diasporası tarafından konuşulan bir Hint-Avrupa dilidir. Dünyada yaklaşık 7.5 milyon insan tarafından konuşulan Arnavutça, Hint-Avrupa dil ailesinin özgün bir koludur ve hemen hemen hiçbir dille yakından akraba değildir.

Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.

Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kenan</span>

Kenan veya Kenan Diyarı, MÖ 2. milenyumun sonlarında, Eski Yakın Doğu'da Sami dili konuşan medeniyetlerin varlıklarını sürdürdüğü tarihî bölgedir. Kenan terimi, Tanah'ın tamamında geçer ve Filistin olarak bilinen coğrafi bölgeye denk gelir. Özellikle de İncil'in anlatımının ana ortamını sağlayan Güney Levant bölgelerine atıfta bulunur: Fenike, Filistiya ve İsrail.

<span class="mw-page-title-main">Afro-Asya dilleri</span> eski adıyla Hami-Sami dilleri olup; yaklaşık olarak 375 dilden oluşan bir dil ailesi

Afro-Asyatik, Afrasya veya eski adıyla Hami-Sami dil ailesi, yaklaşık olarak 300 dilden oluşan bir dil ailesi. Afroasya dilleri coğrafi açıdan Kuzey Afrika, Afrika Boynuzu, Sahel ve Güneybatı Asya'ya yayılmış olup 500 milyondan fazla insan tarafından anadil olarak konuşulmaktadır. Ailedeki en büyük ve baskın dil grubu, 313 milyon anadil konuşuruyla Sami diller kolunda yer alan Arapça değişkeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Tibet dilleri</span>

Çin-Tibet dil ailesi, 400'den fazla Doğu Asya dilini içeren bir dil ailesi. Çin-Tibet dilleri, 40'ı aşkın farklı alt gruba sahiptir. Ancak genellikle Çin dilleri ile bu gruba ait olmayan tüm farklı grupları tanımlamak için kullanılan Tibet-Birman dilleri şeklinde ayrılmaktadır. Ailenin en çok konuşulan üyeleri Çince, Tibetçe, Dzongka ve Birmanca olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bantu dilleri</span>

Bantu dilleri, Nijer-Kongo dillerinin Sahraaltı Afrika'da konuşulan 400'den fazla dili içeren önemli bir koludur.

<span class="mw-page-title-main">Sam</span> Dini figür, Nuhun oğlu

Sam, Kitab-ı Mukaddes'e göre Nuh'un oğullarından biri. Bazı inanışlarda ikinci oğlu olarak kabul edilse de genellikle Nuh peygamberin en büyük oğlu olduğu düşünülmektedir. Eski Ahit'in başlangıç kitabı olan Tekvin'in 10 bap 21. ayetinde Sam'ın Yafes’in ağabeyi olduğu belirtilmekle birlikte, bir muğlâklık söz konusudur. Tekvin 11.10'da Sam’ın, oğlu Arpakşat’ın Tufandan iki yıl sonra gerçekleşen doğumu sırasında 100 yaşında olduğu belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">Berberi dilleri</span>

Berber dilleri Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır (Siwa) ile Mali ve Nijer'deki küçük Berber toplulukları tarafından konuşulan birbiri ile yakın akraba olan bir diller grubudur. Nispeten seyrek bir toplulukta Sahara ve Sahel'in kuzeyine doğru uzanır. Afro-Asyatik diller ailesindendir. Birbiri ile çok yakın olan kuzey Berber dillerini konuşanlar arasında bunları tek bir standard altında birleştirmek için bir hareket vardır. Geleneksel olarak Orta Fas Tamazigti'ni işaret eden Tamazigt adı da bu standard Berberce dilini veya tüm Berberce için kullanılır ancak kullanım ceşitlilik gösterir ve pek çok Berberi kendini Tamazigt olarak tanımlamaz.

Amharca, Sami dil ailesinin Güney Sami Grubuna ait olan bir dil. Kuzey ve orta Etiyopya'ya özgün olan Amharaların dili olup anadili olarak yaklaşık 15.000.000 kişi tarafından konuşulur. Toplam 25.000.000 konuşanı vardır. Amharca, Arapçadan sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Sami dilidir. Ge'ez alfabesi ile yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Arapçanın lehçeleri</span> Dil çeşitleri ailesi

Arapçanın lehçeleri İslam'dan önce kelimeler, kalıplar ve tamlamalar konusunda farklılık gösteriyordu. Ve yazılı eserler içinde ortak bir dil kullanılıyordu. Antere bin Şeddad'ın şiirleri üzerinden 1500 sene geçmesine rağmen anlaşılabilmektedir. Bu ortak lehçe İslam'ın ortaya çıkışından sonra da devam etmiştir.

Eski Mısır dili ya da Eski Mısırca, Mısır dilinin bir gelişim evresini yansıtan, Eski Krallık dönemi yazıtları ve tabut metinleri yahut geç döneme ait metinlerde karşılaşılan bir antik dildir. Eski Mısır dili, antik Mısır dilinin günümüze ulaşan en eski gelişim evresini ve en eski Afro-Asyatik dili oluşturmaktadır. Bu dilde günümüze ulaşan metinler, o dönemde Mısır'da konuşulan dilden ziyade, o dönemin yazılı kültürünü yansıtmaktadır ve muhtemelen konuşulan dil ile arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Eski Mısır dili, Mısırca'nın ilk evrimsel devresini oluşturmakla birlikte, zamanla yerini Orta Mısırca'ya bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Araplaşma</span> Arap olmayan bir bölgenin fethi ile nüfusta Arap etkisinin artması

Araplaşma, Arap olmayan bir bölgenin fethi ile Arap olmayan nüfusta Arap etkisinin artmasını, Arap dilinin, kültürünün, kimliğinin kademeli olarak benimsenmesini tarif eder. İslam dini ve bunlarla ilişkili olarak İslam'a dayanan sosyo-politik düzen ile Arapça bir kitap olan Kur'an Araplaşmada merkezi bir rol oynamıştır. Ve Bu, genellikle fethedilen topraklarda İslamileştirme ile beraber ilerlemiştir. Genel olarak, Arap orijinli unsurlar, fethedilen medeniyetlerden oluşan çeşitli unsurlarla çeşitli şekillerde birleşti. Araplaştırma; Irak, Suriye, Sudan, Moritanya, Cezayir ve Libya'daki Arap milliyetçisi rejimler tarafından Arap yerleşimlerini genişletme, Arap dışındaki azınlıkların sınır dışı edilmeleri ve Arap olmayan nüfusta Arap kimlik ve kültürünün uygulanmasını, özellikle eğitimde Arapça olmayan anadillere izin vermemek gibi yöntemler ile modern çağlarda da devam etti.

Oromca, Afrika Boynuzu'nda konuşulan bir Afro-Asyatik dildir. Afro-Asyatik ailesinin Cushitic şubesinde en çok konuşulan dildir. Oromo'nun farklı biçimleri, Etiyopya'da 24,6 milyondan fazla Oromo tarafından ve komşu halkın yanı sıra kuzey ve doğu Kenya'da da yarım milyon Oromo tarafından ana dil olarak konuşuluyor.

<span class="mw-page-title-main">Amharalar</span> Etiyopyada yaşayan etnik grup

Amharalar veya Amharlar, Etiyopya'nın özellikle Amhara Bölgesi'nin kuzey ve orta dağlık bölgelerinde geleneksel olarak yaşayan bir etnik gruptur. 2007 ulusal nüfus sayımına göre, Etiyopya nüfusunun %26,9'unu oluşturan 19.867.817 kişiyi kapsamakta ve çoğunlukla Etiyopya Ortodoks Kilisesi Ortodoks Hristiyan üyeleridir. Etiyopya göçmen topluluğunda, özellikle Kuzey Amerika'da da bulunurlar. Bu söz Amharca, bir Afrika-Asya dilini Sami dalı, bir üyesi Ethiosemitic Etiyopya resmi dili olarak hizmet grubu. Bazı akademisyenler, Tigrayalıları ve Amhara'yı Habeş kimliğinin, birkaç Batılı akademisyen ve Etiyopyalı etno-milliyetçi siyasi partinin öne sürdüğü, ancak kamuoyu ya da en yerli yerli akademisyenler tarafından yaygın olarak kabul edilmeyen ultra neo-muhafazakâr bir tanımı altında uygun olarak sınıflandırdılar. bölge.

Çoğu Avrupa dili Hint-Avrupa dil ailesine üyedir. 2018'le birlikte 744 milyonluk toplam Avrupa nüfusunun %94'ü bir Hint-Avrupa dilini ana dili olarak konuşmaktadır. Her biri 200 milyon konuşanla Latin, Cermen ve Slav dilleri Avrupalıların %90'ını oluşturarak en büyük grubu oluşturmaktadır. Daha küçük Hint-Avrupa dillerine Helenik, Baltık, Arnavutça, Hint-Aryan ve Kelt dilleri örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Modern İbranice</span> İbranicenin modern biçimi

Modern İbranice, İsrail İbranicesi veya Basitleştirilmiş İbranice;, konuşanları tarafından genellikle 'normal İbranice' olarak anılan, günümüzde konuşulan İbranice dilinin standart biçimidir. Antik çağlardan beri konuşulan ve Semitik dil ailesinin Kenan kolunda bulunan İbranice, MÖ 3. yüzyılda Aramice'nin batı lehçesiyle, yerel dil olarak değiştirildi ancak edebi dil olarak kullanılmaya devam etti. Günümüzde İsrail Devleti'nin resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Hami dilleri</span>

Hami dilleri, Sami dillerine ait olmayan Afro-Asyatik dillerin sınıflandırılması için 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın ortalarına kadar kullanılmış, günümüzde ise geçerliliğinin yitirmiş bir dil koludur. Berberi, Mısır, Çad ve Kuşitik gibi dil gruplarını kapsamış Hami dilleri, bu dil gruplarının hepsinin ortak bir kökene dayanarak tek bir genetik kol oluşturmak yerine Afroasya ailesi içerisinde kendi başlarına ayrı birer anakol olduğu görüşünün yaygınlaşmasının ardından kullanımdan kalkmıştır.