İçeriğe atla

Salih Zeki Aktay

Salih Zeki Aktay
Doğum1896
Şarkikaraağaç, Isparta
Ölüm21 Mart 1971 (74-75 yaşında)
İstanbul
Ölüm sebebiTansiyon
Defin yeriKaracaahmet Mezarlığı
MilliyetTürk
MeslekÖğretmen, şair, yazar
Etkin yıllar1917-1971
EvlilikMuadile Aktay
Çocuk(lar)1

Salih Zeki Aktay (d. 1896, Şarkikaraağaç, Isparta - ö. 21 Mart 1971, İstanbul), Türk öğretmen, şair ve yazar.

Verdiği edebî ürünlerinin biçimlenmesinde Klasik Yunan ve Roma mitolojisinden ilham alan Salih Zeki, Türk edebiyatında Nev-Yunanîlik cereyanının temsilcisi olarak tanınmıştır. Fransızca’yı kendi olanakları ile öğrenen Salih Zeki’nin en önemli çevirisi Ovidius’un Metamorphoses adlı eseridir.

Yaşamı

1896 yılında Şarkikaraağaç'ta doğdu. İlköğrenimini doğduğu ilçede tamamladı (1908).[1] Konya’da lise öğrenimi gördü. Yunan mitolojisine sevgi ve ilgisi lise döneminde başladı. Bu konuda bilgisini genişletmek üzere Fransızca öğrendi. Liseyi 1914’te bitirdi.

I. Dünya Savaşı’nda Harbiye Nezareti’nde askerlik yaptı. 1917 yılından sonra, Türk Yurdu ve Yeni Mecmua dergilerinde birkaç şiiri yayımlandı. 1920’de Afyon Ticaret Lisesi müdürü oldu. Bir süre sonra İstanbul’a yerleşti. Kadıköy, Kabataş, Bezm-i Âlem Kız Lisesinde öğretmenlik yaptı. Bir yıl kadar da İstanbul Felemenk Bahri Sefit Bankasında kambiyo memurluğu (1925)’nda çalıştı. Banka memurluğundan sonra uzun yıllar çalışacağı Süleymâniye ve Beyazıt Kütüphanelerine girdi. 1925’te Muadile Hanım ile evlendi; bu evlilikten bir kız çocuğu sahibi oldu.[1]

İçtihad (1927-1928) dergisinde çeviriler, eleştiriler ve şiirler yayımladı. Ayrıca Yeni Muhit (1931), Yolların Sesi (1935), Gündüz (1936-1938), Yeni Türk (1942-1943), Divan (1944-1945), Türk Sanatı (1953-1957) dergilerinde çeviriler, şiirler, denemeler yazdı. Dokuz şiir kitabı yazan Salih Zeki, şiirleriyle Türk edebiyatında Nev-Yunanîlik cereyanının temsilcisi olarak tanındı. Edebiyat çevrelerinin, kendisini Yunan ve Grek mitolojisine fazla kaptırdığı yönünde tenkitlerine maruz kaldı. Hikayelerinde çocukluğunu ve gençliğini geçirdiği memleketi Karaağaç'a ve Karaağaç çevresindeki köylerde yaşanmış olaylara yer verdi.

Fransızca’yı kendi olanakları ile öğrenen Salih Zeki’nin Fransız yazarlardan ve şairlerden yaptığı çeviriler Türkçe’de bir ilk olma özelliği taşır.[1] Ovidius (Ovid)’un “Metamorphoses” adlı eserini Türkçeye “Değişişler” başlığıyla ilk kez çeviren kişidir. Latin edebiyatının şaheserlerinden kabul edilen 15 ciltlik bu eserin ilk sekiz kitabını çevirmiş, eser 1935 yılında Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı (Vakıf Matbaası, İstanbul) tarafından yayımlanmıştır. Salih Zeki’nin bu kitap dışında 1927-1948 yılları arasında çeşitli dergilerde elliden fazla çevirisi yayımlanmıştır. “Hallâc-ı Mansûr" (1944) adındaki oyunu o devirde edebiyat çevresinde ilgi görmüştür.

Sanatçı, 21 Mart 1971’de yüksek tansiyondan kaynaklanan bir rahatsızlık sonucu öldü. Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.

Hakkındaki eserler

Hakkında Yrd. Doç. Dr. Namık Kemal Şahbaz'ın kaleme aldığı Salih Zeki Aktay / Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği adlı eser, Kültür Bakanlığı tarafından 2001 yılında neşredilmiştir.

Aktay ile ilgili olarak Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Doç. Dr. Hüseyin Çelik nezaretinde Gülten İlhan'ın 1998 yılında hazırlamış olduğu Salih Zeki Aktay / Hayatı, San'atı, Eserleri adlı bir de monografi vasfı taşıyan yüksek lisans tezi bulunmaktadır.

Eserleri

Şiir kitapları

  • Asya Şarkıları (1933)
  • Pınar (1936)
  • Rüzgâr (1939)
  • Persefon (1939)
  • Rüzgâr ve Dallarda Şarkılar (1939)
  • Titan (1966)
  • Lâton (1964,1967, 1968)

Hikâyeler

  • Mine Çiçekleri (1944)

Oyunlar

  • Mağara (Manzum Tiyatro),
  • Hallâc-ı Mansûr (Manzum-Mensur Tiyatro).

Derlemeler

  • Emin Bülend'in Şiirleri (1943)

Tercüme eserleri

Diğer Eserleri

  • Mitoloji

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c "Namık Kemal Şahbaz, Ovidius'un Metamorphoses Adlı Eserinin Türkçeye İlk Çevirisi ve Salih Zeki Aktay'ın Çevirileri Üzerine, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl IV, Sayı 2-1, Temmuz 2012" (PDF). 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015. 
Genel
  • Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. 1 (3. bas.). İstanbul: YKY. Mart 2010. s. 74-75. ISBN 9789750805684. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Hamdi Tanpınar</span> Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçii

Ahmet Hamdi Tanpınar ; Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçi ve akademisyendir.

Mehmet Erte, Türk şair ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Behçet Necatigil</span> Türk şair, öğretmen ve çevirmen

Behçet Necatigil ; Türk şair, öğretmen ve çevirmendir.

<span class="mw-page-title-main">Ataol Behramoğlu</span> Türk şair, yazar ve çevirmen

Ataol Behramoğlu, Türk şair, yazar, çevirmen, akademisyen ve edebiyatçı.

Yaşar Nabi Nayır, Türk şair, yazar ve yayıncıydı.

<span class="mw-page-title-main">Recaizade Mahmud Ekrem</span> Türk şair ve yazar (1847-1914)

Recaizade Mahmud Ekrem, Türk şair ve yazardır. 19. yüzyıl Osmanlı dönemi Türk edebiyatının önde gelen isimlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Emin Bülent Serdaroğlu</span> Türk futbolcu ve Fecr-i Âti şairi

Emin Bülent Serdaroğlu, Galatasaray Lisesi mezunu eski Türk futbolcu ve Fecr-i Ati şairidir.

Cevat Çapan, Türk akademisyen, şair, yazar ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Halid Ziya Uşaklıgil</span> Türk romancı ve yazar (1866–1945)

Halid Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn ve cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar. Bâzı edebî yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ovidius</span> Romalı şair (MÖ 43 - MS 17)

Publius Ovidius Naso, Augustus döneminde yaşamış Romalı şair. Genelde aşk, terkedilmiş kadınlar ve mitolojik temalı şiirler yazan Naso, Publius Vergilius Maro ve Horatius ile beraber, Latin edebiyatının üç kanonik şairinden biriydi. Genelde hüzün beyitlerinin en büyük hocası olarak kabul ediliyordu. Şiirleri, orta çağ'ın sonuna kadar Avrupa sanatı ve edebiyatını önemli ölçüde etkilemiştir.

Nihad Sâmi Banarlı,, Türk edebiyat tarihçisi, yazar, şair ve edebiyat öğretmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Vasfi Mahir Kocatürk</span>

Vasfi Mahir Kocatürk. Türk şair, oyun yazarı, öğretmen, edebiyat araştırmacısı, politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Ruşen Eşref Ünaydın</span> Türk gazeteci, siyasetçi ve diplomat

Mehmet Ruşen Ünaydın, Türk gazeteci, yazar, siyasetçi ve diplomat. Türk Dil Kurumu ve Galatasaray'ın kurucularından biridir.

Necmettin Halil Onan, Türk şair, öğretmen, akademisyen ve edebiyat tarihçisidir. Türk edebiyatının artık klasikleşmiş eseri olan ve Türk ordusunun Çanakkale Savaşı'ndaki savunmasını anan "Bir Yolcuya" şiirini kaleme alan şairdir.

<span class="mw-page-title-main">Dönüşümler</span> Ovid tarafından MS 8 yılında tamamlanan ve 15 kitaptan oluşan öyküsel şiir

Dönüşümler Romalı şair Ovid tarafından MS 8 yılında tamamlanan ve 15 kitaptan oluşan öyküsel şiir türünde bir edebiyat eseridir.

Dost Körpe, Türk yazar, şair ve çevirmendir.

Çınaraltı, 1941-1948 yılları arasında yayımlanmış haftalık Türkçü fikir ve sanat dergisi.

Millî Edebiyat Dönemi, II. Meşrutiyet ile Cumhuriyet'in ilk yılları arasında faaliyet gösteren edebiyat akımıdır. Genellikle Ali Canip Yöntem, Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp'in Genç Kalemler dergisinde savundukları Yeni Lisan Hareketi ile başlatılır. Dilde sadeleşme, şiirde aruzun yerine aruz ölçüsü, içerikte halkın sorunları ve yerli yaşam Millî Edebiyat Dönemi'nin temelini oluşturur. Bu dönemde Türk edebiyatı Doğu ve Batı taklitçiliğinden kurtarılmaya çalışılmış, yalın bir anlatım benimsenmiştir. Ayrıca Türk kültürü ve tarihi, incelenmemiş bir hazine olarak kabul edilmiştir.

Nev Yunanilik ya da havza edebiyatı, özellikle 1912 yılından sonra Batılı tarzda bir eğilim oluşturma çabasından dolayı ortaya çıkmış bir düşüncedir. Bu anlayışın temelinde Eski Yunan ve Latin klasiklerini örnek alıp bu doğrultuda eserler vermek vardır. Türk edebiyatında Nev Yunanilik anlayışını getiren kişiler, Yahya Kemal Beyatlı ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu'dur. Salih Zeki Aktay da bu eğilimin önemli isimlerindendir. Parnasist yönüyle ön plana çıkan Yahya Kemal Beyatlı kendisinin Eski Yunan'a dönüşünü “Biz medeniler, Akdeniz etrafında bir havuzun kenarlarındaki kurbağalar gibiyiz.” sözleriyle açıklamıştır. Türk edebiyatında bu doğrultudaki eserler Yahya Kemal'e ait "Sicilya Kızları" ve "Biblos Kadınları" adlı şiirler ile Yakup Kadri'ye ait olan "Siyah Saçlı Yabancı ile Berrak Gözlü Genç Kızın Sözleri" başlıklı yazıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.