İçeriğe atla

Sakallı fok

Sakallı fok
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
İnfra takım:Arctoidea
Klad:Pinnipedia
Familya:Phocidae
Alt familya:Phocinae
Cins:Erignathus
Gill, 1866
Tür: E. barbatus
İkili adlandırma
Erignathus barbatus
Erxleben, 1777
Dağılımı

Sakallı fok (Erignathus barbatus), fokgiller (Phocidae) familyasının monotipik Erignathus cinsine mensub, Arktik Okyanusunda yaşayan bir fok türü. İlkbaharda deniz üzerinde yüzen buz parçacıkları üzerinde, Alaska'da nisan sonunda, Arktik Kanada'da ise mayıs ayında doğururlar. Doğduklarında 30–40 kg ağırlığındadırlar.

Arktik Alaska'da İnyupikler ve Yupikler gibi Eskimo halklarının en yaygın avlarından biridir ve kültürlerinde önemli bir yer tutar.

Özellikleri

En karakteristik özelliği bıyıklarının dikkat çekecek kadar uzun ve çok olmasıdır. Bıyıkları avlanırken duyarga vazifesi görür.[2] Erginleri grimsi kahverengi olup sırtı daha koyudur ve arkasında birkaç soluk benek, yanlarda ise daha koyu benekler bulunur.

Besini

Bentik bölgede midye, kalamar ve balıklarla beslenir.

Alt türleri

İki alt türe ayrılır[3]

  • Erignathus barbatus barbatus
  • Erignathus barbatus nautica

Kaynakça

  1. ^ Kovacs, K.M. (2016). "Erignathus barbatus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T8010A45225428. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-1.RLTS.T8010A45225428.enÖzgürce erişilebilir. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  2. ^ Saundry, Peter. 2010. Bearded seal 4 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Encyclopedia of Earth. Topic editor C. Michael Hogan, Ed.in Chief: Cutler Cleveland, NCSE, Washington DC
  3. ^ Wozencraft, W. Christopher (16 November 2005). "Order Carnivora (pp. 532–628)". In Wilson, Don E., and Reeder, DeeAnn M., eds. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz foku</span> Phocidae familyasından fok türü

Akdeniz foku, fokgiller (Phocidae) familyasından monotipik Monachus cinsinde sınıflandırılan, yeryüzünde sadece doğu Akdeniz sahilleri ile Batı Afrika'nın bir tek sahilinde yaşayan fok türü.

<span class="mw-page-title-main">Yüzgeçayaklılar</span>

Yüzgeçayaklılar (Pinnipedia), etçiller (Carnivora) takımının köpeğimsiler alt takımına ait, üyelerinin ayakları yüzgeç şeklinde evrimleşerek suda yaşama adapte olmuş deniz memelileridir. Yaşayan tek üyesi mors olan Odobenidae, deniz aslanlarından oluşan Otariidae ve gerçek foklardan oluşan Phocidae familyalarını barındırır. Yüzgeçayaklıların yaşayan 33 türü bulunur ve fosillerden 50'den fazla türü tanımlanmıştır. Yüzgeçayaklıların iki ayrı atadan evrimleştiği düşünülmüş olsa da, moleküler kanıtlar yüzgeçayaklıların monofiletik olduğunu yani tek bir atadan evrimleştiğini gösterir. En yakın yaşayan akrabaları ayıgiller, sansargiller, rakungiller, kokarcagiller ve kızıl pandalardır. Soylarının, en yakın akrabaları ile yaklaşık 50 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Çayır engereği</span>

Çayır engereği, engerekgiller (Viperidae) familyasından sırt bölgesinin rengi genel olarak soluk kahverengi, grimsi, sarımsı ya da açık yeşil olan bir engerek türü.

<span class="mw-page-title-main">Şeritli engerek</span> zehirli bir yılan türü

Şeritli engerek, engerekgiller (Viperidae) familyasından sırt bölgesi genel olarak kül renginde ya da grimsi kahverengi bir engerek türü.

<span class="mw-page-title-main">Kutup ayısı</span> Kuzey kutup dairesinde yaşayan ayı türü

Kutup ayısı aynı zamanda beyaz ayı ya da deniz ayısı, ayıgiller (Ursidae) familyasından soğuk kuzey kutup bölgesinin karlı sahillerinde ve buzullar üzerinde yaşayan ayı türüdür. Yaşamakta olan en büyük kara etoburudur ve bulunduğu ortamdaki süper yırtıcıdır. Yaşadığı çevreye çok iyi uyum sağlamıştır. Kalın kürkü onu soğuktan korur, beyaz görünümü avlarından saklar. Kutup ayısı hem karada, hem denizde, hem buzda, hem de su içinde zorlanmadan avlanır.

<i>Felis margarita</i> Kuzey Afrika, Güneybatı Asya ve Orta Asyada yaşayan ve az rastlanan yaban kedisi türü

Felis margarita Felis cinsine bağlı bir kedi türüdür. Kuzey Afrika, Güneybatı Asya ve Orta Asya'da yaşar ve az rastlanan yaban kedisidir.

<span class="mw-page-title-main">Fokgiller</span>

Fokgiller ya da denizköpeğigiller (Phocidae), etçiller takımının en büyük yüzgeçayaklı familyası.

<span class="mw-page-title-main">Pars foku</span>

Pars foku, fokgiller (Phocidae) familyasından monotipik Hydrurga cinsinde sınıflandırılan, Güney Kutbu sularında yayılmış bir fok türü. İsmini lekeli derisi ve tüm foklar içinde en yırtıcısı olmasından alır. Penguenler ve genç foklar gibi sıcak kanlı diğer omurgalılar ile beslenmeyi tercih ederler.

<span class="mw-page-title-main">Boz fok</span>

Boz fok, fokgiller (Phocidae) familyasının monotipik Halichoerus cinsine mensub, Kuzey Atlas Okyanusu kıyılarında yayılmış bir fok türü.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">Sakallı akbaba</span>

Sakallı Akbaba (Gypaetus barbatus) Gypaetus cinsine bağlı bir kuş türüdür. Karakuş, kuzu kuşu, Nuri kuşu olarak da bilinir. Cins, Eski Dünya akbabalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ak sokumlu kum kuşu</span> çullukgiller (Scolopacidae) familyasından bir kumkuşu türü

Ak sokumlu kumkuşu, çullukgiller (Scolopacidae) familyasından bir kumkuşu türü.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikler</span> Alaskanın kuzey ve kuzeybatısında yaşayan, İnuit kolundan olan bir Eskimo halkı

İnyupikler, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kuzey ve kuzeybatısında yaşayan İnuit kolundan bir Eskimo halkıdır. Alaska'daki tek İnuit halkı olduğu için Alaska İnuitleri adı da verilmektedir. Kendilerini iñuk («insan») kelimesi ile -piaq («gerçek») ekinden türettikleri Iñupiaq adıyla ifade ederler. Dillerini ise Iñupiatun olarak adlandırırlar. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska yerlileri içinde 25.000 nüfuslu Yupiklerden sonra 15.700 kişilik nüfuslarıyla ikinci en büyük halktır ve ancak 2.144 kadarı dilini konuşabilmektedir. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı %42'lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da %20'lik oranla İnyupikler çeker. Şamanist inançlı avcı ve toplayıcıdırlar. Kültürel açıdan deniz sahiline yakın yaşayıp balina, fok, mors gibi deniz memelilerini avlayan Taġiuġmiut ile denizden uzak içbölgede rengeyiği avlayan Nunamiut olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Bazen, iki ayrı dil ve halk olarak ele alındığı da olur ve Seward Yarımadasındakiler Qawiaraq adıyla, North Slope ile Northwest Arctic ilçelerindekiler ise Inupiaq adı altında toplanır. İnyupiklerin Kanada'da yaşayan ırkdaşları (Uummarmiut) siyasi ve idari kaygılarla Batı Kanada İnuitleri ile birlikte Inuvialuit adı altında toplanırlar. Eskimolar içinde en uzun boylular Kuzey Alaska'daki İnyupiklerdir ve Kanada İnuitlerinden 10 cm daha uzundurlar. Kobuk İnyupikleri doğu komşuları ve ticari ortakları olan Atabasklardan Koyukon Kızılderilileriyle sınır bölgelerinde evlilik de yapmışlardır. Beyaz Avrupalıların kültürleriyle en geç tanışan Eskimolar 1890 yılından sonra Hristiyanlıkla tanışan Kuzey Alaska İnyupikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Yupikler</span>

Yupikler ya da Alaska Yupikleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin batı ve güneybatısında yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkıdır. Kendilerini yuk («insan») kelimesi ile -pik/-piaq («gerçek») ekinden türettikleri Yupʼik/Yupʼiaq adıyla ifade ederler. Dillerini ise Yugtun olarak adlandırırlar. Hem Yupik halkları hem de Alaska yerlileri içinde en büyük nüfusa sahip olanlardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 25.000 kişilik Yupik nüfustan 10.400 kadarı anadillerini konuşabiliyor. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı % 42 lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da % 20 lik oranla İnyupikler çeker. Şamanist inançlı avcı ve toplayıcıdırlar. Alaska'nın çetin ikliminde yenebilir her türlü şeyin yenildiği, yenemeyenlerin de kullanılabilirliğine bağlı olarak değerlendirildiği bir yaşam tarzı oluşturmuşlardır. Avların modern dünyada önemsenmeyecek kısımlarından ilginç eşya ve aksesuarlar yapmaları da asgari malzemenin azami olarak değerlendirilmesi olarak görülür. Fokların karınzarının pencere camı olarak kullanılması ya da kuş ve balık derisinden parka ya da ayakkabı yapmak Yupiklerin iklim ve coğrafya zoruyla oluşmuş geleneklerindendir. Dünya maske sanatında Yupik maskeleri benzersizdir. Y önsesini koruyan ana grup Yupik adını alırkan, bu sesi ç önsesine dönüştüren lehçeleri konuşanlar Çupik olarak adlandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya Yupikleri</span> Eskimo halkı

Sibirya Yupikleri ya da Yuitler, Rusya'ya bağlı Çukçi Yarımadası ile ABD'deki Alaska eyaletine bağlı St. Lawrence Adası'nda yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.400 kişilik nüfustan 1.000 kadarı, Rusya'daki 900 kişilik nüfustan ise ancak 300 tanesi anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Nunivak Çupikleri</span>

Nunivak Çupikleri, Amerika Birleşik Devletlerinde, Alaska eyaletinin batısında Bering denizinde bulunan Nunivak Adasında (Nuniwar) yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nalukataq</span>

Nalukataq, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin yerlisi olan İnyupiklerin başarılı bir balina avı sonrası daha çok haziran ayının üçüncü haftasında kutladığı bir bayramdır. Avı gerçekleştiren umialik ve ailesi tarafından organize edilir ve bu organizasyon o umialik için en prestijli kutlamadır. En karakteristik eğlencesi dört sakallı fok derisinin birbirine dikilmesiyle yapılan bir battaniyeyi trambolin gibi kullanarak insanları yukarı doğru fırlatmaktır. Fırlatma sırasında söylenen şarkıya nalukataun adı verilir. Şenliklerde taze tüketilen balina eti ile maktak, quaq, mikigaq ikram edilir. Yiyecek ziyafetiyle başlayan şenlikler günün ilerleyen saatlerinde ise trambolin gösterisiyle devam eder, ikindi ya da akşam vakti de geceye kadar dansla sürdürülür. Eğer balina avı hüsranla sonuçlanırsa bayram yapılmaz. Bugün açık havada yapılan şenlikler, eskiden qargi içinde olur ve öldürülen balinanın ruhunun yatışması için şamanlarca (aŋatkuq) ritüel yapılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Baykal foku</span>

Baykal Foku, Baykal Gölü Foku ya da nerpa , kulaksız fok türüdür. Baykal Gölü'ne endemiktir. Hazar foku gibi, kutupsal halkalı foku ile akrabadır. Baykal foku, foklar arasında en küçüklerden olmakla birlikte tatlı suda yaşayan yüzgeçayaklılardandır. Hudson's Bay, Quebec, Kanada'da yaşayan bir alt grubu bulunmaktadır., Saimaa halkalı foku ve Ladoga foku da tatlı suda yaşar, ancak bu türün denizde yaşayanı da mevcuttur. Bu fok türünün okyanuslardan yüzlerce kilometre uzaktaki Baykal Gölü'ne nasıl geldiği, bilim insanlarınca gizemi çözülememiş bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Halkalı fok</span> memeli türü

Halkalı fok fokgiller familyasından Arktik ve subarktik bölgede yaşayan bir yüzgeçayaklı türüdür. Görece küçük boyutlu olan halkalı fokların boyu nadiren 1,5 m.'yi geçer. Adını kürkündeki koyu renkli beneklerin çevresinde bulunan açık gri halkalardan alır. Kuzey Yarımküre'de buz üstünde yaşayan en yaygın fok türüdür. Yaşam alanı Arktik Okyanusu'ndan Bering Denizi ve Ohotsk Denizi'ni geçerek Pasifik Okyanusu'nda en güneyde Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar, Atlantik Okyanusu'nda da Grönland ve İskandinavya kıyıları ile en güneyde Newfoundland'a kadar uzanır ve ayrıca Avrupa'nın kuzeyinde tatlısuda yaşayan iki türü de bulunur. Halkalı foklar kutup ayılarının ana avlarından biridir ve çok uzun süredir Arktik bölgede yaşayan yerli halkların sofralarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Eubalaena</span>

Gerçek balinalar büyük dişsiz balinaların üç türünü kapsayan Eubalaena cinsidir: Buzul balinası, Kuzey Pasifik gerçek balinası ve Güney gerçek balinası. Bu türler grönland balinası ile birlikte Balaenidae ailesinde dınıflandırılmışlardır. Gerçek balinalar yusyuvarlak bir gövde yapısına sahiptirler, v şeklinde hava delikleri ve koyu gri ya da siyah ten renkleri vardır. Bu balinalar 18 m (59 ft) uzunluğundan daha çok büyüyebilirler ve bilinen en uzun gerçek balina ise 19.8 m (65 ft) uzunluğundadır; kiloları ise 100 kısa ton ya da daha fazla olabilir. 20.7 m (68 ft) uzunluğunda ve 135,000 kg (298,000 lb) kilosunda bir de 21.3 m (70 ft) uzunluğunda kesin olmasa da bireyler olduğu bilinmektedir ki bu değerler kambur, gri, bryde ve b. omurai gibi diğer balina türleri ile karşılaştırıldığında oldukça büyüktür, ama mavi balinadan küçüktür. Gerçek balinalara bu ismi veren balinacılar "gerçek" ismini bu türün bir avdayken bol yağ ve balina çubuğu sağlayabilmesi nedeniyle vermiştir.