İçeriğe atla

Sakigiller

Pitheciidae
Chiropotes
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Primates
Alt takım:Haplorhini
İnfra takım:Simiiformes
Parvo takım:Platyrrhini
Familya:Pitheciidae
Mivart, 1865
Sınıflandırma
Metne bakınız.

Sakigiller (Pitheciidae), Yeni Dünya maymunları grubundan bir primat familyası.

Güney Amerika'nın kuzeyinde ve ortasında yaşayan bu familya iki alt familyaya ayrılır; Callicebinae alt familyası sadece Callicebus cinsini içerir, Pitheciinae alt familyası ise Pithecia, Chiropotes ve Cacajao cinslerini kapsar. Familyaya 43 yaşayan türün yanında birde soyu tükenen Xenotrichini de dahildir.

Özellikleri

Sakigilerin boyu 23 – 57 cm arası ve çoğu türlerde kuyruk neredeyse tekrar bir o kadar uzunluktadır. Sadece uakari cinsinin kuyruğu vücudunun yarı uzunluğu kadardır. Ağırlıkları 0,5 - 3,5 Kg arası ve sık tüylü postlarının rengi siyah, gri, kahverengi ve beyaz arası değişir. Yüzleri kısmen çıplak olabilir. Tutunmak değil, sadece dengeyi sağlamak için kullandıkları kuyrukları da post ile kaplıdır.

Yayılım

Sakigiller sadece Güney Amerika'da yaşar. Çoğu türler Amazonas bölgesinde, Kolumbiya'nın güneyinden Bolivyaya ve Brezilyaya kadar varan bir alanda yaşar. Sadece Callicebus cinsine ait birkaç tür Brezilyanın güneydoğusunda da yaşar. Çeşitli orman türlerinde yaşamaktalar; tropik yağmur ormanlarında, dağlık ve kuru ormanlarda rastlanabilirler.

Yaşam şekli

Sakigiller ağaçta yaşayan gündüz faal maymunlardır. İyi tırmanırlar ve ömürlerinin büyük bir kısmını ağaçta geçirirler. Dört ayak üzerinde yürür ve türden türe farklı miktarda atlayarak da ilerlerler.

Farklı büyüklükte gruplar içerisinde yaşarlar; titiler ve sakiler ömür boyu bir eşe sadık kalır, sakallı sakiler ve uakariler ise 50 bireye kadar üyesi olabilen gruplar içinde yaşar. Bu büyük gruplar gıda aramaya çıkıldığında daha küçük gruplara bölünür ve akşam uyumak için tekrar bir araya gelir.

Aralarında birçok farklı sesler ile iletişim kurarlar. En çok dikkati çeken sesler ince çığlıklar ve kuş ötüşünü andıran sesleridir.

Beslenme

Callicebuslar familyanın en küçük ve en ilkel cinsidir.

Sakigiller hepçil olsalar da, beslenmelerinin büyük kısmı bitkisel gıdadan oluşur. Titi cinsi neredeyse sırf meyve ile beslenir, diğer cinsler ise sert kabuklu meyveleri ve çekirdekleri tercih eder. Bütün cinsler az bir oranda böcek ve diğer küçük hayvanlarla da beslenir.

Üreme

Sakigiller 5 - 6 ay süren bir gebelik sonrası tek bir yavru (nadir olarak ikiz) doğurur. Callicebus cinsinde yavruya bakma sorumluluğu babaya aittir. Bu davranış familyanın diğer cinslerinde yoktur ama Yeni Dünya maymunlarına ait Aotidae ve Callitrichidae'de de vardır. Birkaç ay sonra emzirme kesilir ve bir iki yıl içinde yavru ergenleşir. Tutsak bireyler 25 - 35 yaşlarına kadar varır.

Sınıflandırma

Pithecia pithecia en çok tanınan saki türüdür.

Sakigiller Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) arasında yer alır. En yakın akrabaları Atelidaedir. Familya 4 cinse ayrılan 43 yaşayan türden meydana gelmekte. Nesli tükenen Xenotrichini'de Callicebus cinsinin yakın akrabaları olarak bu familyaya koyulur.

  • Callicebus
    • Callicebus oenanthe
    • Callicebus baptista
    • Callicebus olallae
    • Callicebus caligatus
    • Callicebus brunneus
    • Callicebus coimbrai
    • Callicebus cinerascens
    • Callicebus aureipalatii
    • Callicebus torquatus
    • Callicebus dubius
    • Callicebus hoffmannsi
    • Callicebus lucifer
    • Callicebus personatus
    • Callicebus barbarabrownae
    • Callicebus bernhardi
    • Callicebus modestus
    • Callicebus purinus
    • Callicebus moloch
    • Callicebus cupreus
    • Callicebus regulus
    • Callicebus lugens
    • Callicebus medemi
    • Callicebus nigrifrons
    • Callicebus stephennashi
    • Callicebus melanochir
    • Callicebus pallescens
    • Callicebus donacophilus
    • Callicebus discolor
    • Callicebus ornatus
  • Xenotrichini tahminen bin yıl evvel nesli tükenen bir maymun grubu:
    • † Xenothrix mcgregori
    • † Paralouatta varonai
    • † Antillothrix bernensis
  • Cacajao yüzlerinin çıplak olması ortak özelliklerinden biridir:
    • Cacajao calvus
    • Cacajao melanocephalus
    • Cacajao hosomi
    • Cacajao ayresi
  • Chiropotes
    • Chiropotes albinasus
    • Chiropotes satanas
    • Chiropotes chiropotes
    • Chiropotes israelita
    • Chiropotes utahickae
  • Pithecia
    • Pithecia pithecia
    • Pithecia monachus
    • Pithecia irrorata
    • Pithecia albicans
    • Pithecia aequatorialis

Dış bağlantılar

Kaynakça

  • Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie, Springer-Verlag 2003, ISBN 3-540-43645-6
  • D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005, ISBN 0-8018-8221-4

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Makigiller</span> primat familyası

Makigiller (Lemuridae), makimsiler (Lemuriformes/Lemuroidea) grubunun en çok tanınan primat familyası. Tüm makimsiler gibi sadece Madagaskar'da bulunurlar. Eskiden bu familya'ya koyulan kedi makisigiller ve oyuncu makigiller artık ayrı familyalara ayrılmaktalar. Böylece makigiller familyası artık 20 yaşayan ve 2 soyu tükenmiş türden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Dumanlı pars</span>

Dumanlı pars veya bulutlu pars, kedigiller (Felidae) familyasından Güney, Doğu ve Güneydoğu Asya'da yaşayan büyük bir etçil memeli türü. Uzaktan parsa benzer ve büyük kedilerin (Pantherinae/Pantherini) eski bir soyunun kalan tek örneği olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Altın çakal</span>

Altın çakal, Bayağı çakal olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyası içerisinde, coyote ile çok yakın akraba olan bir çakal türü. Sadece "çakal" denildiği zaman neredeyse hep bu tür kast edilir.

<span class="mw-page-title-main">İnsansılar</span> Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası

İnsansılar veya insansı maymunlar (Hominoidea), Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası. İnsansılar üst familyası iki familyaya bölünür: Gibongiller veya küçük insansı maymunlar (Hylobatidae) ve insangiller veya büyük insansı maymunlar (Hominidae).

<span class="mw-page-title-main">Misk kedisigiller</span>

Misk kedisigiller (Viverridae), etçiller (Carnivora) takımına ait, Afrika ve Avrasya'da yaygın olan, 30 orta büyüklükte türden oluşan bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruksürengiller</span> kedimsi memeli familyası

Kuyruksürengiller (Herpestidae), etçiller takımından bir kedimsi familyası.

<span class="mw-page-title-main">Keseli sıçangiller</span> keselilerin Didelphimorphia takımına ait tek familya

Didelphidae veya Keseli sıçangiller, Didelphimorphia takımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Sadece Amerika'da bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl sincap</span>

Kızıl sincap, sincapgiller (Sciuridae) familyasından Avrasya'ya özgü, ağaçlarda yaşayan bir kemirici türü.

<span class="mw-page-title-main">Karıncayiyengiller</span> Memeli ailesi ve alt takımı

Karıncayiyengiller (Myrmecophagidae), dişsiz memeliler takımına ait 4 türden oluşan bir memeli familyası ve alt takımı. Orta ve Güney Amerika'da yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Makimsiler</span> Madagaskarlı gececil primatlar

Makimsiler veya lemursular, nemli burunlu maymunların yaklaşık 100 türünü kapsayan bir infra takımı. Bu taksonun üyeleri yalnızca Madagaskar adası ve çevresinde bulunan küçük adalarda yaşarlar. Bilimsel adını Roma Mitolojisi'nde yer alan lemures adlı hayaletlerden almıştır. Bu ad, makilerin gece etkin olup, iri gözleriyle bakışları ile tüyler ürpertici çığlıklarından dolayı onlara yakıştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İndrigiller</span> primat familyası

İndrigiller (Indriidae) makimsiler (Lemuriformes) grubundan bir primat familyası. Familya üç yaşayan cinsten oluşmakta: Yünlü makiler, sifakalar ve indriler.

<span class="mw-page-title-main">Lorisiler</span> primat üst familyası

Lorisiler, primatlar (Primates) takımının bir infra takımı veye üst familyası. Lorigiller ve Galagogiller familyalarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Cadı makigiller</span> gececil, uzun bacaklı primatlar

Tarsiidae bir primat familyasıdır. Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşayan, küçük, gece faal hayvanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Dünya maymunları</span> mevcut tüm (insan hariç) Amerikalı primatlar

Yeni Dünya maymunları veya yassı burunlu maymunlar (Platyrrhini), bir maymun grubudur. Bu grup Amerika kıtasında yaşayan insan hariç tüm primatları kapsar. Eski Dünya maymunları ve cadı makigiller ile birlikte kuru burunlu maymunlar grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Kapuçingiller</span> primat familyası

Kapuçingiller (Cebidae), Yeni Dünya maymunlarına (Platyrrhini) dahil bir primat familyası. Bu familyanın sınıflandırılması çok kez değiştirilmiştir. Bu madde'de kullanılan şekli 14 türü içeren iki cinsi kapsamaktadır: Cebus ve Saimiri.

<span class="mw-page-title-main">Durukuli</span> gececil Yeni Dünya maymunları

Durukuli veya Gece maymunu (Aotus), Yeni Dünya maymunları grubundaki monotipik Durukuligiller (Aotidae) familyasına bağlı bir primat cinsidir. Durukuligiller, Haplorhini alt takımındaki içerisinde Cadı makigiller'nin yanında, tek gececil türleri içeren familyadır. Bu Orta ve Güney Amerika'da yaşayan familyanın tür sayısı tam olarak açıklığa kavuşmuş değildir; güncel sınıflandırmada 14 ayrı tür kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Örümcek maymunugiller</span> primat familyası

Atelidae, Yeni Dünya maymunları grubundan bir primat familyası. Orta- ve Güney Amerika'da yaşarlar. Familyanın 25 türü beş cinse ayrılır: Ateles, Brachyteles, Lagothrix, Oreonax ve Alouatta.

<span class="mw-page-title-main">Köpeksi maymunlar</span> primat familyası

Köpeksi maymunlar veya uzun kuyruklu maymungiller (Cercopithecidae), Eski Dünya maymunları grubundan bir maymun familyasıdır. Kuyruklu Eski Dünya maymunlarının (Cercopithecoidea) tek yaşayan familyası ve 135 türü ile en kalabalık maymun familyasıdır. Üyeleri Afrika ve Asya'da yaşamaktadır. En tanınmış cinsleri uzun kuyruklu maymun, babun, şebek, mandril, langur ve uzun burunlu maymunlardır.

<span class="mw-page-title-main">Gibongiller</span> İnsansı familyası

Gibongiller (Hylobatidae), Asya'ya özgü bir Eski Dünya maymunları familyası. İnsansılar üst familyası içinde insangillerin kardeş taksonu olmalarından dolayı küçük insansı maymunlar olarak da adlandırılırlar. Familya 18 türü kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Cercopithecinae</span> primat alt familyası

Cercopithecinae, babunlar, makaklar ve vervet maymunları dahil olmak üzere yaklaşık 71 türden oluşan, bir Köpeksi maymun alt familyasıdır. Çoğu cercopithecine maymunu türü, Sahra altı Afrika ile sınırlıdır, ancak makaklar Asya'nın uzak doğu bölgelerinden kuzey Afrika'ya ve Cebelitarık'a kadar uzanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.