İçeriğe atla

Sakız Vakası

Sakız Vakası

Sakız limanının Fransız filosunca bombardımanı (1681)
Tarih23 Temmuz 1681
Bölge
Sakız, Ege Denizi
Sonuç Osmanlı sivil kayıpları, Osmanlı diplomatik zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı Devleti
* Trablusgarp eyaleti		 Fransa Krallığı
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Bozoklu Mustafa Paşa Abraham Duquesne
Güçler
33 kadırga, 8 Trablusgarp kadırgası 18 savaş gemisi
Kayıplar
Sivil kayıplar
Fransa Krallığı Osmanlı sivil kayıpları için tazminat ödedi.

Sakız Vakası, Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa Krallığı arasında 1681 yılında meydana gelen diplomatik kriz.

Abraham Duquesne komutasındaki Fransız filosunun Trablusgarp gemilerini takip bahanesiyle 23 Temmuz 1681 tarihinde Sakız'ı bombardımana tutarak verdiği tahribata karşılık Kaptan-ı derya Bozoklu Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Fransız filosunu ablukaya aldı. Ardından Fransa Kralı XIV. Louis 17 Mayıs 1682 tarihinde Padişah IV. Mehmed'e tazminat mahiyetinde değerli hediyeler gönderdi.

Vakanın gelişimi

Fransa Kralı XIV. Louis

Fransa donanması Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Garp Ocaklarının (Trablusgarp, Tunus ve Cezayir) korsanlık faaliyetlerine karşı mücadelesini sürdürmekteyken 1681 yılında Toulon limanından ayrılan Abraham Duquesne komutasındaki (4'ü kalyon) 6 parçalık Fransız filosu Akdeniz'deki diğer Fransız gemileriyle birleşerek Trablusgarp gemilerini takip amacıyla Ege Denizi'ne girdi. 6 Haziran 1681'de Çuha Adası civarındaki çarpışmanın ardından Sakız'a sığınan 6 Trablusgarp gemisini takip eden Fransız filosu 23 Temmuz'da Sakız limanına yaklaştığında ise 2 Fransız gemisi ele geçirmiş 8 Trablusgarp gemisi buldu.[1]

Duquesne, 18 gemilik filosuyla Sakız limanının ağzına dost bayraklarıyla demirledikten sonra 23 Temmuz'da aniden harp bayraklarını açarak Trablusgarp gemilerinin haricinde, kale ile şehre de 4,5 saatte yaklaşık 4.000 gülle yağdırdı ve birçok evler ile camiler hasar görürken, sivil halktan 60-80 Müslüman ve 50 kadar Hristiyan öldü, yaklaşık 800 kişi de yaralandı.

Bu haber İstanbul’a ulaşınca, Osmanlı İmparatorluğu Bozoklu Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasını Sakız'a gönderdi. 7 Ağustos'ta bölgeye ulaşan 33 kadırgadan müteşekkil Osmanlı donanması limanı ve Fransız filosunu ablukaya aldı.

Eşzamanlı olarak Fransa Krallığı'nın İstanbul'daki Elçisi Kont Joseph de Guilleragues, Sadaret Kethüdası tarafından tekdir edildikten sonra, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa da kendisine Fransa Kralı XIV. Louis’nin derhal tarziye ve tazminat vermesini talep etti. Fransız elçi kaçamaklı cevaplar verdiği için hapsedildi ve tarziye ve tazminat konusunda teminat vermesinin ardından altı aylık tutukluluktan sonra serbest bırakıldı[2] Kaptan-ı derya Bozoklu Mustafa Paşa da zararın tazmini konusundaki teminatın alınmasına dek beş ay Sakız'da kaldı ve Fransız filosunu rehin tuttu.[3]

Fransa'nın tazminat ödemesi

Osmanlı Padişahı IV. Mehmed

Fransız Elçinin taahhüt ettiği ve Fransa Kralı XIV. Louis'nin gönderdiği hediyeler ve tazminat Sakız Vakasından yaklaşık 10 ay sonra (17 Mayıs 1682) Osmanlı Sarayına ulaştı ve Padişah IV. Mehmed'e sunuldu. Tazminat, Kaptan-ı derya Bozoklu Mustafa Paşa'nın Fransız filosunun bombardımanın yarattığı tahribata dair yaptığı keşfe göre ölenlerin "diyet"lerini de içeriyordu.[4]

Varılan uzlaşı neticesinde Trablusgarp gemileri de ele geçirdikleri iki Fransız gemisini ve esirleri serbest bıraktılar.[5]

Osmanlı İmparatorluğu savaş ilanını dahi gerektirebilecek bu tek taraflı saldırganlık sonrasında Fransa Krallığı'nın kadim dostlardan addettiği için meseleyi barış yoluyla halletmeyi daha uygun buldu.[6]

Kaynakça

  1. ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.193
  2. ^ "Vekâyi‘nâme", Abdurrahman Abdi Paşa, haz. Fahri Çetin Derin, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul (2008), s.479-483
  3. ^ "İslam Ansiklopedisi, [[Bozoklu Mustafa Paşa]] maddesi, Türk Diyanet Vakfı, Ankara (2020), c.31, s.343". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  4. ^ "Zübde-i Vekaiyât", Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Haz. Abdülkadir Özcan, Türk Tarih Kurumu, Ankara (1995), s.131
  5. ^ "Louis XIV", Jean-Christian Petitfils, Perrin editions, Paris (1995), s.775
  6. ^ "Fransızların 1681 Sakız Saldırısında Verdikleri Zarar Karşılığında XIV. Louis Tarafından IV. Mehmet'e Gönderilen Tarziye Hediyeleri", Fatma Açıkgöz, Sosyal Bilimler Dergisi, c.1, s.63

İlgili Araştırma Makaleleri

Bozoklu (Bıyıklı) Mustafa Paşa, II. Ahmed saltanatında, 27 Mart 1693 - 14 Mart 1694 tarihleri arasında on bir ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Osmanlı donanması, Osmanlı Devleti'nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu. Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel'i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı. 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı. Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi, Kara Mürsel Bey oldu. 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli'ye geçişin önü açıldı. Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla İzmit, Gelibolu ve son olarak da İstanbul oldu.

<span class="mw-page-title-main">Cerbe Deniz Muharebesi</span> 1560 yılında gerçekleşen deniz savaşı

Cerbe Deniz Muharebesi 1560 yılının Mayıs ayında Tunus'un Cerbe Adası açıklarında Kaptan-ı Derya Piyale Paşa kumandası altındaki Osmanlı Donanmasıyla İspanyol kuvvetlerinin başını çektiği bir Haçlı Donanması arasında yapılmış bir deniz savaşıdır. Osmanlıların büyük bir zafer kazandığı bu savaşta Haçlı gemilerinin yarısı batırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mandalzade Hüsameddin Paşa</span>

Mandalzade Hüsameddin Paşa Osmanlı devlet adamı ve denizcisi. 1770 yılındaki Çeşme Deniz Muharebesi'nde Kaptan-ı Derya sıfatıyla Osmanlı donanmasının komutanıydı.

Musahip Mustafa Paşa (1640-1686) Sultan IV. Mehmed'in musahibi, II. vezir ile kızı Hatice Sultan'ın eşi, Osmanlı kaptan-ı deryası (1683-1684).

(İkinci) Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Zurnazen Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 21 Haziran 1655'te Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Deniz Muharebesi (1657)</span>

(Dördüncü) Çanakkale Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Kuşatması (1693)</span>

Belgrad Kuşatması, Osmanlı-Kutsal İttifak savaşlarında evre.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cehennem Deniz Muharebesi</span>

Kara Cehennem Deniz Muharebesi ya da Kara Cehennem Cengi, Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1609 yılında Kıbrıs/Baf açıklarında Fransız Şövalyesi Fressinet komutasındaki Malta filosunu mağlup ettiği çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinburnu Deniz Muharebesi</span>

Zeytinburnu Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Benefşe Kuşatması (1655)</span>

Benefşe Kuşatması, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Çanak Limanı Deniz Muharebesi</span>

Çanak Limanı Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

Kaplan Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı ve asker

<span class="mw-page-title-main">Midilli Deniz Muharebesi</span>

Midilli Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

Palabıyık Yusuf Paşa ya da Çelebi Yusuf Paşa, Osmanlı kaptan-ı deryası.

<span class="mw-page-title-main">Ahikerya Deniz Muharebesi</span>

Ahikerya Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Portokale Deniz Muharebesi</span>

Portokale Deniz Muharebesi, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Voynuk Ahmed Paşa</span>

Voynuk Ahmed Paşa, Osmanlı kaptan-ı deryası.

Cicel Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa Krallığı arasında 1660-1682 arasındaki askerî mücadelede evre.

<span class="mw-page-title-main">Vetiloz Deniz Muharebesi</span>

Vetiloz Deniz Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu-Malta Şövalyeleri savaşlarında evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.