İçeriğe atla

Saltuk Bey

Ebü’l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey, Selçuklu sultanı Alp Arslan'ın komutanlarından biri ve Saltuklu Beyliği'nin kurucusu. Saltuk Bey, 1071 yılında Malazgirt Savaşı'na katılmıştır. Savaştan sonra Alp Arslan tarafından Erzurum civarını ele geçirmesi için görevlendirildi ve ele geçirilen bölgenin beyi olarak atandı. Anadolu'daki ilk Türkmen beyliği olan Saltuklu Beyliği de bu şekilde kurulmuş oldu. Kurduğu beylik Erzurum (başkent), Bayburt, Karahisar, Tercan, İspir, Oltu, Malazgirt ve Kars'ı kapsıyordu.[1][2]

Saltuk Bey'in adı, çeşitli tarihi kayıtlarda Salduk, Samuk, Samukh, Şaltuk, Sandak, Sanduk şeklinde geçmektedir.

Hayatı

Saltuk Bey, Selçuklu sultanı Alp Arslan'ın askeri komutanlarından biriydi. 1054 yılında üç bin kişilik bir ordu ile Doğu Anadolu'da yaşayan Ermenilere baskın düzenleyerek bölgeyi ele geçirdi. 1055/56'da Ağrı Dağı çevresindeki Basean'da Ciranis Dağı yakınlarındaki Okomi şehrini yakıp yağmalamıştır. 1070 yılında Sultan Alp Arslan tarafından Halep'e gönderilen Saltuk, buradaki Bizans kuvvetlerini tamamen yok etti.[2] İbnü'l-Adim'e göre Saltuk, Malazgirt Savaşı'ndan önce Ahlat'taki Bizans ordusunun 20.000 kişilik öncü birliğini bozguna uğratmış, bu da Selçukluların savaşı kazanmasında büyük rol oynamıştır.[2]

Malazgirt savaşından sonra sultan Alp Arslan emirlerinden birini Erzurum civarını ele geçirmek üzere görevlendirdi ve onu bu bölgenin yöneticisi olarak atadı.[1][2][3] İbnü'l-Esir'in eserlerinde bu emirin ismi Ebu'l-Kasım olarak geçmektedir.[1] Daha önce beyliğin adının 1132-1168 yılları arasında hüküm süren İzzeddin II. Saltuk'tan geldiği düşünülüyordu ancak daha sonra keşfedilen Kitabul-İnba adlı eserde ailenin 1123'ten itibaren yani II. Saltuk'tan daha önce de Saltukoğulları (Beni Saltuk) olarak adlandırıldığı görüldü.[4] Buna dayanarak O. Turan ve F. Sümer, Ebul-Kasım'ın bir isim değil, Saltuk Bey'in lakabı olduğu sonucuna varmışlardır.[5]

Aile

Saltuk Bey'in iki oğlu vardı:

Kaynakça

  1. ^ a b c Leiser G. Saltuḳ Og̲h̲ullari / In Houtsma, Martijn Theodoor. — 2nd. — Leiden: E.J. Brill, 1995. — Vol. 8 / ed. by C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs and G. Lecomte, Assisted by P. J. Bearman and Mme S. Nurit. — P. 1001. — (E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936).
  2. ^ a b c d Bedirhan, Zeki Atçeken, Yaşar (24 Nisan 2016). Malazgirt'ten Vatana Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi. Eğitim Yayınevi. ISBN 978-975-8890-15-6. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2024. 
  3. ^ "SALTUKLULAR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2024. 
  4. ^ Sümer, Faruk (1990). Selçuklular devrinde Doğu Anadolu'da Türk beylikleri. Türk Tarih Kurumu yayınları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 978-975-16-0242-8. 
  5. ^ Turan, Osman. Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi. Ötüken Neşriyat A.Ş. ISBN 978-605-155-216-3. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alp Arslan</span> Büyük Selçuklu Devletinin 2. Hükümdarı

Alp Arslan, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun ikinci sultanı olan ve Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya gelişlerini ve mücadelesini yöneten askeri komutan ve hükümdardır. Doğum adı Muhammed bin Davud Çağrı'dır. 1071 yılında Bizans İmparatorluğu hükümdarı Romen Diyojen ile yaptığı Malazgirt Muharebesi'ndeki başarısından dolayı tanınmaktadır.

I. Kılıç Arslan ya da Kılıçarslan, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu ve ikinci Anadolu Selçuklu sultanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Malazgirt Meydan Muharebesi</span> 26 Ağustos 1071 tarihinde Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti arasında yapılan savaş

Malazgirt Meydan Muharebesi, 26 Ağustos 1071 tarihinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Alp Arslan ile Bizans İmparatorluğu hükümdarı Romen Diyojen arasında Malazgirt Ovasında gerçekleşen muharebedir. Alp Arslan'ın kesin zaferi ile sonuçlanan bu muharebe, "Türklere Anadolu'nun kapılarını açan son muharebe" olarak bilinir ve savaşın ardından pek çok Türk Anadolu'ya yerleşmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Selçuklu Devleti</span> Batı Oğuz Türkleri tarafından kurulmuş olan, Anadoluda hüküm sürmüş eski bir devlet (1077–1308)

Anadolu Selçuklu Devleti, Türkiye Selçuklu Devleti veya Rum Sultanlığı, Selçuklu Türklerinden olan Kutalmış oğlu Süleyman Şah tarafından Anadolu'da İznik başkent olmak üzere 1077 yılında kurulmuş olan Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Süleyman Şah</span> Türkiye Selçuklu Sultanı

II. Süleyman Şah ya da Rükneddin Süleyman Şah Türkiye Selçuklu Sultanı'dır (1196-1204).

II. İzzeddin Keykavus Türkiye Selçuklu Sultanı ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in büyük oğludur.

II. Alâeddin Keykubad Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile Gürcü Hatun'un küçük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Mengücekliler</span> Erzincan civarında 11. - 13. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş Anadolu beyliği

Mengüçlü Beyliği ya da Mengücekliler, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan merkez olmak üzere, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar, Tunceli, Elazığ yöresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutanı olarak katılmış Mengücek Gazi'dir. Mengücek (Mengücük) ismi ebedi manasına gelen Türkçe Mengü ve -cek (-cük) küçültme ya da sevgi ekinden gelmektedir.

Danişmend Gazi ya da Danişmend Ahmed Gazi ya da Danişmend Taylu ya da Melik-i Muazzam Dânişmend Ahmed Gāzî (Taylû) b. Ali et-Türkmânî; Anadolu'da kurulan ilk Türkmen beyliklerinden biri olan Danişmendliler’in kurucusu kabul edilen bir alim ve savaşçıdır. Kimi kaynaklarda oğlu Gümüştegin Ahmet Gazi beyliğin kurucusu kabul edilir

<span class="mw-page-title-main">Saltuklu Beyliği</span> Anadolu Türk Beyliği

Saltuklu Beyliği, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Büyük Selçuklu Devleti komutanlarından, Ebü’l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey'in 1071 yılında kurduğu, merkezi Erzurum olan Anadolu Türk Beyliği'dir.

<span class="mw-page-title-main">Emir Mengücek</span>

Emir Mengücek, Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alp Arslan'ın komutanlarından, 1080'de Mengücekliler Devleti'nin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">İnançoğulları Beyliği</span>

İnançoğulları Beyliği veya Ladik Beyliği, 1261-1368 arasında Denizli ve Ladik çevresinde hüküm süren II. Dönem Anadolu Türk Beylikleri'ndendir. Moğol istilasından kaçarak Ladik, Honaz ve Dalaman yörelerine gelen Türkmenlerin uç beylerinden Mehmed Bey, 1261’de Anadolu Selçuklu sultanı II. İzzeddin Keykavus’a karşı ayaklandı. Aynı yıl İlhanlı hükümdarı Hülagü Han’a bağlı olarak İnançoğulları Beyliği'ni kurdu. Ama Hülagü’nün huzuruna çıkarak ona bağlılığını bildirmeyi kabul etmeyince, 1262’de damadı Ali Bey'in de yardım ettiği İlhanlılar tarafından yakalatılarak öldürüldü. Beyliğin başına Ali Bey geçti. Türkiye Selçukluları'na bağlanan Ali Bey, 1277 yılında meydana gelen Cimri Olayı'nda Alaeddin Siyavuş'u desteklediği için hapse atıldı. Bundan sonra Ladik'in yönetimi Sâhib Ataoğulları’nın eline geçti. 1310 yılına doğru Germiyanoğlu I. Yakup Bey, Ladik’i alarak hapiste ölen Ali Bey'in oğlu İnanç Bey'i beyliğin başına geçirdi. Beyliği yeniden güçlendiren İnanç Bey'den sonra oğlu Murad Arslan'ın ve İshak Bey'in yönettiği İnançoğulları, Germiyanoğulları Beyliği’nin 1368'de Lâdik'i almasıyla ortadan kalktı.

<span class="mw-page-title-main">Dilmaçoğulları Beyliği</span>

Dilmaçoğulları Beyliği, 1085-1192 yılları arasında Bitlis ve Erzen'de egemen olan Türk beyliğidir. Kurucusu, Büyük Selçuklu hükümdarı Alp Arslan'ın komutanlarından Dilmaçoğlu Mehmed Bey'dir (Hükümdarlığı:. Kuruluş döneminde Büyük Selçuklu Devleti'ne biçimsel bağlılığını sürdüren Dilmaçoğulları, Toğan Arslan döneminde en parlak yıllarını yaşadılar. Saltuklular ve Artuklular ile birlikte Haçlılara ve Gürcülere karşı savaştılar.

Dilmaçoğlu Mehmed Bey, Dilmaçoğulları Beyliği'nin kurucusu olan Türk komutan.

Basiani Muharebesi, 13. yüzyılda Gürcistan Krallığı orduları ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında, Erzurum şehrinin 60 km kuzeydoğusundaki Basiani Vadisi'nde gerçekleşen savaş. Savaş, 1202 ve 1205 arasında çeşitli tarihlere dayanmaktadır, ancak son zamanlarda 1203 ve 1204 olarak geçmektedir. Müslüman tarihçi İbn Bîbî, savaşın hicri 598'de olduğunu iddia etti. Türk tarihçileri, Micingerd (Malazgirt) Kalesi'ni savaşın yeri olarak tanımlamaktadır.

II. İzzeddin Saltuk, 12. yüzyılda yaşamış Saltuklu beyidir.

Hüsameddin Kurtî Bey - Dilmaçoğulları Beyliği'nin 1137/38'den 1143'e kadar hüküm süren hükümdarı. Düşmanlarına karşı zalim olduğunu anlatılır. 1131'de Gürcü kafataslarından bir dağ yapılmasını emrettiği söyleniyor. küçükresim|350x350pik| Dilmaçoğulları Beyliğinin yaklaşık sınırları Kurti, Dilmaçoğulları Beyliği'nin hükümdarı Togan Arslan'ın oğludur. Kurti'nin doğum zamanı veya çocukluğu hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Kurti, Sökmen'nin Gürcülere karşı düzenlediği seferlere katıldı.

Devletşah Bey, 1145/46-1192 yılları arasında hüküm süren Dilmaçoğulları beyidir. Devletşah, Dilmaçoğulları'nın hem Bitlis'i hem de Erzen'i yöneten son beyiydi. Hayatının son dönemlerinde veya ölümünün hemen ardından beylik ikiye bölündü ve ardından Bitlis Ahlatşahların eline geçti.

Ali bin Ebü'l-Kāsım, 1102/03'ten 1123/24'e kadar hüküm süren Saltukoğulları beyidir. Beyliğin kurucusu Saltuk Bey'in oğludur. Sülalesi Ali'den itibaren Saltukoğulları olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.