İçeriğe atla

Saliş mitolojisi

Saliş sözlü anlatıları, Britanya Kolumbiyası, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Washington, Idaho ve Montana'da yaşayan Saliş dillerini konuşanların geleneksel anlatılarından oluşur. Bu gruplardaki birçok insanın her birinin kendi hikâyeleri vardır ve her hikâye anlatıcısı bunları kendi yöntemleriyle yorumlayabilir, ancak Saliş halklarının hikâyelerinin çoğu benzerdir ve temaları, karakterleri, tarihsel kökenleri paylaşır.[1] Saliş halklarının sözlü geleneklerinin en eski tanımları, antropolog Franz Boas'ın suda topladığı Nuxalk (Bella Coola) mitolojisi koleksiyonlarıydı.

Türler

Birçok Saliş halkı iki temel anlatım türü arasında ayrım yapar; biri kabaca İngilizcede mit denilen şeye karşılık gelen ve bitkilerin, hayvanların ve hava olaylarının antropomorfize edildiği modern çağın gelişinden önceki bir Efsane Çağında geçen geleneksel öykülerdir. Diğer tür hikâyeler tarihsel anlatıları ve "haberler" veya bilgilendirici hikâyeleri içerir.

Saliş sözlü gelenekleri ile Batı edebiyatı arasındaki önemli bir fark, Saliş geleneksel anlatılarının kurgusal olarak düşünülmemesi veya anlatıcının yaratıcılığının bir sonucu olarak görülmemesi, En iyi hikâye anlatıcıları anlatılara kişisel bir tat katsa da, öykü anlatıcı da öykünün "sahibi" değildir. Daha ziyade hikâyelerin önceden var olduğu ve dünyanın tüm bilgilerini içerdiği kabul edilir. Ayrıca Hiristiyanlıka benzer özelliklerde taşır (Coyete'nin de Mesih'in de bir gün geri döneceğine inanılır).[1]

Skwxwu7mesh'in hikayeleri

  • Skwxwu7mesh tarafından anlatılan bazı hikâyelerde, Basket ogress qálqali children, çocukları çalan ve sepetinde götüren çirkin bir yaşlı kadındı / ogresiydi . [1]
  • Skwxwu7mesh sözlü geleneklerinin daha kapsamlı bir incelemesi için lütfen Squamish halkının tarihi # Squamish halkının sözlü tarihi ve Hikâyeleri bölümüne bakın.

Sts'Ailes (Chehalis) geleneklerinden

Britanya Kolumbiyası'nın Chehalis kentinde yaşayan Sts'Ailes, başka bir kabile olarak gördükleri ve modern zamanlarda karşılaşmaya devam ettikleri Sasquatch ile ilgili geniş geleneklere sahiptir. Sts'Ailes hikâyelerine göre Sasquatch, Douglas dilini konuşur. Ucwalmicwts, Harrison Gölü'nün başında Port Douglas'ta konuşulan St'at'imcets versiyonu.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ a b c Thompson & Egesdal 2008.
  2. ^ "The Hairy Giants of British Columbia, told by J.W. Burns, Indian Agent and teacher, Chehalis Indian Reserve, set down by C.V. Tench, published in The Wide World: A Magazine for Men, January 1940, Vol. 84, No. 52". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  3. ^ ""Shouldn't Be Captured": Nothing Monstrous About Sasquatch Says Their Pal, Alex McGillivray, Vancouver Sun, May 25, 1957". 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tevrat</span> Tanahın ilk beş kitabı

Tevrat, İbrani Kutsal Kitabı'nın ilk beş kitabının, yani Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarının derlemesidir.

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Ergenekon Destanı</span> Moğol ve Türk destanı

Ergenekon Efsanesi veya Ergenekon Destanı; kaynaklara göre Göktürklerin yeniden doğuşuna ilişkin hikâye.

<span class="mw-page-title-main">Siyer</span> Muhammedin geleneksel Müslüman biyografileri

Siyer-i Nebi, kısaca siyer, geleneksel İslami literatürde Muhammed'in biyografilerine verilen isimdir. Kur'an ve Hadislere ek olarak, Muhammed'in hayatı ve İslam'ın ilk dönemi hakkındaki çoğu tarihi bilginin kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nuh</span> Peygamber

Nuh, İbrahimî dinlerde kendisinden söz edilen Tufan peygamberidir. Tevrat'ta Nuh'un 950 yıl yaşadığına işaret edilir. Kur'an'da ise kaç yıl yaşadığı bildirilmemiş, yalnızca kendisinin 950 yıl boyunca kavmi içinde yaşadığı belirtilmiştir. İnanışa göre Tufan'dan önce Allah'ın emriyle büyük bir gemi inşa etmiş ve bu gemiye "Nuh'un Gemisi" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lütercilik</span>

Lütercilik, Lutheryanlık, Luteryenlik ya da Lutheranizm eski bir Augustinuscu keşiş olan Martin Luther'in, Katolik Kilisesinin endülijans vermesi ve Kutsal Kitap'a uygun olmadığına inandığı diğer uygulamalara karşı başlattığı reform hareketiyle ortaya çıkmış bir mezheptir. Protestan hareketinin çıkışına ve kilisenin bölünerek binlerce kola ayrılmasına sebebiyet vermiştir. Luteryenlik, Avrupa'da Almanya başta olmak üzere, özellikle Kuzey Avrupa ve İskandinav ülkelerinde taraftar bulmuştur.

Sözlü tarih, tarihi yazılı belgelere ek olarak yaşayan bireylerin belleğe dayalı anlatıları aracılığıyla yazma ve sıradan insanları, gündelik yaşamı ve öznelliği tarihin araştırma alanına dahil etme dürtüsüyle şekillenen ve ses kaydetme teknolojilerinin gelişmesiyle de desteklenen disiplinler arası bir çalışma alanı ve araştırma yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Saliş dilleri</span>

Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde Saliş halklarınca konuşulan Mos dilleri filumundan Kızılderili dilleri ailesidir. Her biri birkaç lehçeye ayrılan 23 dilden oluşur ve bütün bu diller tehlike altındaki dillerden olup bir kısmının da soyu tükenmiştir.

Sözlü gelenek, İrfan, bilgi, sanat, fikir ve kültürel materyalin işitilerek alındığı, bireysel hafızalarda korunduğu ve bir nesilden diğerine sözlü olarak iletildiği bir insan iletişim biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Nlakapamuklar</span>

Nlakapamuklar, günümüzde Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Fraser Canyon, Thompson Canyon, Nicola Country yörelerinde ve eskiden tarihi olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Washington eyaletinde Whatcom ve Chelan ilçelerindeki North Cascades bölgesinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Saliş halkları içindeki İç Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Nlakapamuklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Nüfusları 1977 sayımına göre 3.000 kişidir.

İç Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde yaşayan İç Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan Kızılderili dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş dilleri</span>

Kıyı Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletini Puget Sound yöresinde yaşayan Kıyı Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan 15 kadar Kızılderili dili.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş halkları</span>

Kıyı Saliş halkları ya da Kıyı Salişleri, Saliş halklarından Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletinin Puget Sound yöresiyle Oregon eyaletinde yaşayan ve Kıyı Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Kıyı Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sümer edebiyatı</span> MÖ 18-17. yüzyıl yazıları

Sümer edebiyatı, Sümer uygarlığı tarafından sürdürülen ve daha sonraki Akad ve Babil imparatorlukları tarafından büyük ölçüde korunan dini yazılar ve diğer geleneksel hikâyeler de dahil olmak üzere, bilinen en eski kayıtlı edebiyat külliyatını oluşturur. Bu kayıtlar Orta Tunç Çağı sırasında MÖ 18. ve 17. yüzyıllarda Sümer dili ile yazılmıştır.

Türk edebiyatı'nda hem sözlü hem yazılı, manzum ve mensur hikâye geleneğine sahip olmasına rağmen Tanzimat'tan sonra farklı yapısal özellikler taşıyan bir anlatı türü olarak yeni bir hikâye tarzı oluşmuştur. Giritli Ali Aziz Efendi tarafından 1796-97'de yazılan ve ilk defa 1852 tarihinde basılan Muhayyelât, Batı tesiri olmadan gerçekçi anlatıma olan yakınlığı noktasında modern Türk hikâyesinin başlangıcı sayılmaktadır. Bunun dışında, XIX. yüzyılda basımları yapılarak yaygınlık kazanmış olan meddah hikâyeleri "yeni hikâyeye" zemin hazırlayan eserler olarak görülmektedir. 1875-1890 yılları arasında Ahmed Midhat Efendi'nin devam eden Letâif-i Rivâyât serisinin dışında Mehmet Celal'in Venüs, Cemile gibi uzun hikâyeleri ile Nabizâde Nâzım'ın ilk dönem hikâyeleri bulunmaktadır. Samipaşazade Sezai'nin Küçük Şeyler adlı eseri Türk edebiyatında modern anlamda kısa hikâyenin başlangıcı kabul edilmektedir. Halid Ziya Uşaklıgil'in 1888'de yazdığı Bir Muhtıranın Son Yaprakları ile Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası adlı çalışmaları Avrupaî tarzda ilk hikâyeler kabul edilmektedir.

Karaayak hakkında Yerli Amerikalıları ve Aborijin halkını çevreleyen çok sayıda efsane vardır. Karaayak, Alberta, Kanada ve Montana bölgeleri olarak bilinen bölgelerde Great Plains'de yaşar. Bu hikâyeler, mitler, kökenler ve efsaneler, dinleri, tarihleri ve inançları gibi günlük yaşamlarında büyük rol oynarlar. Sadece Karaayak kabilelerin yaşlılarının hikâyeleri anlatmasına izin verilir ve genellikle elde edilmesi zordur çünkü kabilelerin yaşlıları onları kabileden olmayan yabancılara söyleme konusunda isteksizdirler. George B. Grinnell, John Maclean, DC Duvall, Clark Wissler ve James Willard Schultz gibi insanlar, kabileler tarafından anlatılan bir dizi hikâyeyi elde edip kaydedebildiler.

<span class="mw-page-title-main">Miwok mitolojisi</span>

Miwok Yerli Amerikalılarının mitolojisi, dünya düzenlerinin mitleri, yaratılış hikâyeleri ve "varlıkların nasıl ortaya çıktığı" dır. Miwok mitleri onların ruhani ve felsefi dünya görüşlerini önerir. Miwok halkından derlenen birkaç farklı yaratılış öyküsünde, Coyote, bazen başka hayvanların yardımıyla dünyayı oluşturan ve insanları tüy veya dal gibi mütevazı malzemelerden yapan varlıktır, onu ataları ve yaratıcı tanrıları olarak görülüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Klasik mitoloji</span> Yunanların ve Romalıların mitlerinin incelenmesi

Klasik mitoloji, Klasik Greko-Romen mitolojisi, Yunan ve Roma mitolojisi veya Greko-Romen mitolojisi, kültürel alımlama tarafından kullanıldıklarında veya dönüştürüldüklerinde antik Yunan ve Romalıların mitlerinin hem konusu hem de incelenmesidir. Bu mitolojiler, felsefe ve politik düşüncenin yanı sıra, daha sonraki Batı kültürü boyunca klasik antik çağın en önemli kalıntılarından birini temsil eder. Yunanca mitos kelimesi, konuşulan kelimeye veya konuşmaya atıfta bulunur, ancak aynı zamanda bir masal, hikâye veya anlatıyı da ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kervenek mitolojisi</span>

Kervenek mitolojisi, Kervenek halkının halk geleneği ve mitolojisidir. Kısmen Cornwall'da geliştirilen halk geleneklerinden ve kısmen ilk milenyumun sonundan önce başka yerlerde Britanyalılar tarafından geliştirilen, genellikle Breton ve Galler halklarınınkilerle paylaşılan geleneklerden oluşur. Bunların bir kısmı Hıristiyanlık öncesi Britanya'nın mitolojisinin kalıntılarını içerir.

Clarissa Pinkola Estés Amerikalı bir yazar ve Jungian psikanalistdir. 145 hafta boyunca New York Times'ın en çok satanlar listesinde kalan ve iki milyondan fazla kopya satan Kurtlarla Koşan Kadınlar'ın (1992) yazarıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.