İçeriğe atla

Sakız Baskını

Sakız Baskını

Pîrî Reis'in eseri Kitâb-ı Bahriye'deki Sakız haritası
Tarih1 Mayıs 1599
Bölge
Sakız, Yunanistan
Sonuç Kesin Osmanlı Zaferi
Sakız adasına yönelik Toskana saldırısı püskürtüldü
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı Devleti Toskana Büyük Dükalığı
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Sakız Sancakbeyi Don Virginio Orsini
Kont Bartolomeo Barbolina da Montauto  (ölü)
Giovanni Palmieri  (esir)
Güçler
500-600 asker
8 karamürsel, 3 kadırga		 2.000 asker (çıkarmada 300)
5 kadırga
Kayıplar
Çok az 240 ölü, 60 esir

Sakız Baskını, Osmanlı Devleti'nin İtalyan devletçikleriyle Akdeniz'deki mücadelesinde evre. Toskana Büyük Dükalığı'na ait bir filonun 1599 yılında Osmanlı egemenliğindeki Sakız Adasını baskınla ele geçirme girişimi adadaki Osmanlı birliklerince püskürtüldü.

Baskın öncesi

Toskana Büyük Dükü I. Fernando

Osmanlı Devleti'nin 1453 yılında İstanbul'u fethinin ardından, II. Mehmed kuşatma sırasında Doğu Roma İmparatorluğu'na askerî destek sağlayan Venedik ve Ceneviz'ine karşı 1454'ten itibaren Floransa'yı desteklemeye başlamış, sağlanan ayrıcalıklarla 1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı sırasında Floransalı tüccarlar Osmanlı topraklarında giderek faal hale gelmişlerdi. 1462, 1499, 1513 ve 1527 tarihli ahidnâmelerle bu avantajını koruyan Floransa Cumhuriyeti, 1530 yılından itibaren ise bu avantajını yitirdi. Zira, 24 Ekim 1529–10 Ağustos 1530 arasında süren Floransa Kuşatması sonrasında 12 Ağustos 1530'da resmen Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun nüfuzuna giren Floransa Cumhuriyeti[1] Osmanlılar tarafından hasım olarak nitelendirilmeye başlanmıştı.[2] 1532 yılından Floransa Dükalığı'na dönüştükten sonra, başta 1543 yılında Barbaros Hayreddin Paşa, 1555 yılında ise Turgut Reis'in istilaları olmak üzere defalarca Türk donanmasının taarruzlarına uğrayan Toskana, 1562 yılında Santo Stefano Şövalyeleri tarikatının kuruluşu ve 1569'da devletçiğin Toskana Büyük Dükalığı'na dönüşmesi[3] sonrasında Toskana donanması başta Malta Kuşatması (1565) olmak üzere Osmanlılara karşı askerî harekâtlara katılmaya başlamış, bunun üzerine 11 Nisan 1566'da İstanbul'daki Toskana balyos'u (elçisi) sınırdışı edilmişti. İnebahtı Deniz Muharebesi'nde (1571) de Osmanlılara karşı savaşan Toskanalılar 1573 yılında İstanbul'la yeniden diplomatik müzakerelere başlamışlar, diğer yandan ise 1590'lara kadar Akdeniz'de Osmanlı çıkarlarına yönelik korsanlık faaliyetlerine devam etmişlerdi. Toskana Büyük Dükası I. Fernando 1598 yılında yinelediği diplomatik girişimden sonuç alamayınca Osmanlılarla mücadelesini Doğu Akdeniz'e taşımaya karar verdi ve 1566 yılında Piyale Paşa tarafından Osmanlı topraklarına katılan Sakız'ı hedef aldı. Zira, Toskana'nın adada mevcudiyeti sürdüren Ceneviz ve Floransa tüccarlarıyla ilişkisi devam ediyordu.[4]

Baskın

Santo Stefano Şövalyelerinin arması

Beş kadırgadan (Capitana, Patrona, Senese, Pisana ve Livornina) oluşan Don Virginio Orsini komutasındaki Toskana filosu yaklaşık 2.000 askerle[5] 6 Nisan 1599'da Livorno'dan ayrıldı ve 16 Nisan'da Messina'ya ulaştıktan sonra 21 Nisan günü buradan demir alarak Osmanlı sularına girdi ve 1 Mayıs sabahı Sakız adasına ulaştı. Aydınlık sökmeden Paşa Limanı'ndan başlatılan çıkarmanın ardından surlara tırmanan Kont Bartolomeo Barbolina da Montauto komutasındaki yaklaşık 300 Toskanalı piyade askeri burçlardaki nöbetçileri etkisiz hale getirip bayraklarını asmayı başardı.

Limanın kapısındaki burçlardan limanın açıklarında bekleyen Toskana kadırgalarına atılan uyarma fişeklerinin sesine uyanan Osmanlı garnizonu silah başı yaparak ateşle karşılık vermeye başladı. Şiddetle esen yıldız rüzgarı nedeniyle zorlukla limana girebilen Toskana filosu kendini 8 karamürsel ve 3 kadırgadan oluşan Osmanlı filosunun karşısında buldu. Başlayan çarpışma Toskanalıların limana yanaşarak takviye birlik çıkarmalarına engel oldu. Eşzamanlı olarak Sakız Beyinin komutasındaki Osmanlı askeri de burçlardaki Toskana askerine karşı şafak sökerken hücuma geçti. Adadaki Yahudi halk da Osmanlılara destek verdi.[6] Toskanalıların direnişi kolaylıkla çöktü ve 300 askerin (Komutan Kont Bartolomeo Montauto dahil)[7] 240'ı öldürülüp (Komutan Vekili Kaptan Giovanni Palmieri dahil) 60'ı esir edildi.[8] Ardından, Osmanlı askerleri kaleden Toskana kadırgalarına top ateşine de başladı. Baskının başarısız olduğunu anlayan filo komutanı Orsini saat 16.00'ya doğru geri çekilme emri vererek adanın açıklarına gitti. 2 Nisan sabahı da Messina'ya müteveccihen Sakız açıklarından ayrıldı.

Baskın sonrası

Maanoğlu Fahreddin

Toskana filosunun uğradığı bu ağır yenilgi Santo Stefano Şövalyelerinin Osmanlı topraklarına yönelik saldırılarını 1605'e kadar durdurdu. 1603 yılında Osmanlı tahtına çıkan I. Ahmed'in (1593'ten beri savaş halinde bulunduğu Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu hariç) yabancı ülkelere verilen ahidnâmeleri yenilerken Toskana Büyük Dükalığı'nı bir kez daha dışarıda bırakması üzerine (1604 yılında Fransa Krallığı'na bahşedilen ahidnâmede Toskanalıların Osmanlı sularında sadece Fransız bayrağı altında ticaret yapmalarına izin verilmişti), Toskanalılar saldırılarına yeniden başlayarak Preveze (1605), Mağusa ve Annâbe'yi (1607) yağmalamaya çalıştıkları gibi, Osmanlılara karşı isyan halindeki Lübnan hakimi Maanoğlu Fahreddin'le de sıkı ilişkiler kurdular.[9]

1599 yılındaki Sakız Baskını adanın toplumsal yapısını da etkiledi ve adanın Rum sakinleri 17. yüzyılda daha güvenli buldukları İzmir'e yerleşmeye başladılar.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Florence and the Medici", J.R.Hale, Phoenix Publishing (2001), ISBN 1-84212-456-0.S. 118-119
  2. ^ "Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa", Mikail Acıpınar, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2016), s. 120
  3. ^ "The Medici: Godfathers of the Renaissance (İngilizce)", Paul Strathern, Londra: Vintage books (2003) ISBN 978-0-09-952297-3.
  4. ^ "Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa", Mikail Acıpınar, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2016), s. 265
  5. ^ "An Eye-Witness Account of the Expedition of the Florentines against Chios in 1599", Jacob Leeven, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London c. 12, Sayı: 3/4, s. 551
  6. ^ "İslam Ansiklopedisi, "Sakız Adası" maddesi (Ali Fuat Örenç), İstanbul (2009), c.36, s.6". 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  7. ^ "An Eye-Witness Account of the Expedition of the Florentines against Chios in 1599", Jacob Leeven, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London c. 12, Sayı: 3/4, s. 553
  8. ^ "The Expediditons of tthe Florentines to Chios (1599): Described in Contemporary Diplomatic Reports and Military Dispatches", Philip P. Argenti, John Lane, Londra (1934), s.27
  9. ^ "Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa", Mikail Acıpınar, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2016), s. 277-282
  10. ^ "İzmir ve Levanten Dünya (1550-1650)", Danier Goffman, İstanbul (1995), s.75-76

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis</span> Türk denizci ve kartograf (1465–1553)

Pîrî Reis, Türk denizci ve kartograf. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey'dir. Künyesi Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî'dir. Amerika'yı gösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Ayrıca Hadikat'ül Bahriye, Bilad-ül Aminat ve Eşkalname gibi eserleride bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnebahtı Deniz Muharebesi</span> 1571 yılında gerçekleşen deniz savaşı

İnebahtı Deniz Muharebesi, 7 Ekim 1571'de Papa V. Pius tarafından düzenlenen Katolik devletler koalisyonu olan Kutsal İttifak'ın bir filosunun Patras Körfezi'nde Osmanlı İmparatorluğu filosunu büyük bir yenilgiye uğrattığı bir deniz çatışmasıdır. Osmanlı kuvvetleri, İnebahtı'ndaki deniz üssünden batıya doğru yelken açmışlardı ki, Sicilya'nın Messina kentinden doğuya doğru yelken açan Kutsal Birlik filosuyla karşılaştılar.

<span class="mw-page-title-main">Preveze Deniz Muharebesi</span> Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal İttifak arasında meydana gelen deniz savaşı

Preveze Deniz Muharebesi, 28 Eylül 1538 tarihinde Yunanistan'ın kuzeybatısındaki Preveze'de Osmanlı Donanması ve Papa III. Paulus'ün çabalarıyla bir araya gelen Haçlı donanması arasında gerçekleşen deniz muharebesi. Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması, Amiral Andrea Doria komutasındaki Haçlı Donanması'nı imha etti. Bu deniz muharebesi sonucunda Akdeniz'de Osmanlı Donanması'na karşı koyabilecek bir donanma kalmadı ve Türk hakimiyeti başlamış oldu.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adası</span> Yunanistana bağlı ada

Sakız Adası, Yunanistan'ın Ege Denizi'nde yer alan bir adasıdır. Ülkenin Kuzey Ege bölgesine bağlı olan ada, Türkiye'den Sakız Boğazı ile ayrılır. Sakız ağaçları ve bu ağaçlardan elde edilen damla sakızı ile ünlüdür. Turistik yerleri arasında Orta Çağ köyleri ve 11. yüzyıldan kalma Nea Moni Manastırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nasuhzade Ali Paşa</span> Osmanlı amirali

Nasuhzade Ali Paşa, Osmanlı kaptan-ı deryası. 1821-1822 yılları arasında görev yapmış ve göreve II. Mahmud tarafından getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Floransa Cumhuriyeti</span> İtalyan Şehir Cumhuriyeti

Floransa Cumhuriyeti, 1115 ile 1532 arasında bir cumhuriyet olarak hükûmet süren ve modern Toskana Bölgesi, İtalya'da konumlanmış Floransa merkezli bir şehir devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Floransa Dükalığı</span>

Floransa Dükalığı, Floransa, Toskana, İtalya merkezli olarak kurulmuş 1532–1569 döneminde hüküm sürmüş kalıtımsal monarşi ile idare edilen bir devlettir. Bu Dükalık 1530'de Floransa'yı kuşatarak eline geçiren Kutsal Roma Germen İmparatoru V. Karl (Şarlken) Floransa Cumhuriyeti'ne son verip bu cumhuriyetin büyük bir döneminde hükûmet süren Mediciler sülalesini bir kalıtımsal hükümdar hanedanı olarak ilan etmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Floransa'da bu şekilde bir monarşik devlet kurulmasında o dönemde papa olan ve Medici sülalesine mensup olan Papa VII. Clemens başrol oynamıştır. Papa yakın akrabası olan Alessandro de Medici'yi Floransa Dükü olarak ilan edip bu dükalığın Medici hanedan mensuplarına kalıtsal olarak geçmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toskana Büyük Dükalığı</span>

Toskana Büyük Dükalığı 1569 - 1859 döneminde bazı aralıklarla Merkezi İtalya'da bulunan bir monarşi devletidir. Bu devlet 1569'da Floransa Dükalığı devletinin yerine kurulmuştur. Toskana Büyük Dükalığı'nın başkenti Floransa idi.

<span class="mw-page-title-main">Bizans donanması</span>

Bizans donanması ya da Doğu Roma donanması, Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu donanma kuvvetidir. Öncülü olan Roma İmparatorluk donanmasının doğrudan devamıdır fakat devletin savunulmasında ve ayakta kalmasında, öncülünden çok daha fazla hayati rol oynamıştır. Birleşik Roma İmparatorluğu'nda deniz filoları daha az tehditle karşılaşmış, lejyonlar prestij sağlayan daha ikincil bir güç olmalarına rağmen Doğu'da bazı tarihçilerin "denizci imparatorluk" olarak adlandıracakları kadar imparatorluğun varlığının çok hayati bir parçası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adası'nın Fethi</span>

Sakız Adası'nın Fethi, Kaptanıderya Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 1566 yılında Sakız Adası'nı ele geçirerek Osmanlı topraklarına ilhak etmesiyle sonuçlanan deniz harekâtı.

<span class="mw-page-title-main">I. Cosimo de Medici</span> Floransa Dükalığı

I. Cosimo, de Medici Hanedanının Floransa Dükalığıın II. Dükü ve Toskana Büyük Dükalığının ise I. Büyük düküdür.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adası Katliamı</span>

Sakız Adası Katliamı, 1822'de Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında Sakız Adası'ndaki on binlerce Yunan'ın Osmanlı askerleri tarafından öldürülmesi olayıdır. Çevre adalarda yaşayan Yunanlar, Sakız Adası'na gelmiş ve ada halkını isyana katılmaları için cesaretlendirmişti. Buna karşılık Osmanlı askerleri adaya çıktı ve binlerce kişiyi öldürdü. Hristiyanların katledilmesi uluslararası toplumda kızgınlığa neden oldu ve Yunanların dünya genelinde destek görmesine yol açtı.

1556 yılında Cezayir'de bulunan Osmanlı İmparatorluğu askerleri İspanyol İmparatorluğu'nun elinde bulundurduğu Oran şehrini kuşatmaya aldı. Kara ve denizden yürütülen kuşatma,

<span class="mw-page-title-main">Ege Seferi (1538)</span> 1537-1540 Osmanlı-Venedik Savaşında evre, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının Ege Denizinde Venedike ait adaları fethetmeye yönelik iki askerî harekâtından ikincisi (diğeri bir yıl önce)

Ege Seferi, 1537-1540 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının Ege Denizi'nde Venedik'e ait adaları fethetmeye yönelik iki askerî harekâtından ikincisi.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir Adası'nın Fethi</span> Cezayir açıklarındaki adanın 1529da kuşatılması ve Fethiye sonuçlanan süreç

Cezayir Adası'nın Fethi, Osmanlıların elindeki Cezayir kentinin açıklarında bulunan ve 1510 yılından beri İspanyol İmparatorluğu'nun işgalindeki Cezayir Adası'nın 1529 yılında Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı birliklerince kuşatılıp ele geçirilmesiyle sonuçlanan askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cehennem Deniz Muharebesi</span>

Kara Cehennem Deniz Muharebesi ya da Kara Cehennem Cengi, Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1609 yılında Kıbrıs/Baf açıklarında Fransız Şövalyesi Fressinet komutasındaki Malta filosunu mağlup ettiği çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Enez Kuşatması</span>

Enez Kuşatması, Fatih Sultan Mehmed'in 1456 Ocak ayında Ceneviz Cumhuriyeti'ne bağlı Gattilusio Ailesi tarafından yönetilen Enez'i Osmanlı topraklarına katmasıyla sonuçlanan askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Korfu Deniz Muharebesi</span>

Korfu Deniz Muharebesi, 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir Deniz Muharebesi</span>

Cezayir Deniz Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Cezayir eyaletinin Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki donanmasının 1529 yazında Cezayir kenti açıklarında İspanyol filosunu mağlup ettiği askerî çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Bozcaada Deniz Muharebesi (1464)</span>

Bozcaada Deniz Muharebesi, 1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.