İçeriğe atla

Salerno Olayı

1950'li yıllarda Togliatti bir miting sırasında

Salerno Olayı veya Salerno dönüm noktası, 1944 yılı Nisan ayında İtalyan Komünist Partisi lideri Palmiro Togliatti öncülüğünde başlayan uzlaşı sürecinin adıdır.

Uzlaşı süreci

Sürmekte olan II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgali altında olan ülkede gelişen direnişle beraber savaşın ardından idare biçimi tartışmaya başlanmıştı. Salerno dönüm noktası ile anti-faşist direniş unsurlarıyla monarşi yanlıları arasında uzlaşı sağlanarak ulusal birlik hükûmetinin kurulması yolunda önemli adımlar atılmıştır. Bu kapsamda aşağıdaki kararlar alınmıştır:

  • Ülkenin idare biçimine dair anlaşmazlıklar ikinci plana atılmıştır.
  • Monarşiyle yapılan temaslarda Enrico De Nicola'nın arabuluculuğu kabul edilmiştir.
  • Kraliyet makamı III. Vittorio Emanuele'den alınarak naip unvanıyla oğlu Prens Umberto'ya verilecektir.
  • Ülkenin idare biçimi savaşın ardından halkoylamasıyla belirlenecektir.
  • Yine savaşın ardından Kurucu Meclis seçimleri yapılacaktır.

Sonrası

Faşizm sonrası ilk hükûmet Mareşal Pietro Badoglio başbakanlığında kurulur. Hükûmete komünistler de dahil olmak üzere Ulusal Kurtuluş Komitesinde yer alan altı siyasi parti katılır. 22 Nisan 1944 günü Salerno'da kurulan hükûmet, Roma 4 Haziran 1944 günü Nazi işgalinden kurtarılıncaya kadar orada kalır.

Savaşın ardından yapılan 1946 İtalya Genel Seçimlerinde İtalyanlar idare biçimi olarak cumhuriyeti tercih eder. ayrıca yapılan Kurucu Meclis seçimlerinde Hristiyan Demokratlar birinci parti olarak çıkarlar. Ancak komünistler ve sosyalistler de hatırı sayılır derecede destek alırlar.

Seçimlerden sonra başbakanlık görevini yürüten De Gasperi, ABD tarafından doğrudan desteklenmiştir. II. Dünya Savaşı'nın ardından kamuoyunda prestiji yükselen Sovyetler Birliği ve komünistlerin İtalya'da da etkili olması, özellikle halk nezdinde İtalyan Komünist Partisinin saygınlığının artması ABD tarafından tehlike olarak tanımlanmıştır. 1947 yılı Ocak ayında yaptığı ABD ziyarette ülkenin acil ihtiyacı olan ekonomik yardımı karar altına aldıran De Gasperi, büyük sermaye çevreleriyle temasıyla dikkat çekmiştir.[1] De Gasperi ziyareti sırasında 100 milyon USD mertebesinde bir Eximbank kredisi almış, bu yardım yaklaşan Soğuk Savaş döneminde İtalyan Hükûmetine ABD tarafından verilen bir güvenoyu olarak yorumlanmıştır. De Gasperi değişmekte olan ABD dış politikasını da iyi analiz ederek ülkede hükûmet ortağı konumunda olan komünist ve sosyalistleri 1947 Mayıs krizi adı verilen süreçte hükûmetten tasfiye etmiştir.

Eleştiriler

Salerno Olayı, savaşın ardından anti-faşist cephe siyaseti açısından eleştirilmiştir. Komünistlerin monarşiyle uzlaştıkları ve iktidarı almadıkları için eleştirilmişlerdir.

Kaynakça

  1. ^ 10 gün süren ziyaret medya patronu ve Time dergisinin sahibi Henry Luce tarafından ayarlanmıştır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Josip Broz Tito</span> Yugoslav devrimci ve devlet adamı, 2. Yugoslavya Devlet Başkanı

Josip Broz Tito, Marksist-Leninist görüşlere sahip Yugoslav devlet ve siyaset adamı. Fikirleri Titoizm olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Faşizm</span> Aşırı sağcı, otoriter, aşırı milliyetçiliği savunan ideoloji

Faşizm, ilk olarak İtalya'da Benito Mussolini tarafından oluşturulan, otoriter devlet üzerine kurulu radikal bir aşırı milliyetçi politik ideolojidir. İlkeleri ve öğretileri, La dottrina del fascismo adı altında Giovanni Gentile tarafından yazılmıştır. Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidara gelmesinin ardından, faşizm birçok milliyetçi ideolojiye örnek olmuştur. Hitler'in nasyonal sosyalizmi ve Franco'nun falanjizmi, faşizmden çok etkilenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Faşist Parti</span> İtalyan politik partisi

Ulusal Faşist Parti, Benito Mussolini'nin faşizmin politik ifadesi olarak 9 Kasım 1921 tarihinde Roma'da kurduğu siyâsî parti. Faşizmi bu zamandan önce Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı isimli teşkilata bağlı Fasci olarak bilinen gruplar temsil ediyordu. Partinin temel politikaları, milliyetçilik, vatanseverlik, cumhuriyetçilik, korporatizm ve popülizm üzerine kuruluydu. Cumhuriyetçi Faşist Parti ile birlikte şu anda İtalya'da anayasa tarafından yeniden kurulması yasaklanan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">François Mitterrand</span> 21. Fransa cumhurbaşkanı

François Maurice Adrien Marie Mitterrand Fransız siyasetçi, 1981-1995 yılları arasında iki dönem görev yapan Fransa cumhurbaşkanı. Beşinci Cumhuriyet'in kuruluşundan (1958) sonra Sosyalist Parti'den seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Palmiro Togliatti</span>

Palmiro Togliatti, İtalyan siyaset adamı ve komünist önder. Yaklaşık 40 yıl yöneticiliğini yaptığı İtalyan Komünist Partisi'ni (PCI) Batı Avrupa'nın en büyük komünist partisi durumuna getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antifaşizm</span>

Anti-faşizm; her türlü faşist ideoloji, politik hareket ve organizasyona karşı olan görüş. Aşırı sol hareketler -anarşizm, sosyalizm ve komünizm gibi- bu hareketin içinde yoğunlukta olur.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Krallığı</span> 1918den II. Dünya Savaşının sonuna kadar Balkanların batısında var olmuş devlet

Yugoslavya Krallığı, Güneydoğu ve Orta Avrupa'da 1918'den 1941'e kadar var olan bir devletti. 1918'den 1929'a kadar resmî olarak Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olarak adlandırıldı, ancak kökenleri nedeniyle Yugoslavya terimi onun günlük konuşma dilindeki adıydı. Devletin resmi adı 3 Ekim 1929'da Kral I. Aleksandar tarafından Yugoslavya Krallığı olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda Komünist Partisi</span>

Hollanda Komünist Partisi Hollanda’da faaliyet gösteren komünist bir siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Komünist Partisi</span>

Yunanistan Komünist Partisi, daha çok kısaltma adıyla bilinir, ΚΚΕ, Yunanistan’daki komünist siyasi partidir. Yunanistan siyasetindeki en eski partidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Emek Partisi</span> 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’daki tek yasal siyasi parti

Arnavutluk Emek Partisi 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ferruccio Parri</span>

Ferruccio Parri, 1945 yılında birkaç ay için İtalya'nın 43. Başbakanı olarak görev yapmış bir İtalyan Partizan ve politikacı. Direniş sırasında Maurizio olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı</span>

Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı, 1919 yılında Benito Mussolini tarafından kurulmuş siyasi teşkilat. 1921 yılında ardılı olarak Ulusal Faşist Parti kurulmuştu. Teşkilatın merkezi Milano şehriydi.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar direniş hareketi</span>

Bulgar direniş hareketi, Bulgaristan'ın müttefiki Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni işgal etmesine tepki gösteren komünistlerin oluşturduğu direniş hareketi. Bazı bölgelerde Rus göçmenlerde bu harekete katıldı.

<span class="mw-page-title-main">1946 İtalya genel seçimleri</span> II. Dünya Savaşının ardından yapılan ve İtalyan kadınların ilk kez oy kullandığı seçimler

1946 İtalya Genel Seçimleri, 2 Haziran 1946 tarihinde İtalya'da yapılan seçimlerdir. II. Dünya Savaşı'nın ardından yapılan bu ilk seçimde Kurucu Meclis üyesi olacak 556 vekil belirlenmiştir. İlk kez İtalyan kadınların da oy kullandığı seçimlerde seçmenlerden hem siyasi vekillerini belirlemeleri hem de ülkenin yönetim biçimine karar vermeleri istenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1945 Fransa yasama seçimleri</span>

1945 Fransa yasama seçimleri, 21 Ekim 1945 tarihinde Fransa'da yapılan seçimlerdir. Kurucu Meclisi oluşturmak için yapıldı. Nazi Almanyası işgali altında bulunan ülkede II. Dünya Savaşı'nın ardından yapılan ilk seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Demokratik Hükûmeti</span>

Arnavutluk Demokratik Hükûmeti 20 Ekim 1944'te 1940-1944 Arnavut partizan direnişi sona erdiğinde Ulusal Kurtuluş Hareketi tarafından kuruldu. Geçici olan bu hükûmet, ülkenin 28 Kasım'da Alman kuvvetlerinden kurtarılmasının ardından iktidara geldi. Ülkenin geçici başbakanı Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri Enver Hoca oldu. Geçici hükûmet, demokratik seçimler yapılıncaya ve bir Kurucu Meclis toplanana kadar var olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan İç Savaşı</span> Mussolini ve Anti-faşist güçler arasındaki çatışma

İtalyan İç Savaşı İkinci Dünya Savaşı'nın son döneminde 9 Eylül 1943 ile 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında İtalya'da yaşanan iç savaştır. İtalyan direniş hareketi ve Müttefik saflarındaki İtalyan Ordusu, İtalyan faşistlerine ve Naziler tarafından İtalya'nın kuzeyinde kurulmuş olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bağlı birlikler arasında yaşanmıştır. İtalyan direnişçiler, Mussolini rejiminin çökmesinin ardından bölgeyi işgal eden Nazilerle de savaşmıştır. Faşizm karşıtı güçlerin mücadelesiyle zafer kazanılmış, Naziler ülkeden kovulmuş, Mussolini infaz edilmiştir. Ayrıca ülkenin 1946 yılında monarşiden cumhuriyete geçişinde de iç savaş süresince kral III. Vittorio Emanuele başta olmak üzere krallık yanlılarının ülkeye karşı sorumluluklarını gereğince yerine getirmemelerinin de payı büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Szálasi</span>

Ferenc Szálasi Macar faşist örgütlenme olan Ok Haç Partisi kurucusu ve lideriydi. II. Dünya Savaşı'nın son dönemlerinde ülkedeki Miklós Horthy rejiminin Müttefik Devletlerle barış görüşmesi için temas halinde olduğunun ortaya çıkması üzerine Naziler tarafından düzenlenen Panzerfaust Harekâtı sonrasında Ok Haç Partisi iktidarı almış, Szálasi ise fiilen ülkenin tek lideri konumuna yükselmiştir. Kısa süren Ok Haç Partisi iktidarı sırasında binlerce rejim karşıtı, komünist ve Yahudi toplama kamplarına sürülmüş ve katledilmiştir. Kızıl Ordu'nun Macaristan'ı kurtarmasının ardından yakalanmış, mahkemeye çıkartılmış ve insanlığa karşı işlediği suçlardan hüküm giyerek idam edilmiştir.