İçeriğe atla

Salih Hudayar

Salih Hudayar
Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti'nin 4. Başbakanı
Görev süresi
11 Kasım 2019 - Günümüz
Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi Kurucusu
Görev süresi
Haziran 2017 - Günümüz
Kişisel bilgiler
Doğum 21 Mayıs 1993 (31 yaşında)
Atuş İlçesi, Doğu Türkistan
Evlilik(ler) Amannissa Mukhlis
Yaşadığı yer Virginia, ABD
Mesleği Siyasetçi, bağımsızlık lideri
Dini İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı  ABD
Branşı  Amerika Birleşik Devletleri Ordusu
Hizmet yılları 2011-2013
Rütbesi Birinci sınıf er
Birimi 179. Piyade Alayı (ABD)

Salih Hudayar (d. 21 Mayıs 1993), Uygur-Amerikan bir politikacıdır.

Doğu Türkistan'daki Atuş ilçesinde doğan Hudayar, Haziran 2000'de ailesiyle siyasi bir sığınmacı olarak ABD'ye zorunlu olarak göç etti. Oklahoma Üniversitesinde uluslararası çalışmalar ve siyaset bilimi okudu.[1] Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi'ni kurdu. 11 Kasım 2019'da Hudayar, Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin Başkanı seçildi. Kendisi Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığına sahiptir.

Hayatı

Hudayar, 1993 yılında Doğu Türkistan'ın Atuş ilçesinde doğdu. 1997 yılında, Gulca Katliamı'ndan kısa bir süre sonra, komşusu yasadışı kitap okuduğunu ihbar etti. Çin güvenlik güçleri ailenin evine baskın düzenledi ve onları öldürmekle tehdit etti.[2] 7 yaşında geldiğinde ailesi ile birlikte mülteci olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi. Oklahoma'da büyüdü ve subay olma umuduyla Yedek Subay Eğitim Kolordu programına kaydoldu. Oklahoma Ordusu Ulusal Muhafızlarına katıldı, Ancak daha sonra böbrek rahatsızlığı nedeniyle buradan ayrıldı.[3] Hudayar, Oklahoma Üniversitesi Uluslararası Çalışmalar ve Siyaset Biliminden Ocak 2017'de mezun oldu.[1] Lisans bitirme tezi, "Orta Asya'dan Uygurlara: Amerikan Büyük Stratejisinin Geliştirilmesi" başlıklı bir politika önerisidir.[4] 2018'den beri, boş zamanlarında Amerikan Askeri Üniversitesi aracılığıyla çevrimiçi Ulusal Güvenlik Araştırmaları programında yüksek lisans yapmaktadır.[5]

Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi

Hudayar 2017 yazında, Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi'ni kurdu. İnsan hakları ve siyasi aktivistlik yapmak için Oklahoma'dan Washington'a taşındı.[6] Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi'nin kurucusu ve başkanı oldu. 2018'in başlarında Hudayar, kongre üyeleriyle görüşmeye ve Uygur İnsan Hakları Politikası Yasası'nı savunmaya başladı. 4 Haziran 2018'den beri, ABD Capitol Binası ve Beyaz Saray'ın önünde Çin'in toplama kamplarını protesto etmek için haftalık gösteriler başlattı.[7]

Doğu Türkistan'a Bağımsızlık Çağrısı

Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi'nin 4 Haziran 2018'de resmi olarak başlatılmasıyla Hudayar, " Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını yeniden kazanmasını" açıkça savunan küresel bir harekete öncülük etti. Eylül 2019'da, ABD Hükûmeti'ni "Doğu Türkistan'da 21. yüzyıl holokostunu önlemek" ve "Doğu Türkistan'ı işgal altındaki bir ülke olarak tanımak" için Beyaz Saray'a çağrı yapan bir dilekçe imza kampanyası başlattı ve 108.000'den fazla imza topladı.[8] 13 Kasım 2018'de Salih Hudayar, Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin 85. Yıldönümü ve İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanının 74. Yıldönümü anısına yüzlerce Uygur'u Beyaz Saray'dan Amerikan Kongre Binası'na götürdü.[9] Göstericiler ABD Kongresi'ni bir Uygur kanununu kabul etmeye çağırdı ve "Doğu Türkistan için özgürlük ve bağımsızlık" çağrısında bulundu.[10] Bağımsızlık çağrısı Uygur Amerikan Derneği, Uygur İnsan Hakları Projesi ve Dünya Uygur Kongresi gibi diğer Uygur grupları tarafından "tartışmalı" olarak görüldü. Hudayar birçok kez Uygurlara "Ancak insan hakları özgürlüklerimizi ve bağımsızlığımızı yeniden sağlayacaktır. Bir bütün olarak genel hayatta kalmamızı sağlamanın tek yolu budur" sözleriyle seslendi.[11] Ortadoğu bakış açısıyla yapılan bir röportajda Hudayar, Amerika Birleşik Devletleri halkından Uygurlar'ın işgal altındaki bir ulus olduğunu anlamalarını ve birlik olmanın Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını geri kazanmanın tek yolu olduğuna inandığını belirtti.[12]

9 Nisan 2019'da Salih Hudayar, Mevcut Çin Tehlikesi Komitesi ilgili toplantısında Doğu Türkistan'ı desteklemeye çağıran bir konuşma yaptı.[13][14] Bir ay sonra, Mayıs 2019'da Hudayar, "Zulüm Gören Hıristiyanları Kurtarın" ev sahipliğinde düzenlenen bir etkinlikte Çin'in Uygurlara ve diğer Türk halklarına uyguladığı zulüm hakkında konuşması için Frank Gaffney tarafından davet edildi.[15]

Temmuz 2019 yılında Doğu Türkistan Milli Uyanış Hareketi, Doğu Türkistan içindeki 124 adet toplama kampının koordinatlarını yayınladı. "Çin 21 yüzyılda bir holokost'a hazırlanıyor olabilir," ifadesini Washington Free Beacon'da dile getirdi.[16] Ekim 2019'da Ajans France-Presse (AFP), Çin'in Uygur mezarlarını ve kültürel alanlarını tahrip etmesi konusunda Salih Hudayar ile bir röportaj yaptı. Hudayar, AFP'ye Çin'in Uygurlar'ı tarihlerine yabancılaştırmak ve Uygurların kim olduğuna dair bütün kanıtları ortadan kaldırmak için tarihi yerleri ve mezarlıkları tahrip ettiğini söyledi.[17] Kasım 2019'da Hudayar, Washington DC'de Hong Kong yanlısı bir mitingine katıldı ve orada Amerika'nın Sesi'ne "Uygurlar Hong Kong halkı ile birlikte duruyor. Hong Kong Çin etkisi altına girerse aynı bizim durumumuza düşer," dedi.[18]

6 Haziran 2020'de "Çin'in Doğu Türkistan, Mançurya, Güney Moğolistan ve Tibet'teki emperyalizmine" karşı ateşli bir konuşma yapmak için sosyal medyayı kullandı [19] Konuşmasında Doğu Türkistan'ın şu anda Çin tarafından işgal altında olan bağımsız bir ülke olduğunu söyledi.

Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti

Ana madde: Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti

Hudayar'ın Mevcut Tehlike Çin Komitesi'ndeki konuşmasının ardından, Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti Salih Hudayar'ı ABD Büyükelçisi olarak atadı. Büyükelçi olan Hudayar, Uygurların insan haklarını ve Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını savunmaya devam etti.[20][21] Hudayar bir röportajda Fox News'a Çin'in Uygurlar'ın organlarını zorla alarak kaçak organ pazarında sattığını söyledi.[22] 11 Kasım 2019'da Hudayar, Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti'nin 8. Genel Kurulunda Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti'nin Başbakanı seçildi.[23] Ertesi gün Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi, Doğu Türkistan'daki yaklaşık 500 toplama kampı, hapishane ve çalışma kampının yerini belirten coğrafi koordinatları yayınladıkları bir basın toplantısı düzenledi.[24][25] O öğleden sonra Hudayar, eski Doğu Türkistan Cumhuriyetleri'nin bağımsızlığını anmak ve Uygurlar'ın ve diğer Türk halklarının soykırımı olarak nitelendirdiği şeye dikkat çekmek için bir gösteri düzenledi.[26] NPR ile yapılan bir röportajda Hudayar, Doğu Türkistan'daki Uygurların yanı sıra diğer Türk halklarının bağımsızlık istediğini, Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin kendilerini "ayrılıkçı" olarak kabul etmediğini " Biz hiç Çin'e ait olmadık" sözleriyle ifade etti.[27]

Mart 2020'de Salih Hudayar, Doğu Türkistan Heyeti'ne önderlik etti. Çok sayıda Senatör ve Temsilci ile görüştü. Temsilci Ted Yoho,[28] Hudayar ABD Temsilciler evinde Doğu Türkistan konulu bir konuşma etmesini istedi. Kongre üyesi Ted Yoho, Doğu Türkistan'ı "işgal altındaki bir ülke" olarak nitelendirdi ve Çin'i Uygurlar, Kazaklar, Kırgızlar ve diğer Türk halklarına yönelik soykırımı için kınadı.[29][30] Hudayar, Çin'in Uygurların ve diğer Türk halklarından fayda sağladığı "köle emeğini" kınadı. Çin'i Doğu Türkistan'ı kolonileştirmek ve Uygurlar'ı ve diğer Türk halklarını köleleştirmekle suçladı.[31][32][33][34] Nisan 2020'de Hudayar, Steve Bannon'un Savaş Odası Pandemisi'nde özel bir konuk olarak ortaya çıktı ve Müslüman ülkeleri ve liderleri, Çin'in Doğu Türkistan'daki Türk Müslümanlarına yönelik zulümlerine sessiz kaldıkları için eleştirdi.[35]

Kişisel hayatı

Salih Hudayar, İngilizce, Uygurca ve Türkçe bilmektedir. Evli olup şu anda Kuzey Virginia'a karısıyla yaşıyor. [1] 29 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.[36] Hudayar'ın bağlantılı olduğu muhafazakar gruplar, liderler ve medya ile olan ilişkilerine bakıldığında muhafazakar bir kimlik sergilediği görülmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Marsh (15 Nisan 2019). "Salih Hudayar, East Turkestan National Awakening Movement China's Xinjiang Crackdown on Uighurs and Kazaks". Here & There with Dave Marsh. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  2. ^ Lepeska (19 Ocak 2019). "Uighurs accuse Turkey of betrayal, seek new friends". Ahval News. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  3. ^ "Salih Hudayar Speaks at 'Committee on the Present Danger: China' Event". You Tube. Center for Security and Policy. 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  4. ^ "FROM CENTRAL ASIA TO THE UYGHURS: REFINING THE AMERICAN GRAND STRATEGY". Prezi. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  5. ^ Hudayar (Temmuz 2019). "WHEN HUMAN RIGHTS, NATIONAL IDENTITY, ETHNICITY, AND RELIGIOUS PERSECUTION COLLIDE". International Journal on Human Rights (29). 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  6. ^ Luxner (20 Mayıs 2018). "Muslim Uyghurs, urging freedom for 'East Turkestan,' picket Chinese Embassy in Washington". Times of Israel. 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  7. ^ Corr (8 Aralık 2019). "US Senate Must Act Now: 1-3 Million Turkic Muslims Detained By China Can't Wait – OpEd". Eurasia Review. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  8. ^ Nelson (3 Şubat 2019). "White House petition site relaunches — and then goes dormant". Washington Examiner. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  9. ^ Mandhai (13 Kasım 2018). "Uighurs marking 'independence day' call for international help". Al Jazeera. 1 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  10. ^ Farooq (14 Kasım 2018). "US: Hundreds march in solidarity for Uyghurs". Anadolu Agency. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  11. ^ Shenoy (19 Aralık 2018). "As families are lost to China's 're-education camps,' US Uighurs are split". Public Radio International. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  12. ^ Essa (16 Kasım 2018). "'If we remain silent, it might get worse': Uighurs fear for loved ones in China". Middle East Eye. 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  13. ^ "'Committee on the Present Danger: China' Hosted Capitol Hill Roundtable Discussion of Threat Posed by Communist China". Committee on the Present Danger China. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  14. ^ Spinelli (22 Nisan 2019). "These Trump Allies Are Preparing for a New Cold War With China". Mother Jones. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  15. ^ "VIDEOS: Squire Patton Boggs Letter - Remarks by Frank Gaffney, Hon. Frank Wolf, Bob Fu, Salih Hudayar, Faith McDonnell and Fr. Andre Mahanna". Save the Persecuted Christians. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  16. ^ Gertz (15 Temmuz 2019). "Network of Chinese Concentration Camps for Uighurs Uncovered". The Washington Free Beacon. 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  17. ^ Lee (17 Ekim 2019). "Satellite images show China has bulldozed Uygur burial sites in Xinjiang". South China Morning Post. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  18. ^ 宁路 (3 Kasım 2019). "华盛顿香港人响应全球撑香港集会". Voice of America - Chinese. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  19. ^ "Statement Opposing China's Imperialism in East Turkistan, Manchuria, South Mongolia, and Tibet". Twitter. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  20. ^ "Salih Hudayar". You Tube. The Eric Metaxas Radio Show. 21 Haziran 2019. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  21. ^ "UYGHUR TURKS IN US DEMONSTRATED IN FRONT OF THE UNITED NATIONS AGAINST CHINA'S DETENTION CAMPS IN XINJIANG". Turkish Heritage Organization. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  22. ^ McKay (26 Ekim 2019). "Survivors and victims on shocking state-sanctioned organ harvesting in China". Fox News. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  23. ^ "Summary of the ETGE's 8th General Assembly (November 10–12)". East Turkistan Government in Exile. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  24. ^ Jardin (12 Kasım 2019). "China has 500+ Uighur camps and prisons and is holding far more than one million, activists say". Boing Boing. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  25. ^ Tandon (12 Kasım 2019). "Uighur researchers say China running more camps than known". AFP. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  26. ^ Molli (13 Kasım 2019). "New Chinese Labor Camp Coordinates Released by Uyghur Activists | Subverse News". Subverse News. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  27. ^ Fink (23 Aralık 2019). "'For Their Own Good': The Detention Of Muslim Ethnic Groups In China". National Public Radio. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  28. ^ "Congressman Yoho Tweet". Twitter. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  29. ^ "Congressman Ted Yoho's Speech on China's Oppression in East Turkistan". YouTube. CSPAN. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  30. ^ Congress (11 Mart 2020). "House of Representatives" (PDF). Congressional Record: Proceedings and Debates of the 116th Congress, Second Session. 166 (47): 1815. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  31. ^ "How the coronavirus impacts religious minorities encountering human rights abuses in China". One America News Network. 24 Mart 2020. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  32. ^ "Persecution of Ehtnic Minorities in China - Salih Hudayar". Dove Tv. 24 Mart 2020. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  33. ^ Gruber (25 Mart 2020). "Salih Hudayar, Uyghurs for Sale". Steve Gruber Show. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  34. ^ Batchelor (25 Mart 2020). "The Uyghurs and the virus & What is to be done? @SalihHudayar East Turkistan National Awakening Movement (ETNAM)". John Batchelor Show. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  35. ^ "War Room: Pandemic EP 118". America's Voice. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  36. ^ "Prime Minister". East Turkistan Government in Exile. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Uygurlar</span> Doğu Türkistanda yaşayan Türk soylu halk ve bu halktan olan kimse

Uygurlar veya Uygur Türkleri, Orta ile Doğu Asya'dan kaynaklanan ve kültürel olarak bu bölgelerle bağlı bir Türk azınlık etnik grubudur. Uygurlar Çin'in resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlıktan biridir. Çin'in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Uygurların memleketi olarak tanınır. Bununla birlikte, Çin Hükûmeti, Uygurları yalnızca çok kültürlü bir ulusa ait olan bölgesel bir azınlık olarak tanır ve Uygurların yerli bir halk olduğu yönündeki kavramı reddetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Cumhuriyeti</span> Çin istilası altındaki Türk devleti

Doğu Türkistan Cumhuriyeti, bugünkü Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesminde Gulca 'da 12 Kasım 1944'te Sovyetler Birliği siyasi müdahalesi ve Kızıl Ordu'nun askerî desteğiyle kurulan, 20 Ekim 1949'da Çin Komünist Partisi'ne itaat eden ve Aralık 1949'de Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bölgeye konuşlandırılmasıyla Çin'e ilhak edilen cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

"Kurtuluş Yolida" Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti'nin ulusal marşı ve Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin fiili ulusal marşı olarak hizmet eden bir Uygur vatansever şarkısıdır. 1933 yılında Mehmet Ali Tevfik tarafından yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uygur Sorunu</span> Doğu Türkistandaki etnik çatışma

Uygur Sorunu ya da Uygur-Çin Sorunu, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde 1960'lı yıllardan beri devam eden dini-etnik bir çatışmadır. Uygurlar eskiden Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulmuş olan Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin Çin tarafından 1949 yılında ilhak edildiğini ve halen Çin işgali altında bulunduklarını iddia etmektelerdir. Ayrılıkçı hareketler, çeşitli milliyetçi ve İslamcı organizasyonlar tarafından örgütlenmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Kurtuluş Örgütü</span>

Doğu Türkistan Kurtuluş Örgütü, Sincan'da "Doğu Türkistan" adlı bağımsız bir devlet kurma amacındaki ayrılıkçı bir örgüt idi. Örgüt, çoğunlukla Uygur, Han, Kazak ve diğer Türki topluluklarının yaşadığı Sincan bölgesinde Çin yönetimine karşı savaşmak amacıyla 1990'larda Türkiye'de kurulmuştur. DTKÖ, Çin, Kazakistan ve Kırgızistan hükümetleri tarafından terör örgütü ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sincan yeniden eğitim kampları</span>

Sincan yeniden eğitim kampları ya da Çin Hükûmeti'nin resmi / örtmeceli tanımıyla "Mesleki Beceri Eğitim Merkezleri", Çin Hükûmeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde 2014 yılından bu yana işlettiği ve başta Uygur Türkleri olmak üzere çoğunluğu Müslümanlardan oluşan çeşitli etnik gruplara ait insanları tuttuğu kamplardır. Çeşitli devletler ve sivil toplum kuruluşları tarafından "toplama kampları", "enterne kampları" ve "endoktrinasyon kampları" olarak tanımlanan bu kamplar ilk kez Genel Sekreter Şi Cinping'in yönetimi altında 2014 yılında kuruldu. Sert tutumuyla bilinen parti sekreteri Chen Quanguo'nun Ağustos 2016'da özerk bölgenin başkanlığına getirmesinden beri kampların sayısı ve kapsamı görülmemiş bir şekilde yoğunlaştı. Bu kampların gizlice ve yasal sistemin dışında işletildiği, birçok tutuklunun herhangi bir yargılama veya suçlama yapılmadan kamplara alındığı bildirilmiştir. Raporlara göre yerel makamlar bu kamplarda yüzbinlerce Uygur ve diğer etnik azınlıklara ait Müslümanları tutmuştur; bu tutuklamaların amacının aşırılık ve terörizmle mücadele etmenin yanı sıra Çinlileştirme (中国化) olduğu belirtilmektir.

Doğu Türkistan Enformasyon Merkezi, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketine bağlı bir gruptur. Örgüt, 1996 yılında kurulmuş olup merkezi Münih'te yer almaktadır ve Washington, DC'de bir ofisi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği</span>

Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketine bağlı bir örgüttür. Örgüt, 2006 yıl Mayısta kurulmuş olup merkezi İstanbul'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi</span>

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi veya Uygur bağımsızlık hareketi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Doğu Türkistan adıyla Uygur halkının anavatanı olarak bağımsızlığını isteyen siyasi ve sosyal bir harekettir. Sincan bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Çin Cumhuriyeti'nin Sincan Eyaleti'ni Çin Halk Cumhuriyeti yönetimine geçmesinden bu yana sürekli kontrol edilmektedir.

Kazakistan'daki Uygurlar, öncelikle İslam'ı uygulayan bir Türk etnik grubudur. 1999 nüfus sayımına göre, Uygurlar ülkenin yedinci en büyük etnik grubunu oluşturuyor.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti</span>

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Doğu Türkistan'lı Uygur, Kazak ve diğer Türk halklar tarafından sürgünde kurulan bir hükûmet düzenidir ve Doğu Türkistan'ı Çin yönetiminden kurtarılana kadar Doğu Türkistan'ı ve halkını temsil etmeye yetkili tek organ olduğunu iddia eder. Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Eylül 2004'te kuruluşundan bu yana ona karşı çıkan Çin tarafından tanınmamıştır.

Doğu Türkistan Millî Uyanış Hareketi (DTMUH) (Uygur : Haziran 2017'de kurulan Washington DC merkezli kâr amacı gütmeyen bir insan hakları ve siyasi haklar grubu. Grup, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketini destekliyor. Uygur Amerikalı danışman ve yüksek lisans öğrencisi olan Salih Hudayar, önceden kurulmuş Uygur örgütlerinin Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını etkin bir şekilde çağırmadığı için grubu kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Uygur Soykırımı</span> Xi Jinping yönetimi altında kuzeybatı Çinde etnik ve dini azınlıklara yönelik devam eden zulüm

Uygur Soykırımı, Çin Hükûmeti tarafından Uygurlar'a karşı uygulanan şiddet ve İnsan hakları ihlallerine verilen genel isimdir. Bu politika çoğunluğu Uygur olan bir milyondan fazla Türk Müslümanın herhangi bir yasal işlem olmaksızın, gizli gözaltı kamplarında tutulmasına yol açtı. Söz konusu politikayı eleştirenler genel olarak bunu Çin hükûmetinin Sincan'ı Çinlileştirme çabasının bir sonucu olarak tanımladılar ve bunu bir Kültürel soykırım olarak nitelendirdiler. Bu politikalar, Sincan yerel Komünist Parti sekreteri Chen Quanguo tarafından uygulanmıştır. Birçok aktivist, bağımsız STK, insan hakları uzmanı, hükûmet yetkilileri ve Sürgündeki Doğu Türkistan Hükümeti bu olayları bir Soykırım olarak adlandırdı. Uygurlulara karşı uygulanan şiddet, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana etnik ve dini kimlikleri nedeniyle en fazla kişinin tutuklandığı, şiddet gördüğü ve öldürüldüğü olay oldu.

Doğu Türkistan Milli Futbol Takımı, günümüzde Çin sınırları içerisinde bulunan Doğu Türkistan bölgesini temsil eden milli futbol takımıdır. Takım, Uygur Milli Futbol Takımı olarak da bilinmektedir. Doğu Türkistan Milli Futbol Takımı, CONIFA üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Uygur milliyetçiliği</span>

Uygur milliyetçiliği, Çin'de etnik bir azınlık olan Uygur halkının ayrı bir ulus olduğunu ileri süren milliyetçi bir harekettir. Uygur milliyetçiliği, bağımsız bir grup veya bölgesel bir grup olarak Uygur halkının kültürel birliğini teşvik eder. Uygurlar çoğunlukla Batı Çin'de bulunan eyalet düzeyinde özerk bir bölge olan Sincan'da yaşar. Dilleri Uygurca Türkî bir dildir ve çoğu Sünni İslam'a mensuptur. Çin hükûmeti tarafından resmi olarak "56 çiçekten" biri olarak tanınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Gülçehre Hoca</span>

Gülçehre Hoca, 2001'den beri Özgür Asya Radyosu'nda çalışan Uygur-Amerikalı gazeteci. Kasım 2019'da Hoca, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde devam eden insan hakları krizine ilişkin haberciliği nedeniyle Magnitski İnsan Hakları Ödülü'nü aldı ve 2020'de Uluslararası Kadın Medya Vakfı'nın Gazetecilikte Cesaret Ödülü'nü aldı. ve vakfın En Etkili 500 Müslüman listesi arasında yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Uygurları</span>

Amerika Uygurları veya Amerikalı Uygurlar A.B.D' de yaşayan Uygur Türklerini ifade eder. Çoğu 1980'lerin sonunda Doğu Türkistan'dan göç etmişlerdir.

Barın Ayaklanması, 4-10 Nisan 1990 tarihleri arasında Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Barın beldesinde Uygur militanlar ve Çin güvenlik güçleri arasında meydana gelen çatışmalardı. Ayaklanma, 4 Nisan akşamı, 200 ila 300 kişilik bir Uygur protestocunun, Uygur kadınlarına yönelik zorla kürtaj yapıldığı iddialarını ve Sincan'daki Çin yönetimini protesto etmek amacıyla yerel hükûmet ofisinin kapılarını ihlal etmeye çalışmasıyla başladı. Olayları bastırmak için 130 kişilik Halkın Silahlı Polisi birliğinin gelişi, kalabalık arasındaki militanların silahlı direnişiyle karşılaştı. O akşam ilk çatışmalarda altı polis öldü ve 13 polis yaralandı. Militanlar ayrıca beş polisi esir alırken, silahlı polis 19 militanı yakaladı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.