İçeriğe atla

Sakal

sakal
Latince isimbarba
Tanımlayıcılar
JSTORbeards
TA7058
FMA54240

Sakal, genellikle erkeklerin çene, yanak, boyun ve üst ve alt dudak kısımlarında büyüyen kıllara verilen addır.

Erkeklerin genellikle ergenlik çağında veya yetişkin erkeklerin ortalama 21 yaşından itibaren sakalları çıkmaya başlar.[1]

Erkeklerde ergenlik çağından itibaren gözlenmeye başlayan sakal, hirsutizm rahatsızlığı olan kadınlarda da görülebilmektedir.

Sakallı bir adam

Tarih boyunca toplumun erkek sakalına yönelik tutumları, hakim kültürel-dinsel gelenekler ve çağın moda trendleri gibi faktörlere bağlı olarak büyük farklılıklar göstermiştir. Bazı dinler (İslam'ın bazı mezhepleri ve Sihizm gibi) sakalın gerekli olduğunu düşünmüş ve bunu ibadetlerinin bir parçası olarak zorunlu kılmıştır.[2]

Nepal'de sakallı bir Sadu.

Diğer kültürler, resmi olarak zorunlu kılmasa da sakalı bir erkeğin erkekliğinin merkezi olarak görür; bilgelik, güç, cinsel yetenek ve yüksek sosyal statü gibi erdemlerin örneğidir. Sakalların nadir olduğu (veya şu anda modası geçmiş) kültürlerde sakallar, kötü hijyen veya alışılmadık davranışlarla ilişkilendirilebilir. Soğuk iklime sahip ülkelerde sakal, kullanıcının yüzünün hava şartlarından korunmasına yardımcı olur. Sakal aynı zamanda güneşten korunma da sağlar.[3]

Evrim

Farklı sakal türleri: 1) Yeni başlayan 2) Bıyık 3) Keçi sakal veya Mandarin 4) İspanyol tarzı 5) Uzun favoriler 6) Bıyıkla birleştirilmiş favoriler 7) Stil Van Dyke 8) Tam sakal.

Biyologlar sakalı ikincil bir cinsel özellik olarak nitelendirir çünkü sakal bir cinse özgüdür ancak üremede doğrudan rol oynamaz.

Charles Darwin, cinsel seçilim sürecinin sakala yol açmış olabileceğini varsayan İnsanın Türeyişi adlı çalışmasında ilk olarak sakalın olası evrimsel açıklamasını ortaya attı.[4]

Modern biyologlar, sakalın evriminde cinsel seçilimin rolünü doğruladı ve kadınların çoğunun sakallı erkeği sakalsızdan daha çekici bulduğuna dair kanıtlar olduğu sonucuna vardılar.[5][6][7]

Sakalın evrimsel psikoloji açısından bakıldığında, algılanan çene boyutunun artmasıyla cinsel olgunluğa ve baskınlığa işaret edilir, traşlı yüzler sakallıdan daha az baskın olarak değerlendirilir.[8]

Bazı bilim adamları, sakala yol açan cinsel seçimin çekiciliğe mi yoksa baskınlığa mı dayandığının henüz belirlenmediğini iddia eder.[9] Sakal, erkeğin genel durum göstergesi olarak açıklanabilir.[10] Yüzdeki tüylenme oranının erkek çekiciliğini etkilediği görülür.[11][12]

Sakalın varlığı, erkeği göğüs göğüse dövüşlerde savunmasız yapar (rakibinin kafayı tutmasını kolaylaştırır), bu da risklidir. Bu yüzden biyologlar, bu dezavantajdan daha ağır basan başka evrimsel faydaların olması gerektiğini tahmin etmektedir.[13]

Sakalla kanıtlanan aşırı testosteron, spermatogenezi destekleyebilecek hafif İmmün baskılanmayı gösterebilir.[14][15]

Stiller

Sakallı ABD Başkanı Rutherford B. Hayes
Sakallı Henry David Thoreau
İmparator I. Maximilian (Meksika imparatoru)
İmparator Pedro II
J. L. Runeberg

Sakal kılları genellikle tıraş edilerek veya sakal düzeltici kullanılarak kırpılarak alınır. Yalnızca üst dudağın üzerindeki alan tıraşsız bırakılırsa, ortaya çıkan yüz kılı modeline bıyık denilir; kıl sadece çenede kalıyorsa stil keçi sakalı‘dır.

  • Tam: Şekillendirilmiş veya bıyıkla birleşik aşağı doğru akan sakal
  • Garibaldi: alt kısmı yuvarlak ve bıyıklı geniş, dolgun sakaldır.
  • Eski Hollandalı: Favorilerle birbirine bağlanan, bıyıksız, alt kısımda dışa doğru genişleyen büyük ve uzun bir sakaldır.
  • Favoriler: şakaklardan yanaklara doğru çene çizgisine doğru uzayan saçlar. Isaac Asimov ve Carlos Menem tarafından bırakılmıştı.
  • Çene sakalı: Çeneden çene çizgisi boyunca uzayan sakaldır. Çene kayışı, çene perdesi ve brett, çene örtüsü ve favori uzunluğu gibi farklarla çene çizgisi sakalının tipleridir.
  • Çene kayışı: öne çıkan ve çenenin altında biten uzun favorileri olan bir sakaldır.
  • Çene perdesi: çene kayışı sakalına benzer ancak tüm çeneyi kaplar. Lincoln veya Shenandoah denilir.
  • Brett: çene perde sakalına benzer ancak favorilere bağlanmaz.[16]
  • Boyun sakalı (Yakın, "boyun" ve "sakal"ın birleşimidir)): çene kayışına benzer, ancak çene ve çene çizgisi tıraşlı, sadece boyunda çıkacak kıl bırakılır. Hiçbir zaman diğer sakal stilleri kadar popüler olmasa da, Neron, Horace Greeley, Henry David Thoreau, William Empson, Peter Cooper, Moses Mendelssohn, Richard Wagner ve Michael Costa gibi birkaç ünlü tarihi şahsiyet bu tür sakal bırakmıştır.
  • Çember sakal: Genelde keçi sakalıyla karıştırılan çember sakal, ağzın çevresinden bıyığa bağlanan küçük çene sakalıdır.[17]
  • Tasarımcı kirli sakalı: 1980'lerde Batı'da popüler olan ve 2010'larda popülaritesi yeniden canlanan kısa bırakılmış erkek sakalı.[18]
  • Kaptan sakalı: Genellikle daha uzun bir bıyıkla eşleştirilen kısa kenarlı, yuvarlak, alt kısmı ağır, orta uzunlukta bir sakaldır.
  • Keçi Sakalı: Çenede çıkan, bazen bir teke keçisinin sakalına benzeyen bir tutam kıldır.
  • Junco: Yukarı doğru uzanan ve ağzın köşelerine bağlanan ancak çember sakal gibi bıyık içermeyen keçi sakalıdır.
  • Meg: Yukarı doğru uzanan ve bıyığa bağlanan bir keçi sakalıdır. Bu kelime İrlanda'nın güneydoğusunda yaygın olarak kullanılır.
  • Van dyke sakalı: bıyığa eşlik eden keçi sakalıdır.
  • Maymun kuyruğu: Bir taraftan bakıldığında Van Dyke diğer taraftan bakıldığında Lincoln artı bıyık, bir maymun kuyruğunun kulaktan çeneye ve kişinin ağzına kadar uzandığı izlenimini veren sakal tipidir.
  • Hollywood'lu: favorileri birleştirmeden çenenin alt kısmına ve çene bölgesine bırakılan bıyıkla birleşik sakaldır.
  • Kamış: çenenin alt kısmında ve çene bölgesinde uzatılan, favorileri birleştirmeden kulaklara doğru incelen bıyıkla birleşen sakaldır.
  • Royale: çeneden uzanan dar ve sivri bir sakaldır. Tarz, İkinci İmparatorluk döneminde Fransa'da popülerdi ve "emperial" veya "impériale" alternatif adını buradan alır.
  • Verdi: alt kısmı yuvarlak kısa sakaldır ve belirgin bir bıyık ile hafif tıraşlı yanaklar tarzındadır.
  • Müslüman sakalı: Kesilmiş bıyıklı tam sakaldır.
  • Ruh bandı: alt dudağın hemen altında ve çenenin üzerinde küçük bir sakaldır.
  • Parlak sakal: Sime batırılmış sakaldır.[19][20]
  • Hulihee: temiz traşlı çene ve bıyığa bağlı kalın kesim tarzında sakaldır.
  • Dost koyun pirzolası: bıyığa bağlı uzun koyun pirzolası tipi favoriler bırakılan sakaldır ancak çene ve boyun traşlıdır.
  • Stashburns veya Lemmy: çeneyi aşağı indiren ancak bıyığın üzerinden yukarı doğru çıkıntı yaparak çeneyi açıkta bırakan favorilerdir. Dost koyun pirzolasına benzer. Genellikle güney ve güneybatı Amerika kültüründe bulunur (örneğin Yosemite Sam karikatürüne bakınız).
  • Kapalı veya Bağlı sakal: Çoğunlukla modern Sih gençliğinde görülen bu, yapışkan bir sıvı veya Jel kullanılarak bağlanan ve çenenin altında sertleşen bir tür sakaldır.
  • Oakley sakalı: Hint makyöz Banu tarafından "ne Fransız sakalı ne de tam sakal" olarak tanımlandı. Enthiran (2010) filminde Rajinikanth'ın görünümünü kullandı.[21]

Tarihçe

Yunan mitolojisinde Zeus ve Poseidon sürekli sakalla betimlenirken Apollo'nun hiçbir portresinde sakal bulunmamaktadır. Hermes ise MÖ 5. yüzyıla dek sakalla betimlenmiştir.

Sakalın bazı dinlerde özel bir yeri vardır.

İslam inancında sakal bırakmak sünnettir. Ancak 40 günde bir düzeltilmesi gerekmektedir.[22]

Kaynakça

  1. ^ "Puberty: Changes for Males | Sutter Health". www.sutterhealth.org. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2023. 
  2. ^ "The Islamic Perspective of the Beard". 23 Aralık 2012. 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024. 
  3. ^ "Are there health benefits to having a beard?". 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024. 
  4. ^ Darwin, Charles (2004). The Descent Of Man And Selection In Relation To Sex. Kessinger Publishing. s. 554. 
  5. ^ Dixson, A.; Dixson, B; Anderson, M (2005). "Sexual selection and the evolution of visually conspicuous sexually dimorphic traits in male monkeys, apes, and human beings". Annu Rev Sex Res. 16: 1-19. PMID 16913285. 
  6. ^ Miller, Geoffry F. (1998). "How Mate Choice Shaped Human Nature: A Review of Sexual Selection and Human Evolution". Crawford, Charles B. (Ed.). Handbook of Evolutionary Psychology: Ideas, Issues, and Applications. Psychology Press. ss. 106, 111, 113. 
  7. ^ Skamel, Uta (2003). "Beauty and Sex Appeal: Sexual Selection of Aesthetic Preferences". Voland, Eckhard (Ed.). Evolutionary Aesthetics. New York: Springer. ss. 173-183. ISBN 3-540-43670-7. 
  8. ^ Puts, D. A. (2010). "Beauty and the beast: Mechanisms of sexual selection in humans". Evolution and Human Behavior. 31 (3): 157-175. doi:10.1016/j.evolhumbehav.2010.02.005. 
  9. ^ Dixson, A. F. (2009). Sexual selection and the origins of human mating systems. New York: Oxford University Press. s. 178. ISBN 978-0-19-955943-5. 
  10. ^ Thornhill, Randy; Gangestad, Steven W. (1993). "Human facial beauty: Averageness, symmetry, and parasite resistance". Human Nature. 4 (3): 237-269. doi:10.1007/BF02692201. PMID 24214366. 
  11. ^ Barber, N. (1995). "The Evolutionary psychology of physical attractiveness: Sexual selection and human morphology". Ethol Sociobiol. 16 (5): 395-525. doi:10.1016/0162-3095(95)00068-2. 
  12. ^ Etcoff, N. (1999). Survival of the Prettiest: The Science of Beauty. New York: Doubleday. ISBN 0-385-47854-2. 
  13. ^ Zehavi, A.; Zahavi, A. (1997). The Handicap Principle. New York: Oxford University Press. s. 213. ISBN 0-19-510035-2. 
  14. ^ Folstad, I.; Skarstein, F. (1997). "Is male germ line control creating avenues for female choice?". Behavioral Ecology. 8 (1): 109-112. doi:10.1093/beheco/8.1.109Özgürce erişilebilir. 
  15. ^ Folstad and Skarsein cited by Skamel, Uta (2003). "Beauty and Sex Appeal: Sexual Selection of Aesthetic Preferences". Voland, Eckhard (Ed.). Evolutionary Aesthetics. Springer. ss. 173-183. 
  16. ^ "Brett Beard". Phillips.com. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014. 
  17. ^ "Circle Beard". Gillette.com. 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2012. 
  18. ^ "Designer stubble". 21 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2011. 
  19. ^ "A new Instagram trend has men covering their beards with glitter". 25 Kasım 2015. []
  20. ^ "Glitter Beards - Men, Here's How to Get a Full Glitter Beard!". 18 Aralık 2017. 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Make-up Artist Banu Interview". Behindwoods. 22 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2015. 
  22. ^ "Ruling on shaving the beard". Islam QA. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vajina</span> kadın genital sisteminin bir kısmı

Vajina, memelilerde dişi genital sisteminin esnek ve kaslı kısmıdır. Vajina, insanlarda vulvadan servikse kadar uzanır. Dış vajinal açıklık normalde kısmen himen adı verilen bir zarla örtülüdür. Dip ucunda serviks vajinaya doğru çıkıntı yapar. Vajina cinsel ilişki ve doğumun gerçekleşmesini sağlar. Aylık âdet döngüsünün bir parçası olarak insanlarda ve insanlara yakın akraba olan primatlarda meydana gelen âdet kanamasını da yönlendirir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan penisi</span> erkek üreme ve cinsel organı

İnsan penisi, erkek bireylerde, görünür kısımda yer alan eşey ve üreme organı yapısıdır. İdrar ve üreme salgısı kanalıyla, bunun çevresini saran süngerimsi bir yapıda kan damarlarınca zengin bir üreme organıdır. Penisin ucunda yer alan açıklıktan hem idrar hem de meni ayrı zamanlarda dışarıya atılır. Penis uyarıldığında damarların kanla dolmasıyla büyür ve sertleşir. Buna sertleşme (ereksiyon) denir. Sertleşen penis içindeki meninin dışarı atılmasına boşalma (ejakülasyon) denir.

<span class="mw-page-title-main">Eşcinsellik</span> Aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantiklik, cinsel çekim ya da cinsel davranış

Eşcinsellik veya homoseksüellik, aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantizm, cinsel çekim ya da cinsel davranıştır. Eşcinsellik, bir yönelim olarak “kişiyi ağırlıklı olarak ya da tümüyle kendisiyle aynı cinsiyette olan kişilere karşı romantik ya da cinsel çekimleri yaşamaya yönlendiren kalıcı kişisel nitelik” olarak ifade edilir. Aynı zamanda kişiyi bu çekimlere dayanan davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Mastürbasyon</span> cinsel organın uyarılması

Mastürbasyon, sürtünme yoluyla cinsel ilişki olarak, cinsel organın genellikle orgazm oluncaya kadar uyarılması eylemidir. Tek başına, kendi kendine veya başka biri tarafından el yoluyla ve parmaklama), ayak yoluyla ya da cinsel ilişkiye girmeden vücudun başka kısımlarıyla veya seks oyuncağıyla yapılabilir. Karşılıklı mastürbasyon, bir cinsel partnerle yapılan mastürbasyondur ve bir partnerin cinsel organlarının elle uyarılmasını içerebilir veya penetratif olmayan bir seks biçimi olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel biyoloji</span> canlı çeşitliliğini ve gelişimini inceleyen bilim dalı

Evrimsel biyoloji; biyoloji konularını, canlıların evrimini göz önüne alarak inceleyen bilim dalıdır. Taksonomi biliminin temelinde evrimsel biyoloji yer almaktadır. Canlıları sistematik bir şekilde ayırmada, canlıların evrimsel akrabalıkları ve farklılıkları göz önüne alınır. Ayrıca birçok ekolojik ilişkinin açıklanmasında evrimsel biyoloji kullanılır. Moleküler biyolojide DNA ve RNA dizilerinin baz dizilişleri göz önüne alınarak canlıların hatta organellerin mikroorganizmalarla olan akrabalıkları incelenmekte ve bu incelemede evrimsel biyoloji temel alınmaktadır.

Körelmiş yapılar, evrime göre, canlılarda zaman içerisinde işlevsizleşerek iz halinde kalmış yapılardır. Bazı körelmiş organlar, zamanla ev sahibi organizmalar tarafından asıl işlevlerinden farklı görevlerde kullanılacak şekilde evrimleşebilirler.

Ergen veya adolesan, çocukluk ile yetişkinlik dönemi arasındaki fiziksel, cinsel, toplumsal ve psikososyal geçiş dönemindeki kişidir. Bu dönemde görülen fiziksel ve cinsel gelişim ergenlik dönemi olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel yönelim</span> kalıcı cinsel çekim modeli

Cinsel yönelim kişilerin karşı cinsiyete, hemcins veya cinsiyete veya birden fazla cinsiyete karşı romantik veya Cinsel çekim hissetmeye yönlendiren kalıcı kişisel bir niteliktir. Bu çekimler genellikle karşıcinsellik (heteroseksüellik), eşcinsellik (homoseksüellik), biseksüellik, altında toplanır; bununla beraber aseksüellik de bazen dördüncü kategori olarak tanımlanır. Bu kategoriler cinsel kimliklerin daha ayrıntılı dünyasını yönleridir. Örneğin, insanlar panseksüel veya poliseksüel, veya hiçbirinden olmak gibi diğer etiketleri de kullanabilir. Amerikan Psikologlar Derneği'ne göre, cinsel yönelim "aynı zamanda bir kişinin bu çekimlere dayanan, davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar".

<span class="mw-page-title-main">Biyoloji ve cinsel yönelim</span>

Biyoloji ve cinsel yönelim, biyolojinin insan cinsel yöneliminin gelişimindeki rolünü inceleyen araştırma konusudur. Cinsel yönelimin kökeni olarak kesin bir şekilde tek bir ana sebep veya kaynak bulunamamıştır. Çeşitli araştırmaların sonuçları farklı hatta çelişen noktalara işaret etmektedir. Bilim insanları cinsel yönelimin genetik, hormonal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu üstüne hipotez kurmuştur. Cinsel yönelimin nedenlerini açıklama konusunda biyolojik teoriler daha çok benimsenmiştir ve biyolojik faktörler, genetik faktörlerle erken rahim ortamının kompleks etkileşimini içerebilir. Heteroseksüel, eşcinsel, biseksüel veya aseksüel yönelimin gelişimiyle bağlantılı olabilen bu faktörler genleri, doğum öncesi hormonları ve beyin yapısını kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dihidrotestosteron</span> testosteron hormonunun aktif versiyonu olan güçlü metobolit

Dihidrotestosteron; erkek vücudunda bulunan testosteron hormonunun aktif versiyonu olan güçlü metobolitine verilen addır. DHT hormonu, büyük oranda testosteronun çevre dokularda 5- Alfaredüktaz enzimi aracılığı ile dönüşümünden oluşur. Testosteron hormonunun etkin hale gelebilmesi ve dokular üstünde androjenik etki gösterebilmesi için 5 Alfa Redüktaz isimli enzimle DHT hormonuna dönüşmesi şarttır. Testosteron, tip-1 5-Alfa Redüktaz ve tip-2 5-Alfa Redüktaz adı verilen iki enzimle DHT hormonuna dönüşür. Bu dönüşme olmadan testosteron birçok doku ve organda etkili olamaz. DHT hormonu, anne karnındaki fetus halinde bulunan çocuğun erkek cinsel özellikleri kazanmasını ve cinsel organlarının gelişmesini sağlar. DHT hormonu ayrıca anne karnındaki fetusun beyni üstünde de birçok etkide bulunur. Henüz anne karnında olan fetusun cinsiyet kimliğinin oluşmasını sağlar. DHT hormonu, bunun dışında ergenlik döneminde ikincil seks karakterlerinin meydana gelmesini ve erkek tipi farklılaşmayı meydana getirir. Böylece ergenlik döneminden önce kız çocuğundan kolay kolay ayırt edilemeyecek olan erkek çocuğu gittikçe farklılaşır ve çocukluktan erkekliğe adımını atar. Sakalları ve bıyıkları çıkmaya, sesi kalınlaşmaya, boyu uzamaya, kas kütlesi artmaya, penisi büyümeye, testisleri sperm üretmeye başlar. Tüm bu farklılaşmayı testosteron, DHT hormonuna dönüşerek meydana getirir. DHT hormonunun bir diğer görevi glandüler prostat dokusunun fonksiyonlarının devamlılığını sağlamaktır. Bunun dışında da, erkek metabolizmasında DHT hormonunun sperm üretiminden, aerobik kapasitenin artışına kadar birçok önemli katkısı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel seçilim</span>

Cinsel seçilim veya eşeysel seçilim, Charles Darwin'in 1859 tarihli kitabı Türlerin Kökeni'nde açıkladığı kavramdır. Doğal seçilimin temel dayanaklarından biri olarak kabul edilen cinsel seçilim yaşam erkek bireyler arasında yaşanan dişiye sahip olma savaşından ileri gelmektedir. Charles Darwin'e göre cinsel seçilim: ...hayatta kalma çabasına bağlı değil, fakat erkekler arasında dişilerini baştan çıkarma çabasına bağlıdır, sonuç da başarısız olan rakibin ölümü değildir; ancak daha az veya hiç yavru olmamasıdır. ...herhangi hayvanın dişi ve erkeği ortak genel alışkanlıklara sahipse.. ancak yapı, renk veya desenleri açısından farklılıklar gösteriyorsa, bu tip farklılıklara genel anlamda cinsel seçilim neden olmuş olur.

<span class="mw-page-title-main">Doğum öncesi hormonlar ve cinsel yönelim</span>

Doğum öncesi hormonal teori, belli hormonların fetüsün cinsiyet farklılaşmasında rol oynaması gibi kişinin cinsel yönelimine de etki ettiğini söyler. Doğum öncesi hormonlar cinsel yönelimin ana belirleyicisi olabilir ya da genler, biyolojik faktörler, çevresel ve sosyal durumlarla birlikte yardımcı bir faktör olabilir.

<span class="mw-page-title-main">İkincil cinsiyet özellikleri</span>

İkincil cinsiyet özellikleri, insanlarda ergenlik ve diğer hayvanlarda ise cinsel olgunluk sırasında ortaya çıkan, özellikle bir türe ait iki cinsiyeti birbirinden ayıran, fakat üreme sisteminin doğrudan parçası olmayan özelliklerdir. Üremenin gerçekleşmesi için doğrudan öneme sahip olan birincil cinsiyet özelliklerinden farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Psikolojik adaptasyon</span>

Psikolojik adaptasyon, çevresindeki bir organizmaya fayda sağlayan işlevsel, bilişsel veya davranışsal bir özelliktir. Psikolojik adaptasyonlar evrimleşmiş psikolojik mekanizmaların (EPM'ler) kapsamına girer, ancak, EPM'ler daha az kısıtlı bir kümeye işaret eder. Psikolojik adaptasyonlar sadece bir organizmanın ortama uygunluğunu artıran işlevsel özellikleri içerirken, EPM'ler evrim süreçleri yoluyla geliştirilen herhangi bir psikolojik mekanizmaya işaret eder. Bu ek EPM'ler, bir türün evrimsel gelişiminin yanı sıra, artık türün uygunluğuna fayda sağlamayan körelmiş özelliklerdir. Bir özelliğin körelmiş olup olmadığını söylemek zor olabilir, bu nedenle kimi literatür daha yumuşaktır ve körelmiş özelliklere artık adapta olabilme işlevselliğe sahip olmasalar bile adaptasyon olarak kabul eder. Örneğin, yabancı düşmanlığı tutum ve davranışlarının hastalıktan kaçınma ile ilgili bazı EPM etkileri olduğu görülmektedir, ancak, bazı ortamlarda bu davranışlar bir kişinin zindeliği üzerinde kötü bir etkiye sahip olabilir. Psikolojik adaptasyon ilkeleri Darwin'in evrim teorisine dayanır ve evrimsel psikoloji, biyoloji ve bilişsel bilim alanları için önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta LGBT hakları</span>

Arnavutluk'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan insanların uğramadığı yasal zorluklarla yüz yüzedir; hemcins çiftlerin yasal olarak tanınmaması ve LGBT insanlar hakkında olumsuz toplumsal görüşlerin yaygınlığı, bu durumun bazı nedenlerin arasındadır. Buna rağmen, Arnavutluk'ta LGBT bireyler, kapsamlı ayrımcılık karşıtı mevzuatın altında korunmaktadır. Arnavutluk'ta 1995 yılından beri hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel aktiviteler yasaldır, ancak hemcins birlikteliklerin ülkede hiçbir şekilde tanınmaması nedeniyle, karşı cins çiftlere mevcut olan yasal korumalar, hemcins çiftler için mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Uykuda boşalma</span> Rastgele gerçekleşen uyku boşalması ve orgazmı

Islak rüya olarak da bilinen uykuda boşalma, gece emisyonu veya ihtilam, uyku esnasında kendiliğinden oluşan, erkeklerde orgazm ile boşalmayı, kadınlarda ise vajinal ıslanma veya orgazmı içeren durum. Gece emisyonları en çok ergenlik döneminde ve erken genç yetişkinlik yıllarında görülür ancak ergenlikten sonra herhangi bir zamanda da olabilir. Erkeklerin ıslak bir rüya sırasında uyanmaları ya da uyumaya devam etmeleri mümkündür ancak bazı araştırmacılar kadınlarda ıslak rüyanın sınıflandırılması için orgazm sırasında uyanma ve orgazmın gerçekleştiğini fark etme kriteri belirlemiştir. Sadece vajinal ıslanma, kadının orgazm olduğu anlamına gelmemektedir.

Koltuk altı fetişizmi; parçacılığın bir türü olarak insanların koltuk altlarına karşı cazibe duymasıdır. Yalnızca hoşlanma duygusu yaratabileceği gibi cinsel ilişkinin bir parçası haline de gelebilir. Koltuk altı fetişizmine sahip bir kişi ön sevişme esnasında partnerinin koltuk altlarını öpmeyi, yalamayı, koklamayı veya gıdıklamayı tercih edebilir. Başlıca etken koku ve tat olduğu için de genellikle sevişmeden önce bölgenin temizlenmemesini veya deodorant sıkılmamasını talep ederler. Sigmund Freud ise böylesi bir fetişizmin seksten daha çok haz verme ihtimali durumunda cinsel ilişki yerine tercih edilebileceği riskine karşı uyarır. Çünkü koltuk altıyla temas halinde bulunan bir penis zamanla erkeğe daha çok keyif verir ve bu da uzun dönemde çiftler arasında cinsel istikrarsızlığa yol açabilir.

Seminal keseler (veziküler bezler veya seminal veziküller olarak da adlandırılır), bazı erkek memelilerin idrar kesesinin arkasında yer alan bir çift kıvrımlı tübüler bezdir. Bunlar kısmen semen sıvısını salgılarlar.

<i>Kaprosuchus</i> domuz

Kaprosuchus, soyu tükenmiş bir mahajangasuchid crocodyliform cinsidir. Nijer'in Üst Kretase yaşlı Echkar Formasyonu'ndan çıkarılan neredeyse eksiksiz tek bir kafatasından bilinmektedir. Cins adı, Grekçe: κάπρος, kapros ("domuz") ve Grekçe: σοῦχος soukhos ("timsah") sözcüklerinden oluşan bir ad tamlaması olan Kaprosuchus yani "domuz timsahı"dır. Bu ad ona domuzlarınkine benzeyen sıra dışı köpek dişleri dolayısıyla verilmiştir. Bu cinsi ilk kez 2009 yılında ZooKeys'de yayınlanan bir monografide Anatosuchus ve Laganosuchus gibi diğer Sahra timsahlarıyla birlikte tanımlayan Paul Sereno ve Hans Larsson tarafından "BoarCroc" olarak adlandırılmıştır. Tip türü K. saharicus'tur.

<span class="mw-page-title-main">Çene perdesi (sakal)</span>

Çene perdesi veya Amiş sakalı, Donegal, Lincoln, çember sakal ya da balina avcısı olarak da bilinen bir sakal stilidir.