İçeriğe atla

Saliş dilleri

Saliş dilleri
Coğrafi dağılımKuzey Amerika (Kanada, ABD)
SınıflandırmaAlgonkin–Vakaş, Mos (?)
Alt bölümler
ISO 639-2 / 5sal

Saliş dilleri (İngilizce Salishan, Salish), Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde[1] Saliş halklarınca konuşulan Mos dilleri filumundan Kızılderili dilleri ailesidir. Her biri birkaç lehçeye ayrılan 23 dilden oluşur ve bütün bu diller tehlike altındaki dillerden olup bir kısmının da soyu tükenmiştir.

Adlandırma

Salish adı esas olarak Flathead Nation içindeki Bitterroot Salish Kızılderililerinin kendi adlarıdır ve buradan hareketle hem yalın Salish biçimi hem de onun uzatımlı sıfat biçimi olan Salishan adları Saliş dilci ve antropologları tarafından grubun ortak adı olarak kullanılır.

Sınıflandırma

Bella Coola

1. Nuhalkça (Bella Coola, Salmon River)
  • Kimsquit
  • Bella Coola
  • Kwatna
  • Tallheo

Kıyı Saliş dilleri

A. Merkezî Kıyı Saliş dilleri (Merkezî Saliş dilleri )
2. Komoksça
  • Ada Komoksçası (Qʼómox̣ʷs)
  • Sliammonca (Homalco-Klahoose-Sliammon) (ʔayʔaǰúθəm)
3. Halkomelemce
Island (Hulʼq̱ʼumiʼnumʼ, həl̕q̓əmín̓əm̓)
  • Cowichan
  • Snuneymuxw/Nanaimo
Downriver (Hunqʼumʔiʔnumʔ)
  • Musqueam
  • Katzie
Upriver (Upper Sto:lo, Halqʼəméyləm)
  • Kwantlen
  • Chehalis (Canada)
  • Chilliwack
  • Tait
  • Skway
4. Lushootseed (Puget Salish, Skagit-Nisqually, Dxʷləšúcid)
Northern
  • Skagit (Skaǰət)
  • Snohomish (Sduhubš)
Southern
  • Duwamish-Suquamish (Dxʷduʔabš)
  • Puyallup (Spuyaləpubš)
  • Nisqually (Sqʷaliʔabš)
5. Nooksack (Nooksack ɬə́čələsəm, ɬə́čælosəm) (tükendi)
6. Pentlatch (Pənƛ̕áč) (tükendi)
7. Sháshíshálh (Sechelt, Seshelt, Shashishalhem, šášíšáɬəm)
8. Squamish (Sḵwx̱wú7mesh snichim, Sḵwx̱wú7mesh, Sqwxwu7mish, sqʷx̣ʷúʔməš)
i. Straits Salish group (Straits)
9. Klallam (Clallam, Nəxʷsƛ̕áy̓emúcən)
  • Becher Bay
  • Eastern
  • Western
10. Kuzey Boğazları (Straits)
  • Lummi (Xwlemiʼchosen, xʷləmiʔčósən) (tükendi)
  • Saanich (SENĆOŦEN, sənčáθən, sénəčqən)
  • Samish (Siʔneməš)
  • Semiahmoo (Tah-tu-lo) (tükendi)
  • Sooke (Tʼsou-ke, c̓awk) (tükendi)
  • Songhees (Lək̓ʷəŋín̓əŋ) (tükendi)
11. Twana (Skokomish, Sqʷuqʷúʔbəšq, Tuwáduqutšad) (tükendi)
  • Quilcene
  • Skokomish (Sqʷuqʷúʔbəšq)
B. Tsamosan (Olympic)
i. Inland
12. Cowlitz (Lower Cowlitz, Sƛ̕púlmš) (tükendi)
13. Upper Chehalis (Q̉ʷay̓áyiɬq̉) (tükendi)
  • Oakville Chehalis
  • Satsop
  • Tenino Chehalis
ii. Maritime
14. Lower Chehalis (ɬəw̓ál̕məš) (tükendi)
  • Humptulips
  • Westport-Shoalwater
  • Wynoochee
15. Quinault (Kʷínayɬ)
  • Queets
  • Quinault
C. Tillamook
16. Tillamook (Hutyéyu) (tükendi)
Siletz
  • Siletz
Tillamook
  • Garibaldi-Nestucca
  • Nehalem

İç Saliş dilleri

A. Kuzey
17. Shuswap (Secwepemctsín, səxwəpməxcín)
Eastern
  • Kinbasket
  • Shuswap Lake
Western
  • Canim Lake
  • Chu Chua
  • Deadman's Creek–Kamloops
  • Fraser River
  • Pavilion-Bonaparte
18. Lillooet (Lilloet, St'át'imcets)
  • Lillooet-Fountain
  • Mount Currie–Douglas
19. Nlakapamukça (Nlakaʼpamux, Ntlakapmuk, nɬeʔkepmxcín, Thompson River, Thompson River Salish, Thompson Salish, Thompson, known in frontier times as the Hakamaugh, Klackarpun, Couteau or Knife Indians)
  • Lytton
  • Nicola Valley
  • Spuzzum–Boston Bar
  • Thompson Canyon
B. Güney
20. Coeur d’Alene (Snchitsuʼumshtsn, snčícuʔumšcn)
21. Columbia-Moses (Columbia, Nxaʔamxcín)
  • Chelan
  • Entiat
  • Columbian
  • Wenatchee (Pesquous)
22. Colville-Okanagan (Okanagan, Nsilxcín, Nsíylxcən, ta nukunaqínxcən)
Northern
  • Quilchena & Spaxomin[2]
  • Arrow Lakes
  • Penticton
  • Similkameen
  • Vernon
Southern
  • Colville-Inchelium
  • Methow
  • San Poil–Nespelem
  • Southern Okanogan
23. Montana Salish (Kalispel–Pend d'Oreille, Spokane–Kalispel–Bitterroot Salish–Upper Pend d'Oreille)
  • Salish (Séliš, Bitterroot Salish, Flathead)
  • Kalispel (Qalispé)
  • Chewelah
  • Kalispel (Qlispé, Lower Pend d'Oreille, Lower Kalispel)
  • Upper Pend d’Oreile (Čłqetkʷmcin, Qlispé)
  • Spokane (Npoqínišcn)

Kaynakça

  1. ^ "First Nations Culture Areas Index". the Canadian Museum of Civilization. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlileri</span>

Amerika yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak ad. Bazıları bu adı İngilizce Amerindian terimin karşılığı olarak yalnızca Kızılderililer için kullanır ve Eskimo-Aleut halklarını dahil etmez. Alaska ve Kanada gibi hem Eskimo hem de Kızılderili nüfus barındıran yörelerde Amerika yerlisi adı her ikisi için kullanılırken, Kıta ABD'sinden Arjantin'e kadar Eskimo barındırmayan diğer yörelerde yalnızca Kızılderili anlamındadır.

Mos dilleri, Kuzey Amerika'nın Pasifik Kuzeybatısı bölgesinde Kanada'ya bağlı Britanya Kolumbiyası ile ABD'ye bağlı Washington eyaletlerinde konuşulan Saliş dilleri, Vakaş dilleri ve Çimakum dillerinden oluşan hipotetik Kızılderili dil filumu. Algonkin–Vakaş dilleri üst grubuna girer.

Plato Kızılderilileri, Kuzey Amerika'nın Pasifik Okyanusuna bakan batı kısmında içbölgede, Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Dağlararası Platolar denen bölgesindeki kuzey Idaho, batı Montana, doğu Washington, doğu Oregon ve kuzeydoğu Kaliforniya eyaletlerinde ve Kanada'ya ait Batı Kanada bölgesindeki Britanya Kolumbiyası eyaletini orta ve güneyindeki İç Britanya Kolumbiyası denen kısmında Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, doğuda Ova Kızılderilileri, güneyde Büyük Havza Kızılderilileri, güneybatıda Kaliforniya Kızılderilileri ve batıda Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grupları yer alır.

İç Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde yaşayan İç Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan Kızılderili dilleri.

<span class="mw-page-title-main">İç Saliş halkları</span>

İç Saliş halkları ya da İç Salişleri, Saliş halklarından Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde yaşayan ve İç Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi İç Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş dilleri</span>

Kıyı Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletini Puget Sound yöresinde yaşayan Kıyı Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan 15 kadar Kızılderili dili.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş halkları</span>

Kıyı Saliş halkları ya da Kıyı Salişleri, Saliş halklarından Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletinin Puget Sound yöresiyle Oregon eyaletinde yaşayan ve Kıyı Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Kıyı Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlisi yazarlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Amerika yerlisi yazarlar listesi, Alaska'dan Arjantin'e Amerika yerlilerinden tanınmış yazarların listesidir. Yasal olarak Kızılderili/Eskimo/Métis statüsü olanlar ile bağlı olduğu yerli toplumunca tanınanlar dahil edilmiştir

ABD Kızılderilileri federal kabileleri ya da federal olarak tanınan ABD Kızılderili kabileleri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaleti dışında Kıta ABD'sinde yaşayan ABD Kızılderililerinin oluşturduğu ve Kızılderili İşleri Bürosu tarafından federal olarak tanınan kabile birlikleridir ya da "kabile" (tribe) statüsü alan Kızılderili rezervasyonu sakinlerinin topluca resmi adlarıdır. İlgili yasalar gereği oluşturulan kabile birlikleri bu sayede ABD hükûmetince kolayca izlenebilir duruma gelmiştir ve güncel liste Federal Register adlı resmi gazetenin 2012 yılındaki sayısında yayımlanmıştır. Buna göre ABD Kızılderilileri 566 kabile birliğinden oluşur ve her biri bağımsız federal yapı olarak tanınır. Alaska eyaletindeki benzerleri ise Alaska yerlileri kabile birlikleridir. Federal olarak tanınmayıp eyalet bazında tanınan kabileler ise ABD Kızılderilileri eyalet kabileleri adı altında listelenir.

Saliş sözlü anlatıları, Britanya Kolumbiyası, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Washington, Idaho ve Montana'da yaşayan Saliş dillerini konuşanların geleneksel anlatılarından oluşur. Bu gruplardaki birçok insanın her birinin kendi hikâyeleri vardır ve her hikâye anlatıcısı bunları kendi yöntemleriyle yorumlayabilir, ancak Saliş halklarının hikâyelerinin çoğu benzerdir ve temaları, karakterleri, tarihsel kökenleri paylaşır. Saliş halklarının sözlü geleneklerinin en eski tanımları, antropolog Franz Boas'ın suda topladığı Nuxalk mitolojisi koleksiyonlarıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.