İçeriğe atla

Salgurlular

Salgurlular, 1148-1286 tarihleri arasında İran'ın Fars bölgesinde hüküm süren Türk hanedanıdır. Hanedan adını yirmi dört Oğuz boyundan biri olan Salgur'dan (Salur) alır. Selçukluların Fars meliki Melikşah b. Mahmûd'un bölgede yaşayan Salgurluların reisi olan, atabeyi Muzafferüddin Sungur b. Mevdûd'un kardeşini suçsuz yere öldürmesi üzerine Atabeg Sungur isyan etti. 1148'de Melikşah'ı yenilgiye uğratıp Şiraz'ı ele geçirdi ve Salgurlular veya Fars Atabegleri adıyla bilinen hanedanın temellerini attı.[1]

Zaman zaman hakimiyetleri Kirman (1204-1213), Umman, Hürmüz ve Bahreyn'e (8 Ağustos 1236'dan sonra) da genişledi.[2] Salgurlular 1157'ye dek Büyük Selçuklu Devleti'ne,[3] 1194'e dek Irak Selçuklu Devleti'ne tâbi oldular, 1194-1218 arasında bağımsız yaşadıktan sonra, 1218-1231 arasında Harezmşahlar'a bağlandılar. 1231'de İlhanlılar'ın egemenliğini kabul ettiler.[4] 1286 yılında İlhanlılar Salgurluları tamamen hakimiyeti altına aldılar. Hanedan, Abış Hatun'un 1286'da Tebriz'de İlhanlılar tarafından öldürülmesiyle sona erdi.[5]

Atabeyler

  • Sungur bin Mevdud (1148-1161)
  • Zengi bin Mevdud (1161-1178)
  • Tekele bin Zengi (1178-1198)
  • Sa'd bin Zengi (1198-1226)
  • Ebu Bekir Kutluğ Han bin Sa'd (1226-1260)
  • Sa'd bin Kutluğ Han (1260-1262)
  • Muhammed Şah bin Salgur Şah bin Sa'd (1262-1263)
  • Selçuk Şah bin Salgur Şah (1263)
  • Abiş Hatun bin Sa'd (1263)
  • Abiş Hatun / e. Mengü Temür bin Hulagû (1264-1286)

Kaynakça

  1. ^ Erdoğan Merçil, Salgurlular, TDV DİA İslam Ansiklopedisi, Ankara 2009, c. XXXVI, s. 29-31.
  2. ^ C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996), s. 207. (İngilizce)
  3. ^ The Political and Dynastic History of the Iranian World, C.E. Bosworth, The Cambridge History of Iran, Vol. 5, ed. John Andrew Boyle, (Cambridge University Press, 1968), 169. (İngilizce)
  4. ^ Curtis E. Larsen, Life and Land Use on the Bahrain Islands: The Geoarchaeology of an Ancient Society, (University of Chicago Press, 1984), 66. (İngilizce)
  5. ^ Salghurids, C.E. Bosworth, The Encyclopaedia of Islam, Vol. VIII, 979. (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Selçuklu Devleti</span> Batı Oğuz Türkleri tarafından kurulmuş olan, Anadoluda hüküm sürmüş eski bir devlet (1077–1308)

Anadolu Selçuklu Devleti, Türkiye Selçuklu Devleti veya Rum Sultanlığı, Selçuklu Türklerinden olan Kutalmış oğlu Süleyman Şah tarafından Anadolu'da İznik başkent olmak üzere 1077 yılında kurulmuş olan Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Selçuklu İmparatorluğu</span> Oğuz Türkleri tarafından kurulan, 1037–1157 yılları arasında hüküm sürmüş olan İran merkezli bir devlet

Büyük Selçuklu İmparatorluğu veya Selçuklu Devleti, Orta Çağ'da Oğuz Türklerinin Kınık boyu tarafından kurulan Türk, Sünni Müslüman bir imparatorluk. Selçuklular Hindukuş Dağları'ndan Batı Anadolu'ya ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne kadar uzanan geniş bir alanı kontrol ettiler. Aral Gölü yakınında güç kazandıktan sonra ilk olarak Horasan'ı ele geçiren Selçuklular, buradan İran içlerine doğru ilerledi ve ardından Anadolu'daki şehirleri kontrol altına aldı.

<span class="mw-page-title-main">Gazneliler</span> Orta Asyada eski bir Türk devleti

Gazneliler, 963-1186 yılları arasında Maveraünnehir, Afganistan, Hindistan'ın kuzeyi ve Horasan'da hüküm sürmüş olan Türk devleti. Gazneliler adlarını başkent edindikleri, hâlen Afganistan sınırları içinde bulunan Gazne şehrinden almıştı. Mahmud-ı Gaznevî'nin Yemînüddevle lakabına atıfla bu hanedana Yemînîler denilmektedir. Ayrıca hanedanın babası Sebük Tigin'e atıfla Sebük Teginîler olarak da anılmaktadır. Gazne Devleti'nden önce bu topraklarda hüküm sürmüş olan Fars asıllı Samanîlerin siyasi ve kültürel etkisinden dolayı Gazneli Türkler, zaman içerisinde Farslaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Celâleddin Harezmşah</span> Harezmşahlar Devletinin son hükümdarı (1220–1231)

Celaleddin Harezmşah Mengüberti ya da Celaleddin Harzemşah, Harezmşahlar Devleti'nin son hükümdarıdır. Alaaddin Muhammed'in oğludur.

Hezarhesbi, Fadlavi ya da Luristan Atabeyliği, Orta Çağ'da (1148-1424) günümüzün İran'ın Luristan ve Fars eyaletlerinde hüküm sürmüş bir Kürt hanedanlığı. Şeref Han hanedanı Fadluya'nın soyundan geldiği için "Fadlavi" olarak adlandırdı ve hanedanın bir Kürt hanedanı olduğunu belirtmiştir.

Beyzavî veya Kadı Beyzavî, İranlı hukukçu, bilim insanı ve Şafi'i-Eş'ari müfessir.

<span class="mw-page-title-main">I. Adil</span>

Melik Âdil Seyfeddîn. Necmeddīn Eyyûb'un oğlu, Selâhaddîn Eyyûbî'nin küçük kardeşi olup 1196-1218 yılları arası Eyyûbîler Suriye Sultanı olarak ve 1200-1218 yılları arasında da Eyyûbîler Mısır Sultanı olarak hüküm sürdü.

Abiş Hatun ya da Abaş Hatun, Fars atabegi.

(Bu makalede, bir Müslüman seçkin topluluk tarafından yönetilen veya bir şekilde bir Müslüman imparatorluğunun merkezi veya bir parçası olan bazı devletler, imparatorluklar veya hanedanlar listelenmektedir.)

Melikşah bin Mahmud III. Melikşah olarak bilinir, 1152-53 arasında hüküm süren Büyük Selçuklu Sultanıdır. II. Mahmud'un oğludur. 1153'te tahttan indirildi ve yerine kardeşi Muhammed geçti. 1160 yılında Melikşah öldükten sonra oğlu Mahmud, Selçuklu tahtına rakip olarak kullanılmak amacıyla Salgurlular tarafından İstahr'da tutuldu.

Ebu Bekir Kutluğ Han bin Sa'd, 1226'dan 1260'a kadar İran'ın Fars eyaletinde hüküm süren Salgur atabegi idi. Sa'd bin Zengi'nin oğlu ve halefiydi.

Sa'd bin Kutluğ Han veya II. Sa'd, 1260 yılında çok kısa bir süre hüküm süren Salgurlu atabegidir. İlhanlılarla yaptığı bir görüşmenin ardından geri dönerken babası Ebu Bekir Kutluğ Han öldü. Böylece onun yerine tahta geçti. Ancak hastalık nedeniyle yolda Tefriş'te öldü. Yerine küçük oğlu Muhammed bin Sa'd geçti.

Bu, Irak'ın Musul şehrinin yöneticilerinin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Muzafferîler</span> Güney ve Batı İran’da hüküm süren mahallî bir hânedan (1318-1393)

Muzafferî Hanedanı 14. yüzyılda İlhanlıların dağılmasının ardından İran'da iktidara gelen bir Müslüman hanedanıdır. Zirvelerinde Güney Azerbaycan, Orta İran ve Irak-ı Acem'den oluşan bir krallığı yönetiyorlardı. Muzafferîler Arap edebiyatına verdikleri destekle tanınmışlardır. Şah Shoja bir şairdi ve hem Arapça hem de Farsça yazıyordu ve Arap şiirinin sekiz ayetini bir kez okunduktan sonra ezberleyebildiği söyleniyordu. Kirman'ın Muzafferî hükümdarı Şah Yahya, alim Cünyad bin Mahmud El-Umari'yi kendisi için Arap şiiri ve nesirinden oluşan bir antoloji derlemesi için görevlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yezd Atabegleri</span> Fars hanedanı

Yezd Atabegleri, yaklaşık 1141'den 1319'a kadar Yezd şehrini yöneten yerel bir hanedandır. Evlilik yoluyla bağlı oldukları Kâkûyîlerin yerini almışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kert Hanedanı</span> XIII ve XIV. yüzyıllarda Herat’ta hüküm süren bir hânedan

Kert hanedanı, 13. ve 14. yüzyıllarda Horasan'ın büyük bir kısmına hükmeden, Tacik kökenli Gurlular, ile yakından akraba olan bir Sünni Müslüman hanedandır. Başkentleri Herat'ta ve Bamyan'daki merkezi Horasan'dan hüküm süren bu hanedan, ilk başta akraba oldukları Gurlu İmparatorluğu Sultanı Sultan Abul-Fateh Ghiyāṣ-ud-din Muhammed bin Sām'in daha sonra Moğol İmparatorluğu'nun astlarıydılar. İlhanlıların 1335'te parçalanması üzerine Mu'izz-uddin Husayn ibn Ghiyath-uddin, prensliğini genişletmeye çalıştı. 1370'te Hüseyin b. Ghiyath-uddin ölümü ve 1381'de Timur'un işgali, Kert hanedanının sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tuğrul Şah</span> II. Kılıç Arslanın oğlu ve Erzurum, Elbistan meliki

Tuğrul Şah, tam adıyla Abdül Haric Muhammed Muğhiseddin Tuğrul Şah bin Kılıç Arslan, 1186 yılında Anadolu'daki sultanlığını çok sayıda oğlu arasında paylaştıran II. Kılıç Arslan'ın bir oğluydu. Yerine oğlu Rükneddin Cihanşah geçti.