Sakalavalar
 Morondava yakınlarındaki Sakalava halkı | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
Sakalava Malgaşçası | |
| Din | |
Hıristiyanlık (Katoliklik, halk), Fomba Gasy (geleneksel din), İslam (kraliyet)[1] |
Sakalavalar, Malaya-Polinezya dili konuşan ve özellikle Madagaskar'ın batı kıyısında yaşayan yaklaşık 380.000 nüfuslu etnik topluluktur.[2][3][4]
Etnik kimlik
Sakalava, bir zamanlar kendi başına bir etnik gruptan ziyade bir imparatorluk oluşturan bir dizi küçük etnik grubu ifade eder. Sakalava kelimesinin kökeninin kendisi ve gerçek anlamı hâlâ tartışmalara tabidir. En yaygın açıklama, Batı Madagaskar'daki arazinin nispeten düz yapısını ifade eden, uzun vadiler anlamına gelen Sakalava'nın modern Malgaşça tercümesidir. Başka bir teori de, kelimenin muhtemelen köle anlamına gelen Geç Latince sclavus'tan türetilen Arapça saqaliba'dan geldiğidir.[5][6]
Tarihi
Avustronezya halkı, Madagaskar'a MS 400 ile 900 yılları arasında yerleşmeye başladı. Teknelerle geldiler ve çeşitli güneydoğu Asya gruplarından geliyorlardı. Nosy Mangabe ve Mananara Vadisi'ndeki doğrulanmış en eski yerleşim yerleri, sekizinci yüzyıla tarihleniyor. Batı Afrika'dan taşınan Bantu konuşan çiftçiler, dokuzuncu yüzyılda Madagaskar'a geldi. Gwyn Campbell'a göre, "bugüne kadarki en doğru genetik veriler, kuzeybatı kıyısındaki kurucu yerleşimin, genetik olarak karışık ya da yarı Avustronezya ve yarı Afrikalı olmak üzere toplamda yaklaşık 500 kişiden oluşan maksimum 20 haneden oluştuğunu gösteriyor. "[7] Daha sonra Swahili, Arap ve Hint ve Tamil tüccarlar adanın kuzey bölgelerine geldi.[8] Afrikalı köleler adaya, özellikle Sakalava halkının yaşadığı bölgeye, 15. ve 18. yüzyıllar arasında artan sayıda getirildi. Bu farklı insan akışı, 2. binyılın ortalarında çeşitli Malgaş alt etnik gruplarına yol açtı. Portekizli tüccarlar, 15. yüzyılda gelen ilk Avrupalılardı, ardından diğer Avrupalı güçler geldi.[9]
Sakalava mirasının kurucusu Andriamisara idi.[10] Onun soyundan gelen Andriandahifotsy ("Beyaz Prens"), 1610'dan sonra otoritesini, köle ticareti karşılığında elde edilen silahların yardımıyla Mangoky Nehri'ni geçerek kuzeye doğru genişletti. İki oğlu Andriamanetiarivo ve Andriamandisoarivo (aynı zamanda Tsimanatona olarak da bilinir) kazançlarını Tsongay bölgesine (şimdi Mahajanga) kadar genişletti. Adadaki farklı kıyı yerleşimlerinin şefleri, ticareti kontrol etmek için güçlerini genişletmeye başladı. İlk önemli Sakalava krallıkları 1650'lerde kuruldu.[3] 1700'lerde Madagaskar'ın kuzeybatı bölgelerinin batısına hakim oldular. Menabe'nin Sakalava beylikleri, o zamanlar Andakabe olarak bilinen ve şimdi Morondava kasabası olarak bilinen yerde merkezlenmişti ve aralarında başlıca kişilerdi. Sakalava'nın etkisi şu anda Antsiranana, Mahajanga ve Toliara eyaletlerine yayıldı. Sakalava krallığı, Kral Andrianinevenarivo yönetiminde 1730-1760 yılları arasında en yüksek coğrafi yayılımına ulaştı.[10]
Yerel geleneğe göre, Sakalava krallığının kurucuları Fiherenana'dan (şimdiki Toliara) Maroseraña (veya Maroseranana, "birçok limana sahip olanlar") prensleriydi.[11] Ayrıca adanın güneybatı kesimindeki Zafiraminia (Ramini'nin oğulları) klanlarından, muhtemelen Arap kökenli olabilirler. Zanzibar köle ticaretini kontrol eden ilk Ummanlı Arapların ve daha sonra Avrupalı köle tüccarlarının köle talebi, köle baskın operasyonlarına ve Madagaskar'ın kuzey ve kuzeybatı bölgesindeki büyük limanlarda kontrolün uygulanmasına yol açtı.[12][13][14] Başlangıçta Araplar, köle karşılığında sadece Sakalava'ya silah tedarik ettiler. Bu köleler, Afrika'nın Swahili kıyılarından gelen ticaret gemilerinin yanı sıra Komorlara ve Madagaskar'ın diğer kıyı yerleşimlerine yapılan köle baskınlarından elde edildi.[10][12] Sakalava krallığı, güney bölgelerden başlayarak Mahafaly bölgesindeki komşu bölgelere hızla boyun eğdirdi.
Komor Adaları'ndaki Merina sözlü tarih ve belgeleri, Sakalava köle akıncılarının 18. yüzyılın sonlarına kadar köylerine yaptıkları bir dizi yıllık seferden bahsediyor. Bu seferlere, hem Komorlar hem de Merina halkının sahip olmadığı bir silah olan Araplardan elde edilen silahlar yardımcı oldu. Madagaskar'daki köle ticareti için en büyük ve en çok tercih edilen limanlardan biri, Sakalava sahil kasabası Mahajanga idi.[13] Sakalava, 18. yüzyılın sonuna kadar Madagaskar'da köle ticaretinde tekele sahipti. Nüfus olarak daha küçük olmalarına rağmen, silahları onlara geniş erişim ve güç sağladı ve on sekizinci yüzyılda diğer daha kalabalık etnik grupları kendilerine haraç ödemeye zorlamalarına izin verdi.
18. yüzyılın sonlarında silah aldığım Merina kralı Radama, Sakalava ile bir savaş başlattı ve Sakalava krallığının hegemonyasını ve köle baskınlarını sona erdirdi. Merina daha sonra halkının karşılaştığı tarihi köleliği tersine çevirdi ve köle tedarik etmeye başladı.[15] Merina, Menabe ve Boina'nın (Mahajanga) son iki Sakalava kalesini hiçbir zaman ilhak etmese de, Sakalava, bir yüzyıl sonra, 1896'da adanın Fransız kolonizasyonuna kadar Merina'nın kontrolü altında kalan orta yaylalara bir daha asla bir tehdit oluşturmadı.
Kaynakça
- ^ Lesley A. Sharp (1994). The Possessed and the Dispossessed: Spirits, Identity, and Power in a Madagascar Migrant Town. University of California Press. ss. 38, 61-62. ISBN 978-0-520-91845-0. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Bradt, Hilary; Austin, Daniel (2007). Madagascar (9.9sayfalar=113-115 bas.). Guilford, CT: The Globe Pequot Press Inc. ISBN 1-84162-197-8. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ a b Benoit Thierry; Andrianiainasoa Rakotondratsima (2010). Nourishing the Land, Nourishing the People: Madagascar. CABI, Oxfordshire. ss. 28, 31. ISBN 978-1-84593-739-3. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Ethnologue, 2014. Based on extrapolations of latest census figures to report on Malagasy people groups (2014 L. Bouwer)
- ^ Ogot 1992.
- ^ Bradt & Austin 2007.
- ^ Campbell, Gwynn. "Africa and the Indian Ocean World from Early Times to Circa 1900." Cambridge University Press. 2019. pp 128-129
- ^ Gwyn Campbell (2005). An Economic History of Imperial Madagascar, 1750-1895: The Rise and Fall of an Island Empire. Cambridge University Press. ss. 49-51. ISBN 978-0-521-83935-8. 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ John A. Shoup (2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. ABC-CLIO. ss. 180-181. ISBN 978-1-59884-362-0. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ a b c John Middleton (2015). World Monarchies and Dynasties. Routledge. s. 818. ISBN 978-1-317-45158-7. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Bethwell A. Ogot (1992). Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century. University of California Press. ss. 856-859. ISBN 978-0-435-94811-5. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ a b Gill Shepherd (1980). James L. Watson (Ed.). Asian and African Systems of Slavery. University of California Press. ss. 75-76. ISBN 978-0-520-04031-1. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ a b Gwyn Campbell (2013). William Gervase Clarence-Smith (Ed.). The Economics of the Indian Ocean Slave Trade in the Nineteenth Century. Routledge. ss. 166-174. ISBN 978-1-135-18214-4. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Anthony Appiah; Henry Louis Gates, Jr. (2005). Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience. Oxford University Press. ss. 294-295. ISBN 978-0-19-517055-9. 14 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Gill Shepherd (1980). James L. Watson (Ed.). Asian and African Systems of Slavery. University of California Press. ss. 74-76, 103-107. ISBN 978-0-520-04031-1. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
