İçeriğe atla

Sally ve Anne testi

Sally ve Anne testi, gelişimsel psikolojide bir kişinin diğerlerine yanlış inançlar atfetmek konusunda sosyal bilişimsel yeteneklerini ölçmek için kullanılır. (Wimmer & Perner, 1983).

Testin içeriği

Testi yapan "Sally" ve "Anne" adında iki oyuncak bebek kullanır. Sally’nin bir sepeti ve Anne’in bir kutusu vardır. Teste tabi tutulanlara (genelde çocuklar) basit bir parodi oynanır. Sally sepetine bir misket koyar ve sahneden ayrılır. Sally orada değilken ve ne olduğunu göremezken Anne Sally’nin sepetinden misketi alır ve kendi kutusuna koyar. Sally daha sonra geri döner ve çocuklara Sally’nin misketi için nereye bakacağını düşündükleri sorulur. Çocuklar, eğer Sally’nin ilk olarak içinde olmadığını bilmediğinden misketini aramak için sepetine bakacağını anlarlarsa testi "geçer".

Dört yaşın altındaki normal çocuklar ve her yaştan otistik çocukların tamamı Sally’nin misketinin alındığından habersiz olduğunun farkına varmadan "Anne'in kutusu" diye cevap verecektir.

Baron-Cohen’in otizmde zihin teorisi çalışmalarında, 61 çocuk "Sally" ve "Anne" ile test edilmiştir.[1]

Bebekler tanıtıldıktan sonra çocukların bebeklerin adını anlayıp anlamadıkları test edilmiştir (Adlandırma sorusu).

Bundan sonra Sally bir misket alır ve sepetine saklar. Daha sonra yürüyüş yapmak için odadan çıkar. Sally dışarıdayken, yani onun haberi olmadan, Anne Sally’nin sepetinden misketi alır ve kendi kutusuna koyar. Sally döner ve çocuğa anahtar soru sorulur: 'Sally misketi için nereye bakacak? ' (İnanç sorusu).

Daha sonra iki kontrol sorusu sorulmuştur: Gerçeklik sorusu ve bellek sorusu.

Gerçeklik sorusu "Aslında misket nerededir? " dir. Bu çocuğun misketin sepetten kutuya aktarıldığına dikkat edip etmediğinden emin olmak içindir.

Bellek sorusu "Misket başlangıçta neredeydi?" dir. Bu soru Sally’nin misketi nerede bıraktığını çocuğun unutmadığından emin olmak için sorulur.

Çocuğun bu testi geçebilmesi için 'inanç sorusunu' başarması gerekir. Çocuk Sally’nin kendi inançları olduğunu ve bunların gerçeklerle örtüşmediğini göstermesi gerekir. 'İnanç sorusunun' doğru cevabı Sally’nin sepetini göstermektir. Bu çocuğun, Sally’nin misketinin kendi sepetinde olduğuna inandığını bildiğini gösterecektir. Doğru olmayan cevap Anne’în kutusunu göstermektir çünkü Sally, Anne’in misketi kendi kutusuna sakladığını bilmemektedir.

Yorumu

Bu testi geçen çocukları iki farklı inanç kümesi olduğunu anladıkları varsayılır:

  • kendi inançları, kendi gördükleri, duydukları, anımsadıkları, hayal ettikleri üzerine kurulmuş olan ve
  • diğerlerinin inançları, onların gördükleri, duydukları üzerine kurulmuş olan.

Bu testi geçen çocukların şu zihinsel yeteneklere sahip olduklarına inanılır:

  • diğer kişilerin, kendilerininkilerden farklı algıları, duyguları, inançları ve düşünceleri olacağını ayırt edebilmek;
  • diğerlerinin, kendilerinin bildiği her şeyi bilemeyeceğini ayırt edebilmek;
  • diğer kişilerin düşüncelerini ve duygularını anlayabilmek;
  • diğer kişilerin başkalarıyla olan ilişkilerini öngörebilmek.

Testten geçemeyen çocuklar için bazı psikologlar "zihin teorisi" eksikliğinden söz eder. Bu bağlamda "zihin" algı, inanç, düşünce ve bellek gibi psikolojik süreçler anlamında kullanılır. Ancak Sally ve Anne testinde başarılı olamamak zihinsel durumların farkında olmamak anlamına gelmez.

Büyük insansı maymunlar ve diğer maymunlar

Diğer büyük insansı maymunların insan benzeri zihin teorisi olmadığı bilindiğinden, bunun atalarımızın diğer büyük insansı maymunlardan ayrıldıktan sonra oluştuğu varsayılmaktadır. Suddendorf, bunun 1,8 milyon yıl önce "Homo erectus" ile oluştuğunu önermiştir.

Eleştiriler

Açıkçası, testte oynanan senaryo Sally’nin misketin yeri hakkındaki beklentilerini belirlemek için yeterli bilgi vermemektedir. Örneğin, Sally ve Anne’in daha önce misketin olası yerleri hakkında konuşup konuşmadıkları söylenmemektedir. Dolayısıyla "Bilmiyorum" bir anlamda en doğru cevaptır.

Olumlu bir cevap ancak durum hakkında belirtilmeyen kısımlar üzerine varsayımlarda bulunarak verilebilir. Yapılabilecek birçok varsayım kümesi bulunur ve verilebilecek az sayıda cevap olması nedeniyle testin birçok olası varsayımı yeterli derecede ayırt edemediğini göstermektedir. Ayrıca cevapları "geçer" ve "geçmez" olarak kategorilendirmek bu bilgilerin çoğuna ulaşmayı da engeller. Geçmek için çeşitli yollar vardır ve kalmak için ise daha da fazla yol bulunur.

Bu sorunlar nedeniyle testi tanı aracı olarak kullanmanın sınırları bulunur. Testin standart yorumu sosyal anlayışın gelişiminin en yaygın modelinin belirli bir aşamasını tanımlar ama standart modeli izlemeyenlere uygulandığında yanıltıcı olabilir.

Notlar

  1. ^ Baron-Cohen S, Leslie AM, Frith U (1985). "Does the autistic child have a 'theory of mind'?" (PDF). Cognition. 21 (1). ss. 37-46. doi:10.1016/0010-0277(85)90022-8. PMID 2934210. 28 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2008.  (İngilizce)
  • Suddendorf T. & Whiten, A. (2001). "Mental evolution and development: evidence for secondary representation in children, great apes and other animals." Psychological Bulletin, 629–650. (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zekâ geriliği</span> nörogelişimsel bozukluk

Zihin yetersizliği veya mental retardasyon, zihinsel işlev kapasitesi, normal kabul edilen sınırların anlamlı ölçüde altında olan ve uyumsal davranışlarda yetersizlikleri olan bireyleri tanımlamak için kullanılır. Zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinin, sinir hücrelerinin ve beyin ağında meydana gelen bir sapma veya zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinde meydana gelebilecek bir zedelenme sonucu oluşan ve 18 yaşından önce gelişim dönemlerinde farklılık olarak kendisini gösteren Nörogelişimsel bir bozukluktur.

<span class="mw-page-title-main">Hamilelik</span> Sperm ile yumurtanın döllenmesi ile meydana gelen fetusun kadın organ ve dokularında değişiklikler meydana getirdiği, doğuma kadar geçen yaklaşık 9 aylık dönem

Hamilelik veya gebelik, erkekten gelen sperm ile kadının yumurtalıklarından atılmış olan yumurtanın döllenmesi ile meydana gelen fetusun kadın organ ve dokularında değişiklikler meydana getirdiği, doğuma kadar geçen yaklaşık 9 aylık dönem.

Bağlanma teorisi veya bağlanma kuramı, psikolojide bireyin, başka bir kişiden yakınlık bekleme eğilimi ve bu kişi yanında olduğunda bireyin kendisini güvende hissetmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Beyin ölümü</span> Beyin işlevlerinin geri dönülmemek üzere yitirilmesidir

Beyin ölümü, tüm beyin fonksiyonlarının geri dönüşsüz kaybıdır. İlk olarak 1968 yılında Harvard'da tanımlanmış ve beyin ölümü kriterleri Harvard Kriterleri olarak yerleşmiştir. Bu nedenle Beyin ölümü tanısı dünyanın her yerinde aynı standartlarda konur.

Kısa süreli bellek, kısa bir süre için aktif, hazır bir durumda az miktarda bilgiyi işlemeden akılda tutma yetisidir. Örneğin, kısa süreli bellek, kısa bir süre önce söylenen bir telefon numarasını hatırlamak için kullanılabilir. Kısa süreli hafızanın süresinin saniyeler düzeyinde olduğuna inanılmaktadır. En çok bahsedilen kapasite, Miller'ın kendisinin figürün "bir şakadan biraz daha fazlası" olarak tasarlandığını belirtmesine rağmen, Büyülü Sayı Yedi, Artı veya Eksi İki' dir ve Cowan'ın (2001) daha gerçekçi bir figürün 4 ± 1 birim olduğuna dair kanıt sağlamıştır. Buna karşılık, uzun süreli bellek bilgileri süresiz olarak tutabilir.

Üçlü tarama testi, down sendromu, nöral tüp defekti ve trizomi 18 adı verilen genetik hastalığın anne karnındaki bebekte olma olasılığını saptayan bir kan incelemesidir. Ayrıca üçlü test yardımı ile diğer bazı anomalileri de saptamak olasıdır. Bebeğin karın duvarı anomalilerinde, böbrek anomalilerinde de test sonuçları yüksek çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">At (folklor)</span> halkbilimi ögesi

Türk halkları kültüründe at, çok önemlidir nitekim, birçok halkbilimciye göre Bozkır Medeniyeti at üzerine kurulmuştur.

Zihin teorisi diğerlerinin bilgi, duygu, inanç, niyet ve zihinsel durumlarını anlama becerisidir. Başlangıçta şempanzelerin zihinsel durumlardan çıkarım yapmaları için kullanılsa da bugün genel olarak insanlar için kullanılmaktadır.

Metaetik, etik anabilim dalının etik özelliklerinin, anlatım ve bildirimlerinin, tutumlarının ve yargılarının doğasını anlamak, arayıp bulmak ve ortaya çıkarmak maksadıyla uğraşan koludur.

Akıl Kârı, Emre Karayel'in sunduğu yarışma programıdır.

İşlevsel sabitlik, kişiyi bir objeyi sadece geleneksel şekilde kullanmakla sınırlayan bilişsel önyargıdır. İşlevsel sabitlik kavramının temeli, psikolojide bütünsel işlemeyi vurgulayan Geştalt Psikolojisidir. Karl Duncker işlevsel sabitliği “bir objeyi problem çözmek için gerekli olacak şekilde yeni bir yöntemle kullanmaya karşı zihinsel tıkanıklık” olarak tanımlamıştır. Bu “tıkanıklık”, bireyin bir görevi tamamlaması için verilen bileşenleri kullanma becerisini, kişi bu bileşenlerin orijinal amacını yok sayamıyormuş gibi sınırlar. Örneğin, eğer biri kâğıtların uçmasını önleyecek bir ağırlığa ihtiyaç duyuyorsa ve elinde yalnızca bir çekiç varsa, çekicin nasıl kâğıt ağırlığı olarak kullanılabileceğini düşünemeyebilir. İşlevsel sabitlik, çekicin çivi çakmak dışındaki herhangi bir işlevini görememe durumudur; kişi çekici bilinen fonksiyonunun dışında bir şekilde kullanmayı düşünemez.

İşitme testi, bir kişinin işitme duyusunun duyarlılığının değerlendirilmesini sağlar ve çoğunlukla bir odyometre kullanan bir odyolog tarafından gerçekleştirilir. Bir kişinin farklı frekanslarda işitme hassasiyetini belirlemek için bir odyometre kullanılır. Başka işitme testleri de vardır, örneğin Weber testi ve Rinne testi.

Koku hafızası kokuların toplanmasını ifade eder. Çalışmalar, yaygın olarak koku hafızasının anılarının, kalıcılık ve parazite karşı yüksek direnç gibi çeşitli özellikleri bulmuştur. örtüsüz bellek tipik olarak koku hafızası çalışmalarına odaklanan formdur, ancak örtülü hafıza biçimleri kesinlikle koku ve anılarının anlaşılmasına farklı katkılar sağlar. Araştırmalar, doğumdan sonra koku soğanı ve ana koku alma sistemindeki değişikliklerin anne davranışları için son derece önemli ve etkili olduğunu göstermiştir. Memeli koku alma ipuçları anne bebek bağının koordinasyonunda ve aşağıdaki yavruların normal gelişiminde önemli bir rol oynar. Maternal meme kokuları bireysel olarak farklıdır ve annenin yavruları tarafından tanınması için bir temel sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Güzel Vasilisa</span> Alexander Afanasyev tarafından derlenen Vasilisanın hayatını anlatan kitap

Vasilisa Alexander Afanasyev tarafından derlenen bir Rus masalı.

Psikolojide konfabulasyon, kişinin kendisi ya da dünya hakkında uydurma, çarpık veya yanlış yorumlanmış anılar üretmesi olarak tanımlanan bir bellek hatasıdır. Konfabulasyon sergileyen insanlar, “ince değişikliklerden tuhaf uydurmalara” kadar, geniş bir ölçekte çeşitlenen yanlış anılar sunarlar ve çelişkili olduklarına ilişkin kanıtlara rağmen genellikle hatırladıkları anılardan çok emindirler.

<span class="mw-page-title-main">Yeniden yapılandırılan bellek</span>

Yeniden yapılandırılan bellek, hatırlama eyleminin algı, hayal gücü, semantik bellek ve inançlar gibi çeşitli bilişsel süreçler tarafından etkilendiği bir anı hatırlama teorisidir. İnsanlar bir anıyı hatırlarken epizodik belleklerinin tutarlı ve doğru olduğuna; hatırlama anında bakış açılarının hatasız olduğuna inanmaktadır. Halbuki, hatırlamanın yeniden yaratım süreci, bireysel algılar, sosyal etkiler ve genel kültür gibi yeniden yaratma sürecinde hatalara sebep olabilecek etkenlerce bozulmaktadır.

Serbest hatırlama, belleğin psikolojik açıdan çalışılmasında kullanılan temel bir paradigmadır. Bu modelde, katılımcılar her bir denemedeki ögelerin bir listesini inceler ve ardından onlardan ögeleri herhangi bir sırada hatırlamaları istenir. Ögeler kişilere genellikle birer birer, kısa süreli olarak sunulur ve bu ögeler adlandırılabilen herhangi bir materyal grubundan seçilebilir. Hatırlama süresi tipik olarak birkaç dakika sürer ve sözlü veya yazılı hatırlamayı içerir. Standart model, listedeki son ögeden hemen sonra başlayan hatırlama süresini içerir; bu, gecikmiş serbest hatırlama (DFR) 'dan ayırt etmek için anında serbest hatırlama (IFR) olarak adlandırılabilir. Gecikmeli serbest hatırlama işleminde, listedeki son öge ile hatırlama sürecinin başlangıcı arasında dikkat dağıtıcı kısa bir süre yer alır. Bu bağlamda hem anında serbest hatırlama hem de gecikmeli serbest hatırlama, hatırlama testleri sırasında ortaya çıkan ilklik etkisi ve sonluk etkisi gibi belirli etkileri test etmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çince odası</span> Bilgisayarın anlama kabiliyetini gösteremeyeceğini sorgulayan bir düşünce deneyi

Çince Odası Argümanı, dijital bir bilgisayarın –ne kadar zeki ya da insansı davranışlar sergilerse sergilesin– bir “zihne”, “anlayışa” ya da “bilince” sahip olamayacağını savunur. Filozof John Searle tarafından “Minds, Brains, and Programs” adlı makalesinde öne sürülen bu argüman ilk kez 1980 yılında Behavioral and Brain Sciences dergisinde yayınlanmıştır. Çince Odası olarak bilinen düşünce deneyinin merkezini oluşturduğu argüman, yayınlandığı günden itibaren oldukça tartışılmıştır.

Eidetik hafıza bir görüntüyü yalnızca bir kez gördükten sonra ve anımsatıcı bir cihaz kullanmadan kısa bir süre için yüksek hassasiyetle bellek ten geri çağırma yeteneğidir. Eidetik bellek ve fotoğrafik bellek terimleri popüler olarak birbirinin yerine kullanılsa da, eidetik bellek, bir nesneyi artık yok olduktan sonra birkaç dakika boyunca görme yeteneğidir. Fotoğrafik bellek ise metin, sayı veya benzeri sayfaların çok ayrıntılı olarak hatırlanma yeteneğidir. Kavramlar ayırt edildiğinde, eidetik belleğin az sayıda çocukta meydana geldiği ve genellikle yetişkinlerde bulunmadığı bildirilirken gerçek fotoğrafik belleğin var olduğu hiçbir zaman kanıtlanmamıştır.

Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri, bireyin kişisel ve toplumsal uyumunu objektif biçimde değerlendirme amacıyla uygulanan standart bir psikolojik testtir.