İçeriğe atla

Samanyolu

Başlığın diğer anlamları için Samanyolu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Samanyolu Gökadası
Paranal Gözlemevi üzerinde gece gökyüzündeki Samanyolu galaktik merkezi (lazer, teleskop için bir kılavuz yıldız yaratır)
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızYay
Sağ açıklık (α)17sa 45d 40,03599s[1]
Dik açıklık (δ)−29° 00′ 28,1699″[1]
Galaksi sınıfıSb; Sbc; SB(rs)bc[2][3]
Boyut26,8 ± 1,1 kpc (87.400 ± 3.600 ly)
(çap; 25,0 mag/yay-saniye2 B-bandı izofotu)[4]
Özellikler
Mesafe7,935-8,277 kpc (25.881-26.996 ly)[5][6][7][a]
Kütle (m)1,15×1012[8][9][10] M☉
Yıldız sayısı100–400 milyar ((1–4)×1011)[11][12]
İnce disk kalınlığı220-450 pc (718-1.470 ly)[13]
Kalın disk kalınlığı2,6 ± 0,5 kpc (8.500 ± 1.600 ly)[13]
Açısal momentum~1×1067 J s[14]
Güneş'in Galaktik dönüş süresi212 Milyon yıl[15]
Sarmal model dönüş periyodu220–360 Milyon yıl[16]
Çubuk modeli dönüş periyodu160–180 Milyon yıl[17]
CMB yapısına göre görece hız552,2±5,5 km/s[18]
Güneş'in konumunda kaçış hızı550 km/s[19]
Güneş'in konumundaki karanlık madde yoğunluğu0,0088+0,0024
-0,0018 M☉pc−3 (0,35+0,08
-0,07 GeV cm−3)[19]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Samanyolu veya Kehkeşan,[20] Güneş Sistemi'ni içeren bir galaksidir. Dünya'dan görünümünü açıklayan tanımıyla: gece gökyüzünde görülen ve çıplak gözle tek tek ayırt edilemeyen yıldızlardan oluşan puslu bir ışık şerididir. Yerel Küme'nin bir parçası olan çubuklu sarmal türdedir. Gözlemlenebilir evrende bulunan sayısız galaksiden sadece bir tanesidir. 23 Ekim 2015 Cuma günü Ruhr-Universität Bochum üyesi Alman astronomlar tarafından 46 milyar piksellik "855.000X54.000" çözünürlükte Samanyolu galaksisi haritası yayınlanmıştır.[21]

Tarihçe

Etimoloji

Galaksi terimini kökeni, Eski Yunancada bizim galaksimizi belirtmek üzere kullanılan "sütlü, süt gibi, sütsü" manalarına gelen galaxias (Yunanca: γαλαξίας) sözcüğü ya da "süt dairesi" anlamındaki kyklos galaktikos (Yunanca: κύκλος γαλακτίκος) terimidir. Bu terim ve dolayısıyla Batı kültüründe Samanyolu için kullanılan "Süt Yolu" terimi eski Yunan mitolojisindeki bir mitostan kaynaklanır: Bir gece, Zeus ölümlü bir kadından yaptığı oğlu Herakles'i fark ettirmeden uykuya dalmış olan Hera'nın göğsüne koyar. Bebek Herakles, Hera'nın memelerinden akan sütü içecek ve böylece ölümsüz olacaktır. Fakat Hera, gece uyanıp tanımadığı bir bebeği emzirdiğini fark edince onu fırlatıp atar ve boşalan memesinden çıkan süt de gece gökyüzüne fışkırıp akar. Hikâyeye göre geceleyin gökte sönük bir ışıkla pırıldar hâlde gördüğümüz “Süt Yolu” (Türkçede Samanyolu) denilen kuşak, böyle oluşmuştur.[22]

Samanyolu veya "süt çemberi", Yunanların gökyüzünde tanımladığı 11 "daireden" sadece biriydi, diğerleri Zodyak, Meridyen, Ufuk, Ekvator, Yengeç ve Oğlak dönenceleri, Kuzey Kutbu ve Antarktik çevreleri ve her iki kutuptan geçen iki gök çemberiydi (colure).

Keşif

Antik çağda Grek filozofu Democritus (450–370 MÖ), geceleyin gökyüzünde görünen Süt Yolu denilen ışıklı bölgenin uzak yıldızlardan oluşuyor olabileceğine dikkat çekmişti.[23] Aristo'nun (384-322 MÖ) düşüncesine göreyse Süt Yolu büyük, birbirine bağlı çok sayıdaki yıldızın alevlenmesinden kaynaklanmaktaydı ve bu alevler Dünya atmosferinin üst kısmında yer almaktaydı.

Arap astronom İbn-i Heysem (965-1037), Samanyolu’nun ıraklık açısını gözlemleme ve ölçme girişiminde bulundu;[24] Süt Yolu’nun ıraklık açısı yoktu. Bunun üzerine “bu, Dünya’dan uzaktadır, atmosfere ait değildir” diyerek Aristo’nun görüşüne karşı çıktı.[25] İranlı astronom Birûni (973-1048) Samanyolu Gök Adası’nın sayısız bulutsu yıldızlar yığını olabileceği görüşünü ortaya attı.[26] İbn Bacce ise Samanyolu’nun pek çok yıldızdan oluştuğunu ve gözümüze sürekli bu şekilde görünmesinin Dünya atmosferindeki kırılımdan kaynaklanıyor olabileceğini ileri sürdü.[27] İbn Kayyim El-Cevziyye (1292-1350), Samanyolu Gök Adası’nın sabit yıldızlar feleğinde bir araya gelmiş çok sayıdaki küçük yıldızlardan oluştuğunu ve bu yıldızların gezegenlerden daha büyük olduklarını ileri sürdü.[28]

Samanyolu Gök Adası’nın birçok yıldızdan oluşmasının ilk kanıtı Galileo Galilei’den geldi. 1610 yılında Samanyolu Gök Adası’nı bir teleskopla inceleyen Galilei, bunun çok sayıdaki yıldızın bir araya gelmesinden oluştuğunu fark etti.[29] 1750’de İngiliz astronom ve matematikçi Thomas Wright, “Evren'in orijinal bir teorisi ya da yeni hipotezi” adlı eserinde gök adanın Güneş Sistemi’ne benzer tarzda, fakat daha büyük ölçekte, kütleçekim gücüyle birbirlerine bağlı çok sayıdaki dönen yıldızlardan oluşmuş bir kitle olduğu görüşünü ortaya attı. Bunun sonucunda bu düşünceye göre söz konusu yıldızların oluşturduğu ve bizim de içinde bulunduğumuz bu disk, bizim gökyüzüne bakışımız açısından bize gökyüzünde Süt Yolu olarak görünüyor olabilirdi.[30]

1785’te William Herschel tarafından sayılan yıldızlardan yola çıkılarak hazırlanan Samanyolu diyagramı. O dönemde Güneş, gök ada merkezine yakın olduğu zannedildiğinden gök ada merkezine yakın olarak işaretlenmiştir (Günümüzde Güneş'in gök ada merkezine yaklaşık 28.000 ışık yılı uzaklıkta olduğunu biliyoruz.)

Immanuel Kant, 1755'teki bilimsel incelemesinde Thomas Wright'ın düşünce ve çalışmalarını biraz daha ayrıntılandırdı, gök adamızın da Güneş Sistemi’mize benzer biçimde kütleçekim ile bir arada tutulan ve dönen bir yıldız kümesi olduğunu (haklı olarak) ifade etti. Kant, ayrıca o dönemde gözlemlenebilen birkaç bulutsunun da ayrı gök adalar olabilecekleri varsayımında bulundu. (Bu adın verilme nedeni dürbünle bakıldığında ışık veren gaz bulutu gibi gözükmeleridir.) Samanyolu Gök Adası’nın biçimi ve Güneş’in gök ada içindeki konumu hakkındaki ilk girişim, 1785’te gökyüzünün farklı bölgelerindeki yıldızları özenle sayan William Herschel’den geldi. Herschel, Güneş Sistemi’ni merkeze yakın bir yere koyarak gök adanın biçimini gösteren bir diyagram hazırladı.[31][32]

Jacobus Kapteyn, hassas bir yaklaşım sergileyerek 1920’deki çiziminde Güneş’in merkeze yakın bulunduğu elips biçimli küçük bir gök ada tasarladı. Farklı bir yöntem uygulayan Harlow Shapley ise küresel kümeler kataloğu çalışmasında kendinden öncekilerden tümüyle farklı olarak gök adamızı Güneş’in merkezden uzak olduğu yaklaşık 70 kiloparsek yarıçapındaki yassı bir disk biçiminde tasarladı.[30] Her iki hatalı çalışma da galaktik düzlemde ışığın yıldızlararası toz vasıtasıyla soğurulmasını hesaba katmamıştı. Soğrulma; ancak Robert Julius Trumpler’in 1930’da açık yıldız kümeleri üzerinde çalışırken bu etkiyi ölçmesinden sonra hesaba katılmaya başlandı ve günümüzdeki gök ada görünümü kuramlarına ulaşıldı.[33]

Samanyolu galaksisinin güneş sisteminden görünümünün 360 derece panoramik fotoğrafı

Yapısı

Samanyolu galaksisi ve kolları

Samanyolu'nun şekli hakkındaki yaygın görüş, onun bir çubuklu sarmal galaksi olduğu yönündedir.[34] Merkezdeki çubuk şeklindeki yıldız yoğunlaşmasının iki ucundan logaritmik spiral şeklinde uzayan iki ana kol ve yardımcı kollar, galaksinin şeklini oluşturur.[35] Bu görüş ilk olarak 1990'larda gündeme gelmiş,[36] 2005 yılında Spitzer Uzay Teleskobu'ndan alınan bilgilerle kuvvetlendirilmiştir.[37]

Tıklanabilir harita

Tıklanabilir harita, en az 200 milyar yıldız içeren ve sarmal bir gök ada olan Samanyolu'nun tümünü göstermektedir. Güneş'imiz, merkezden 26.000 ışık yılı uzaklıkta Avcı kolu'nun derinliklerinde gizlenmiştir. Gök adamızın merkezine doğru olan yıldızlar, bizim bulunduğumuz yerdekilere göre birbirlerine çok daha yakındır. Ayrıca gök ada düzleminin oldukça dışında yer alan küçük küresel yıldız kümelerinin varlığına da dikkat edilmelidir. Yine dikkat edilmesi gereken bir başka konu da gök adamız tarafından yavaşça yutulan bir cüce gök adanın (Cüce Yay) varlığıdır.

Messier 75Messier 2Messier 15Messier 30Küresel yıldız kümesiMessier 3Messier 68GüneşMessier 5Cüce YayKuğu koluMessier 13Kahraman koluAvcı koluYay koluCetvel koluKüresel yıldız kümesiKalkan-Güneyhaçı kolu
Samanyolu gök adası (tıklanabilir harita)

Notlar

  1. ^ Galaktik merkeze olan mesafe (Sagittarius A*)

Kaynakça

  1. ^ a b Petrov, L.; Kovalev, Y. Y.; Fomalont, E. B.; Gordon, D. (2011). "The Very Long Baseline Array Galactic Plane Survey—VGaPS". The Astronomical Journal. 142 (2). s. 35. arXiv:1101.1460 $2. Bibcode:2011AJ....142...35P. doi:10.1088/0004-6256/142/2/35. 
  2. ^ Gerhard, O. (2002). "Mass distribution in our Galaxy". Space Science Reviews. 100 (1/4). ss. 129-138. arXiv:astro-ph/0203110 $2. Bibcode:2002SSRv..100..129G. doi:10.1023/A:1015818111633. 
  3. ^ Frommert, Hartmut; Kronberg, Christine (26 Ağustos 2005). "Classification of the Milky Way Galaxy". SEDS. 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2015. 
  4. ^ Goodwin, S. P.; Gribbin, J.; Hendry, M. A. (Ağustos 1998). "The relative size of the Milky Way". The Observatory. Cilt 118. ss. 201-208. Bibcode:1998Obs...118..201G. 
  5. ^ Event Horizon Telescope Collaboration; ve diğerleri. (2022). "First Sagittarius A* Event Horizon Telescope Results. VI. Testing the Black Hole Metric". The Astrophysical Journal. 930 (2). ss. L17. arXiv:2311.09484 $2. Bibcode:2022ApJ...930L..17E. doi:10.3847/2041-8213/ac6756. 
  6. ^ Banerjee, Indrani; Sau, Subhadip; SenGupta, Soumitra (2022). "Do shadows of SGR A* and M87* indicate black holes with a magnetic monopole charge?". arXiv:2207.06034 $2. 
  7. ^ Abuter, R.; ve diğerleri. (2019). "A geometric distance measurement to the Galactic center black hole with 0.3% uncertainty". Astronomy & Astrophysics. Cilt 625. ss. L10. arXiv:1904.05721 $2. Bibcode:2019A&A...625L..10G. doi:10.1051/0004-6361/201935656. 
  8. ^ Starr, Michelle (8 Mart 2019). "The Latest Calculation of Milky Way's Mass Just Changed What We Know About Our Galaxy". ScienceAlert.com. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019. 
  9. ^ Watkins, Laura L.; ve diğerleri. (2 Şubat 2019). "Evidence for an Intermediate-Mass Milky Way from Gaia DR2 Halo Globular Cluster Motions". The Astrophysical Journal. 873 (2). s. 118. arXiv:1804.11348 $2. Bibcode:2019ApJ...873..118W. doi:10.3847/1538-4357/ab089f. 
  10. ^ Kafle, P.R.; Sharma, S.; Lewis, G.F.; Bland-Hawthorn, J. (2012). "Kinematics of the Stellar Halo and the Mass Distribution of the Milky Way Using Blue Horizontal Branch Stars". The Astrophysical Journal. 761 (2). s. 17. arXiv:1210.7527 $2. Bibcode:2012ApJ...761...98K. doi:10.1088/0004-637X/761/2/98. 
  11. ^ Frommert, H.; Kronberg, C. (25 Ağustos 2005). "The Milky Way Galaxy". SEDS. 12 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2007. 
  12. ^ Wethington, Nicholos. "How Many Stars are in the Milky Way?". 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  13. ^ a b Bland-Hawthorn, Joss; Gerhard, Ortwin (2016). "The Galaxy in Context: Structural, Kinematic, and Integrated Properties". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. Cilt 54. ss. 529-596. arXiv:1602.07702 $2. Bibcode:2016ARA&A..54..529B. doi:10.1146/annurev-astro-081915-023441. 
  14. ^ Karachentsev, Igor. "Double Galaxies § 7.1". ned.ipac.caltech.edu. Izdatel'stvo Nauka. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2015. 
  15. ^ "A New Map of the Milky Way". Scientific American. 1 Nisan 2020. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  16. ^ Gerhard, O. (2010). "Pattern speeds in the Milky Way". arXiv:1003.2489v1 $2. 
  17. ^ Shen, Juntai; Zheng, Xing-Wu (2020). "The bar and spiral arms in the Milky Way: Structure and kinematics". Research in Astronomy and Astrophysics. 20 (10). s. 159. arXiv:2012.10130 $2. Bibcode:2020RAA....20..159S. doi:10.1088/1674-4527/20/10/159. 
  18. ^ Kogut, Alan; ve diğerleri. (10 Aralık 1993). "Dipole anisotropy in the COBE differential microwave radiometers first-year sky maps". The Astrophysical Journal. Cilt 419. ss. 1…6. arXiv:astro-ph/9312056 $2. Bibcode:1993ApJ...419....1K. doi:10.1086/173453. 
  19. ^ a b Kafle, P.R.; Sharma, S.; Lewis, G.F.; Bland-Hawthorn, J. (2014). "On the Shoulders of Giants: Properties of the Stellar Halo and the Milky Way Mass Distribution". The Astrophysical Journal. 794 (1). s. 17. arXiv:1408.1787 $2. Bibcode:2014ApJ...794...59K. doi:10.1088/0004-637X/794/1/59. 
  20. ^ "tureng: kehkeşan". 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2016. 
  21. ^ "46 Milyar Pixellik Harita". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  22. ^ Koneãn˘, Lubomír. "Emblematics, Agriculture, and Mythography in The Origin of the Milky Way gALAXY 20 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF). Academy of Sciences of the Czech Republic. Retrieved on 2007-01-05.
  23. ^ Burns, Tom (2007-07-31). "Constellations reflect heroes, beasts, star-crossed lovers". The Dispatch. Retrieved on 2008-03-18.
  24. ^ Mohamed, Mohaini (2000), Great Muslim Mathematicians, Penerbit UTM, pp. 49–50, ISBN 983-52-0157-9, OCLC 48759017
  25. ^ Bouali, Hamid-Eddine; Zghal, Mourad; Lakhdar, Zohra Ben (2005). "Popularisation of Optical Phenomena: Establishing the First Ibn Al-Haytham Workshop on Photography 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF). The Education and Training in Optics and Photonics Conference. Retrieved on 2008-07-08.
  26. ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., " Abu Rayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni", MacTutor History of Mathematics archive.
  27. ^ Josep Puig Montada (September 28, 2007). "Ibn Bajja". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved on 2008-07-11.
  28. ^ Livingston, John W. (1971), "Ibn Qayyim al-Jawziyyah: A Fourteenth Century Defense against Astrological Divination and Alchemical Transmutation", Journal of the American Oriental Society 91 (1): 96–103 [99], doi:10.2307/600445
  29. ^ O'Connor, J. J.; Robertson, E. F. (November 2002). "Galileo Galilei 30 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". University of St. Andrews. Retrieved on 2007-01-08.
  30. ^ a b Evans, J. C. (1998-11-24). "Our Galaxy 30 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". George Mason University. Retrieved on 2007-01-04.
  31. ^ Marschall, Laurence A. (1999-10-21). "How did scientists determine our location within the Milky Way galaxy--in other words, how do we know that our solar system is in the arm of a spiral galaxy, far from the galaxy's center? 1 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Scientific American. Retrieved on 2007-12-13.
  32. ^ Kuhn, Karl F.; Koupelis, Theo (2004). In Quest of the Universe. Jones and Bartlett Publishers. ISBN 0-7637-0810-0. OCLC 148117843 18 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  33. ^ Trimble, V. (1999). "Robert Trumpler and the (Non)transparency of Space 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Bulletin of the American Astronomical Society (31): 1479. Retrieved on 2007-01-08.
  34. ^ "The Milky Way". imagine.gsfc.nasa.gov. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  35. ^ Billings, Lee. "Astronomers Are Finally Mapping the "Dark Side" of the Milky Way". Scientific American (İngilizce). 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  36. ^ Chen, W (1996). "On the spiral arm interpretation of COMPTEL ^26^Al map features". Space Science Reviews. Cilt 120. ss. 315-316. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2007. 
  37. ^ "Bar at Milky Way's heart revealed". New Scientist. 16 Ağustos 2005. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2009. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Samanyolu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galaksi</span> kütle çekimiyle bir arada duran yıldız ve gök cismi öbeği

Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 221</span> cüce galaksi

Messier 32 veya NGC 221, Andromeda takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 2,5 MIy uzaklıkta bulunan bir cüce eliptik gökadadır. Guillaume Le Gentil tarafından 23 Ocak 1874 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 168 olarak "Dağınık karşı kuyruklara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Meşhur Andromeda Gökadası'nın bir uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1569</span> galaksi

NGC 1569, Zürafa takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 10,95 MIy (3,36 Mpc)uzaklıkta bulunan bir cüce düzensiz gökadadır. William Herschel tarafından 4 Kasım 1788 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 210 olarak "Düzensizliklere, emilime ve çözülüme sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Her ne kadar amatör gök bilimcilerin pek ilgisini çekmese de, uzmanlar tarafından yıldızların oluşumları ile ilgili olarak yoğun bir biçimde incelenmektedir. Gökadanın uzaklığı önceleri 7,82 MIy (2,4 Mpc) olarak tahmin edilmekteydi. Ancak 2008 yılında Hubble'ın görüntülerini inceleyen bilim insanları, gökadanın uzaklığını yaklaşık 11 milyon ışık yılı olarak hesapladılar. Böylece gökadanın, IC 342/Maffei 1 Kümesi'nin bir üyesi olduğu gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Yıldızlar öbeği</span> Gökadamızda gözlemlenen yıldızlar öbek I ve öbek II adında iki tür olarak sınıflandırılmaktadırlar

Yıldızlar öbeği veya yıldız popülasyonları, 1944 yılında Walter Baade tarafından Samanyolu Galaksisinde yer alan yıldızların gruplandırılmasıdır. Baade, söz konusu çalışmasının özet bölümünde, bu sınıflandırmanın esas itibarıyla Jan Oort tarafından 1926 yılında yapılan sınıflamaya dayandığını kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi merkezi</span>

Gökada merkezi, Samanyolu Gökadası'nın dönüş merkezidir. Dünya'dan uzaklığı, Samanyolu'nun parlak noktası; Yay, Yılancı ve Akrep takımyıldızları yönünde, 25,000 ışık yılı dir. Samanyolu'nun gökada merkezinde, Sagittarius A* süper büyük kütleli kara delik olduğu şüphesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksiler listesi</span> Vikimedya Liste Maddesi

Aşağıda dikkate değer gökadaların bir listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yerel Grup</span> Samanyolunu da kapsayan ve 35in üzerinde üyesi bulunan gökadalar grubu

Yerel Grup, Samanyolu Gökadası'nı da barındıran bir gökada grubudur. Çapı yaklaşık olarak 3 milyon parsek (10 milyon ışık yılı; 9×1019 kilometre) ve toplam kütlesi ise 2×1012 güneş kütlesi (4×1042 kg) civarındadır. "Dambıl" şeklinde iki gökada topluluğundan oluşur. Samanyolu ve ona bağlı cüce gökadalar bir lobu, Andromeda Gökadası ve ona bağlı cüce gökadalar ise diğer lobu oluşturur. Bu iki topluluk birbirinden yaklaşık 800 kiloparsek (3×10^6 ly; 2×1019 km) uzaklıktadır ve birbirlerine doğru 123 km/s hızla hareket etmektedir. Yerel Grup, daha büyük olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır ve bu da Laniakea Süperkümesi'nin bir parçası olabilir. Samanyolu bazı gökadaları gizlediği için Yerel Grup'taki tam sayı bilinmemekle birlikte, en az 80 üyesi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların çoğu cüce gökadalardır.

Bu liste, Güneş Sistemi'ne 3,8 megaparsek uzaklıktaki bilinen gökadaları, güneş merkezli veya Güneş'e olan mesafeye göre artan sırada göstermektedir. Bu liste, yaklaşık 50 büyük Yerel Grup gökadasını ve komşu gökada gruplarının üyeleri olan bazı gökadaları ve şu anda tanımlanmış herhangi bir gökada grubunda olmayan bazı gökadaları içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Süperküme</span>

Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce galaksi</span> İçinde birkaç milyar yıldıza ev sahipliği yapan galaksilere verilen addır

Bir cüce galaksi, yaklaşık 1000 ila birkaç milyar yıldızdan oluşan galaksilere verilen isimdir; Samanyolu'nun 200-400 milyar yıldızına kıyasla bu sayı oldukça sınırlıdır. Samanyolu'nun yakın çevresinde yer alan ve 30 milyardan fazla yıldız içeren Büyük Macellan Bulutu kimi zaman bir cüce galaksi olarak sınıflandırılırken, kimileri de onu tam anlamıyla bir galaksi olarak kabul etmektedir. Cüce galaksilerin oluşum ve faaliyetlerinin daha büyük galaksilerle olan etkileşimlerden büyük ölçüde etkilendiği düşünülmektedir. Gök bilimciler şekillerine ve bileşimlerine göre çok sayıda cüce galaksi türü tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Omega Centauri</span>

Omega Centauri, Erboğa takımyıldızında yaklaşık olarak 15.800 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Edmond Halley tarafından 1677 yılında keşfedilmiş ve "yıldız olmayan bir cisim" olarak tanımlanmıştır. Omega Centauri, 2000 yıl önce Batlamyus kataloğunda yıldız olarak gösterilmişti. Lacaille, kataloğuna I.5 olarak eklemiştir. İngiliz astronom John William Herschel 1830'larda ilk kez küresel yıldız kümesi olarak tanımladı.

<span class="mw-page-title-main">Aslan II (cüce galaksi)</span> cüce galaksi

Aslan II Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 690.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Robert G. Harrington ve Albert George Wilson tarafından 1950 yılında keşfedilmiştir. 2008 yılının Ekim ayı itibarıyla Samanyolu'nun bilinen 24 uydu gökadasından birisidir. 2007 yılına kadar olan çalışmalarla gökadanın çekirdek yarıçapının 178 ± 13 pc ve gelgit kuyruğu yarıçapının 632 ± 32 pc olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aslan IV (cüce galaksi)</span> galaksi

Aslan IV Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 520,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Yerel Grup'un bir üyesidir ve 2006 yılında keşfedilmiştir.

Süper yıldız kümesi, bir küresel küme öncüsü olarak düşünülen çok büyük bir bölgedir. H II bölgesi çevresinde genellikle çok sayıda genç ve çok büyük kütleli yıldızlardan oluşur. Süper yıldız kümesi bulunan bir H II bölgesi, toz kozası ile çevrilidir. Yıldızlar ve H II bölgeleri, yüksek seviyedeki körlenme yüzünden optik gözlemler için çoğunlukla görünmez olacaklardır. Sonuç olarak genç süper kümelerin en iyi gözlemleri, radyo ve kızılötesi gözlemleridir.

<span class="mw-page-title-main">Sagittarius A*</span> Samanyolu Galaksisinin merkezinde yer alan süperkütleli kara delik

Sagittarius A*, Samanyolu'nun Galaktik Merkezi'ndeki süper kütleli kara deliktir. Yay ve Akrep takımyıldızlarının sınırında, ekliptiğin yaklaşık 5,6° güneyinde, Kelebek Kümesi (M6) ve Lambda Scorpii'ye görsel olarak yakın bir konumda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Süper kütleli kara delik</span>

Süper kütleli kara delikler, kara deliklerin en büyükleridir. Milyarlarca güneş kütlesi büyüklüğünde olabilirler. Çoğunlukla -ya da muhtemelen tüm- galaksiler galaktik merkezlerinde bir süper kütleli kara delik bulundururlar. Samanyolu Galaksisi'nin galaktik merkezindeki süper kütleli kara deliğin Sagittarius A* olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dragonfly 44</span>

Dragonfly 44, Berenis'in Saçı takımyıldızı'nda yaklaşık olarak 326,15 MIy (100 Mpc) uzaklıkta bulunan bir aşırı dağınık gökadadır. Gökada, Saç Kümesi'nin üyesidir. İyi bilinen bu gökadanın 2016 yılında yapılan hız dağılımı gözlemleri, Samanyolu ile yaklaşık olarak aynı olan bir trilyon güneş kütlesi kadar bir kütleye sahip olduğunu göstermişti. Bu kütle, iki farklı çalışmada Dragonfly 44 etrafında gözlemlenen yaklaşık 70 ve 90 küresel kümenin sayısıyla uyumludur.

<span class="mw-page-title-main">A-tipi ana kol yıldızı</span> yıldız sınıflandırması

A-tipi ana kol yıldızı veya cüce yıldız, tayf tipi A ve aydınlatma sınıfı V olan ana kol (hidrojen-yakan) yıldızıdır. Bu yıldızlar, güçlü hidrojen Balmer soğurma çizgileri ile tanımlanan bir tayfa sahiptir. Kütleleri Güneş'ten 1,4 ile 2,1 kat daha fazla ve yüzey sıcaklıkları 7.600 ile 10.000 K arasındadır. Yakındaki parlak örnekler; Altair, Sirius A ve Vega'dır. A tipi yıldızların konveksiyon bölgesi yoktur ve bu nedenle manyetik bir dinamo barındırmaları beklenmez. Sonuç olarak, güçlü yıldız rüzgarlarına sahip olmadıklarından X-ışını emisyonu üretme imkanından yoksundurlar.

<span class="mw-page-title-main">Olay Ufku Teleskobu</span> interferometrik teleskop dizisi oluşturma projesi

Olay Ufku Teleskobu, dünyanın dört bir yanındaki radyo teleskopların oluşturduğu büyük bir teleskop dizgesidir. EHT projesi, süper kütleli kara deliği gözlemlemek için yeterli açısal çözünürlüğe sahip birleşik bir dizi oluşturan, Dünya çevresindeki birkaç çok uzun temelli interferometri (VLBI) istasyonundan gelen verileri birleştirir. Projenin gözlemsel hedefleri, Dünya'dan gözlemlenen en büyük açısal çapa sahip iki kara deliği içeriyor: süper dev eliptik galaksinin merkezindeki kara delik Messier 87 ve Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A*(Sgr A*).

<span class="mw-page-title-main">Galaksi iplikçiği</span> evrendeki büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturan iplik benzeri yapılar

Gökada iplikçikleri kozmolojide kütleçekimsel olarak bağlı olan gökada süperkümelerinin duvarlarından oluşan evrendeki bilinen en büyük yapılardır. Bu devasa iplik benzeri oluşumlar, 80 megaparsek h−1'e ulaşabilir ve büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.