Gezegenimsi bulutsu veya gezegenimsi nebula, yaşamının son evresinde bulunan bir kırmızı devin yaydığı parlak bir iyonize gazdan oluşan salma bulutsusu türüdür.
Bulutsu, iyonize, nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlararası ortamın belirgin bir şekilde ışıldayan kısmıdır. Bulutsular genellikle Kartal Bulutsusu'ndaki "Yaratılış Sütunları" gibi yıldız oluşum bölgeleridir. Bu bölgelerde gaz, toz ve diğer malzemelerin oluşumları bir araya gelerek daha yoğun bölgeler oluşturur ve bu yoğun bölgeler daha fazla madde çekerek sonunda yıldızları oluşturacak kadar yoğun hale gelirler. Geri kalan malzemenin ise gezegenler ve diğer gezegen sistemi nesnelerini oluşturduğu düşünülmektedir.
NGC 1499, Kahraman takımyıldızında bulunan, gökadamızın Avcı kolu'nda yer alan büyük ve nispeten yakın bir salma bulutsusudur. Adını ABD'nin eşisimli eyaletinin biçimine olan benzerliğine borçludur. Çok düşük aydınlığı nedeniyle, görünür dalga uzunluğunda gözlemlenmesi oldukça güçtür. Kaliforniya bulutsusu E. E. Barnard tarafından 1884 yılında keşfedilmiştir.
Kedi Gözü bulutsusu, Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Yapısal açıdan, bilinen en karmaşık bulutsulardandır; Hubble Uzay teleskobu ile düğümler, püskürtmeler ve yaysal yapılar gözlemlenmiştir. Merkezinde, 1000 yıl önce dış zarfını kaybederek bulutsuyu üretmiş olan parlak ve sıcak bir yıldız vardır.
Deniz Kulağı Bulutsusu Yay takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 4000 - 6000 ışık yılı uzaklıkta bulunan çok büyük bir bulutsu. H II bölgesi ve Salma bulutsu olarak sınıflandırılmıştır. Deniz Kulağı Bulutsusu Guillaume Le Gentil tarafından 1747 yılında keşfedilmiştir ve orta-kuzey enleminde çıplak gözle zayıf da olsa gözlemlenebilir.
Ünlenen adıyla "Halka Bulutsusu" Çalgı takımyıldızının kuzeyinde bulunan ve kataloglarda Messier 57, M57 veya NGC 6720 olarak yer alan gezegenimsi bulutsudur.
Kartal Bulutsusu Jean-Philippe de Cheseaux tarafından 1745-46 yılında keşfedilmiş Yılan takımyıldızında bulunan genç bir açık yıldız kümesidir. Adı kartalı anımsatan şeklinden kaynaklanmaktadır.
Üç Boğumlu Bulutsu Yay takımyıldızında bulunan bir H II bölgesidir. Bu isim üç boğumdan oluştuğu için verilmiştir. Bu cisim açık kümeli yıldızların olağanüstü bir bileşimidir, salma bulutsu ; yansıma bulutsusu ve karanlık bulutsu. Küçük bir teleskopla gözlenebilir, parlak üç bulutsusu ve gözalıcı görünümüyle amatör astronomların favorisidir.
Halter Bulutsusu Tilkicik takımyıldızında yaklaşık olarak 1360 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur.
Helis Bulutsusu, Kova takımyıldızı yönünde bulunan oldukça büyük bir gezegenimsi bulutsu. Karl Ludwig Harding tarafından muhtemelen 1824'ten önce keşfedilmiştir. Bu bulutsu, parlak gezegenimsi bulutsular içinde Dünya'ya en yakın olanıdır. Uzaklığı yaklaşık olarak 215 parsek yani 700 ışık yılıdır. Görünüşte Halka bulutsusu'na, boyutu, yaşı ve fiziksel özellikleri nedeniyle de Halter bulutsusu'na benzemektedir. Helis, 2003'ten bu yana internette sıklıkla "Tanrı'nın gözü" olarak anılır. Ünlü TV dizisi Battlestar Galactica'nın 15 Aralık 2006 tarihinde yayınlanan The Eye of Jupiter bölümünde Helis bulutsusuna muhtemelen bir gönderme vardır.
Rozet Bulutsusu Samanyolu bölgesinde Tekboynuz takımyıldızı içindeki dev moleküler bulutun bir ucunun kenarında yer alan, büyük ve yuvarlak bir H II bölgesi. Açık yıldız kümesi NGC 2244, bulutsu ile yakından ilgilidir, kümenin yıldızları bulutsunun maddesinden oluşmuştur.
IC 5146, Kuğu takımyıldızı'nda bulunan ve Caldwell Kataloğu'nda yer alan bir Yansıma/Salma bulutsusu. Görünen parlaklığı +10,0/+9,3/+7,2. gökyüzü koordinatları S.A. 21sa 53,5d , D.A.+47° 16′. Çıplak gözle de görülebilen Pi Cygni, Kertenkele takımyıldızı içerisindeki açık yıldız kümesi NGC 7209 ve parlak açık yıldız kümesi M39 yakınlarında bulunmaktadır.
Tarantula Bulutsusu, Büyük Macellan Bulutu içerisindeki bir H II bölgesidir. İlk başta bir yıldız olarak kayıtlara geçmiş olan 30 Doradus, 1751 yılında Nicolas Louis de Lacaille tarafından bulutsu olarak tanımlanmıştır.
Karina Bulutsusu, çevresindeki açık yıldız kümesiyle birlikte büyük ve parlak bir bulutsu. Eta Carinae ve HD 93129A, Samanyolu içindeki en büyük kütleli ve parlak yıldızlardır. Bulutsu, Karina takımyıldızı yönünde Dünya'dan yaklaşık olarak 6.500 ilâ 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çoklu O-tipi yıldızlar içerir.
NGC 1931, Arabacı takımyıldızı yönünde adeta minyatür bir versiyonu gibi Orion Bulutsusu'nun bazı aynı özelliklerini paylaşan bir bulutsu. 14 Şubat 1793 tarihinde William Herschel tarafından keşfedilmiştir.
IC 1318 veya Sadr bölgesi, Kuğu takımyıldızı yönünde ve kuğunun göğsünü oluşturan Sadr veya Gama Cygni'yi çevreleyen yayılmış bir salma bulutsusu. Gama Cygni aslında bulutsunun bir parçası değildir ve ön planda yer alan bir yıldızdır. IC 1318, salma bulutsusuna ek olarak pek çok karanlık bulutsu da içerir. Bulutsunun, çapları yaklaşık olarak 50 ışık yılı olan üç parçası bulunur. Bu bölgedeki başlıca bulutsular; Hilâl Bulutsusu ve NGC 6914'tür. Bulutsu ile bağlantılı olan belli başlı yıldız kümeleri; IC 4996, NGC 6910 ve NGC 6913'tür.
Ruh Bulutsusu Kraliçe takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 7.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir salma bulutsusudur. Birkaç küçük açık yıldız kümesi bulutsuya gömülüdür: CR 34, 632 ve 634 ve IC 1848. Bu cisim daha çok küme adıyla IC 1848 olarak bilinir.
NGC 2014, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir açık yıldız kümesi ve salma bulutsusudur. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
RCW 108, Sunak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 4.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir salma bulutsusu ve H II bölgesidir.
IC 2944, Erboğa takımyıldızında yaklaşık olarak 6.500 ışık yılı (2.000 pc) uzaklıkta bulunan bir açık yıldız kümesi ve ilişkili bir salma bulutsusudur. 7 Mayıs 1904 tarihinde Royal Harwood Frost tarafından keşfedildi. Bulutsu, λ Centauri yıldızına yakın bir konumda bulunur ve yanlış bir şekilde Lambda Centauri Bulutsusu olarak da belirtilir. Genellikle aktif yıldız oluşum bölgesi olarak bilinen Bart damlacıkları içerir.
listeler