İçeriğe atla

Sakız Adası Katliamı

Koordinatlar: 38°21′50″N 26°03′47″E / 38.3640°K 26.0630°D / 38.3640; 26.0630
Eugène Delacroix'nın 1824 tarihli Sakız Adası Katliamı adlı tablosu.

Sakız Adası Katliamı (Yunanca: Η σφαγή της Χίου), 1822'de Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında Sakız Adası'ndaki on binlerce Yunan'ın Osmanlı askerleri tarafından öldürülmesi olayıdır.[1] Çevre adalarda yaşayan Yunanlar, Sakız Adası'na gelmiş ve ada halkını isyana katılmaları için cesaretlendirmişti. Buna karşılık Osmanlı askerleri adaya çıktı ve binlerce kişiyi öldürdü. Hristiyanların katledilmesi uluslararası toplumda kızgınlığa neden oldu ve Yunanların dünya genelinde destek görmesine yol açtı.

Arka plan

Sakızlı tüccar ve armatörler, 2.000 yıldan fazla süre boyunca Karadeniz, Ege Denizi ve Akdeniz'de ticaret ve diplomaside önemli bir konumdaydı. Osmanlı İmparatorluğu, Sakızlıların yaptığı ticaretin ve yalnızca adada yetişen damla sakızının öneminden dolayı ada halkını kendi işlerinde neredeyse tamamen serbest bırakmıştı. Kozmopolit bir yapı gösteren Sakızlılar ayrıca İstanbul'da da tanınırdı. Ancak katliamdan sonra ada, ticari ününü hiçbir zaman geri kazanamadı.

Adanın yönetici sınıfı, güvenliğini ve zenginliğini kaybetmekten korktuğu için Yunan İsyanı'na katılma konusunda isteksizdi.[2] Ayrıca adanın Türklerin egemen olduğu Anadolu'ya çok yakın olduğunun ve bunun güvenlik riski taşıdığının bilincindeydi.[2]

Katliam

Yorgo Stravelakis, beş yaşındayken katliamdan sağ kurtuldu ve köle olarak satıldı.[3] Daha sonra 1837-1873 yılları arasında Tunus Beyliği'nin başbakanı oldu.[4]

Mart 1822'de Yunan İsyanı anakarada güç kazanmışken yüzlerce silahlı Yunan, komşu ada Sisam'dan Sakız Adası'na geldi. Yunanların saldırısına uğrayan Türkler, adadaki hisara çekildi. Ada halkından pek çok kişi de isyana katılmaya karar verdi.[2] Ancak nüfusun büyük çoğunluğu misillemeyi kışkırtacak hiçbir eylemde bulunmadı ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ayaklanan diğer Yunanlara katılmadı.[5]

Kaptan-ı derya Nasuhzade Ali Paşa komutasındaki Türk donanması 22 Mart'ta adaya geldi ve adayı yağmaladı. 31 Mart'ta adanın yakılması emri verildi ve sonraki dört ay içerisinde tahminî 40.000 Türk askeri adaya çıktı. Ateşe verme eylemlerine ek olarak askerlere üç yaşın altındaki tüm bebekleri, on iki yaşından büyük tüm erkekleri ve kırk yaşından büyük tüm kadınları İslam inancını benimsemeyi kabul edenler hariç öldürmeleri emri verildi.[6]

120.000 kişilik ada nüfusunun yaklaşık dörtte üçü katledildi, köleleştirildi veya hastalıktan öldü.[7][8] 21.000 kişi kaçmayı başardıktan, 52.000 kişi köleleştirildikten ve 52.000 kişi katledildikten sonra adada 2.000 kişinin kaldığı tahmin edilmektedir.[9] Hayatta kalan on binlerce kişi Avrupa'ya dağıldı ve Sakız diasporasının bir parçası oldu. Başka kaynaklarda öldürülen veya açlıktan ölen Sakızlıların sayısı 20.000 olarak verilmektedir.[10][11][12] Katliam sırasında köleleştirilen genç Yunanlar zengin Osmanlı aileleri tarafından evlat edinildi ve İslam'a geçirildi. Yorgo Stravelakis (sonraki adıyla Mustafa Haznedar) ve İbrahim Edhem Paşa gibi bazıları Osmanlı İmparatorluğu'nda tanınır hâle geldi.[13]

Olayların duyulması Avrupa'da kızgınlığa neden oldu[14] ve Fransız ressam Eugène Delacroix, Sakız Adası Katliamı adlı bir tablo yaptı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ Dadrian, Vahakn N. (1999). Warrant for Genocide: Key Elements of Turko-Armenian Conflict. New Brunswick: Transaction Publishers. s. 153. ISBN 1-56000-389-8. 
  2. ^ a b c St. Clair, William (1972). That Greece Might Still Be Free, The Philhellenes in the War of Independence. Londra: Oxford University Press. s. 79. ISBN 0-19-215194-0. 
  3. ^ Simon, Reeva S.; Mattar, Philip; Bulliet, Richard W. (1996). Encyclopedia of the Modern Middle East. Macmillan Reference USA. s. 1018. ISBN 0-02-897062-4. 
  4. ^ Morsy, Magali (1984). North Africa, 1800-1900: A Survey from the Nile Valley to the Atlantic. Longman. s. 185. ISBN 0-582-78377-1. 
  5. ^ Shupp, Paul F. (1933). "Review: Argenti, Philip P. The Massacre of Chios". Journal of Modern History. 5 (3). s. 414. doi:10.1086/236057. JSTOR 1875872. 
  6. ^ "Revolution - The massacre of the island of Chios". chioshistory.gr. 2 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  7. ^ "Christopher A. Long - The Massacres of Chios 1822 (2)". christopherlong.co.uk. 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  8. ^ "The Chios Massacre of 1822". Queens Gazette. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  9. ^ "Η Ιστορία της Χίου και τα Μεσαιωνικά Χωριά της". chioshistory.gr. 2 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  10. ^ "Massacre at Chios". 13 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  11. ^ Christopher Long (1998-1999): The Massacres of Chios, Events & Massacres of 1822 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  12. ^ The Open University: Massacres of Chios - Challenging the Establishment
  13. ^ Littell, Eliakim (Ekim 1888). The Living Age. 179. The Living Age Co. s. 614. OCLC 10173561. 
  14. ^ Klose, Fabian (2016). The Emergence of Humanitarian Intervention: Ideas and Practice... Clays. s. 175. ISBN 9781107075511. 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017. 
Genel


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Girit Türkleri</span>

Girit Türkleri, Girit adasının Müslüman sakinleriydi. Osmanlı öncesi ada halkından İslamiyet'e geçenlerin bir kısmı 19. yüzyıl başında Yunan milliyetçiliği akımlarının etkisinde kalarak Hristiyanlığa geri dönmüş (irtidad), Girit Türkleri toplumunun dışına çıkmışlar, Müslüman kalanlar ise Türk kimliğini benimseyerek kendilerine Türk demişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adası</span> Yunanistana bağlı ada

Sakız Adası, Yunanistan'ın Ege Denizi'nde yer alan bir adasıdır. Ülkenin Kuzey Ege bölgesine bağlı olan ada, Türkiye'den Sakız Boğazı ile ayrılır. Sakız ağaçları ve bu ağaçlardan elde edilen damla sakızı ile ünlüdür. Turistik yerleri arasında Orta Çağ köyleri ve 11. yüzyıldan kalma Nea Moni Manastırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konstandinos Kanaris</span> Yunan siyasetçi

Konstantinos Kanaris Yunan amiral ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Yunan İsyanı</span> Yunanların, 1821-1829 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı isyan olayı

Rum İsyanı/Yunan İsyanı,, Yunan Bağımsızlık Savaşı, Yunan İhtilali veya Yunan Devrimi, Yunanların Osmanlı egemenliği ve isyan bölgelerindeki Müslüman halka karşı başlattığı, 1821-1829 yılları arası süren ve Yunanistan'ın Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlanan bağımsızlık savaşı, devrim ve etnik temizliktir. 1832 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile Yunanistan'ın bağımsız bir ülke olarak tanınmasıyla sonuçlanmış bağımsızlık sürecidir.

<span class="mw-page-title-main">Nasuhzade Ali Paşa</span> Osmanlı amirali

Nasuhzade Ali Paşa, Osmanlı kaptan-ı deryası. 1821-1822 yılları arasında görev yapmış ve göreve II. Mahmud tarafından getirilmiştir.

<i>Scène des massacres de Scio</i>

Scène des massacres de Scio, Fransız ressam Eugène Delacroix'in 1824'te tamamladığı tablo. Eser, şu anda Paris'teki Louvre Müzesi'nde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Müslüman-Türk katliamları</span>

Müslüman-Türk katliamları, Türk Kırımı ya da Türk Soykırımı Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılma döneminde Navarin Katliamı ile başlayan ve 1922 Manisa yangınıyla son bulan Balkan, Ortodoks Devletler ve Fransa tarafından Türkler, Türk Yahudileri ve Osmanlılara yönelik gerçekleşen katliamlar, zorunlu göçler, etnik temizlik. Olaylardan etkilenenlerin ana dili Türkçedir.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye Katliamları</span> 1890ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğunda Ermenileri hedef alan katliamlar

Hamidiye Katliamları veya bazı Türkçe olmayan kaynaklarda geçen adlarıyla 1894-1896 Ermeni katliamları ve Büyük Katliamlar, 1890'ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti tarafından ülkede yaşayan Ermenilere yapıldığı iddia olunan katliamlardır. Katliamlar sonucu ölenlerin sayısı 80.000 ile 300.000 arasında gösterilmekte, dönemin gazete haberlerine göre 50.000 çocuğun ise yetim kaldığı belirtilmektedir. Kırım, The New York Times 'ın Eylül 1895 tarihli makalesindeki başlıkta Ermeni Holokost olarak geçiyordu. Buna karşın Osmanlı kaynakları ise aksi iddia olarak böyle bir sayıda Ermeninin öldürülmediği Müslümanların katledildiği Ermeni Çetelere karşı operasyon yapılıp bu çetelerin ve isyanların bastırıldığı iddiasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adası'nın Fethi</span>

Sakız Adası'nın Fethi, Kaptanıderya Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 1566 yılında Sakız Adası'nı ele geçirerek Osmanlı topraklarına ilhak etmesiyle sonuçlanan deniz harekâtı.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında katliamlar</span>

Hem Osmanlı İmparatorluğu güçleri hem de Yunan devrimcileri tarafından işlenen Yunan Kurtuluş Savaşı sırasında birçok katliam vardı. Savaş, çatışmanın her iki tarafındaki sivil yaşamına ve savaş esirlerine yönelik saygı eksikliği ile nitelendirildi. Özellikle İyonya, Girit, İstanbul, Makedonya ve Ege adalarında Yunanlara yönelik katliamlar gerçekleşirken, Osmanlılar ile özdeşleşen Türk, Arnavut, Osmanlı yanlısı Yunanlar ve Yahudi nüfusu, özellikle Yunan kuvvetlerinin baskın olduğu katliamlara maruz kalmıştı. Ege, Girit, Orta ve Güney Yunanistan'da yerleşmiş Yunan toplulukları öldürülmüş ve Mora Yarımadası'ndaki Türk, Arnavut, Yunanlar ve küçük Yahudi cemaatleri de aynı şeyleri yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ağustos Katliamı</span>

Ağustos Katliamı veya Ağustos'un Yok Edilmesi, 13 Nisan 1822'de Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında yaşanmış katliam.

<span class="mw-page-title-main">Sakız (şehir)</span> Yunanistanın Kuzey Ege bölgesi, Sakız ilçesi, merkez belediyesine bağlı kent

Sakız, Yunanistan'ın Kuzey Ege bölgesindeki Sakız Adası'nın ana şehridir. 2011'de Yunanistan'da yapılan bölgesel idareler reformundan beri Sakız Belediyesi'nin bir parçası ve idari birimidir. Belediye, 22.823 km2'lik bir alan kaplar. İzmir'in Çeşme ilçesinin tam karşısında yer alan Sakız'ın nüfusu 26,850 (2011) olup üzerinde bulunduğu adanın da hem başkenti hem de ana limanıdır. Sakız şehri, Sakız adasındaki 8 belediyeden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Sancağı</span>

Sakız Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun sancaklarından biriydi. Sancağın Türkçe adı, Sakız, adanın en belirgin ürünü olan damla sakızından gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Baskını</span>

Sakız Baskını, Osmanlı Devleti'nin İtalyan devletçikleriyle Akdeniz'deki mücadelesinde evre. Toskana Büyük Dükalığı'na ait bir filonun 1599 yılında Osmanlı egemenliğindeki Sakız Adasını baskınla ele geçirme girişimi adadaki Osmanlı birliklerince püskürtüldü.

<span class="mw-page-title-main">II. Mesalongi Kuşatması</span>

İkinci Mesalongi Kuşatması, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın üçüncü yılında (1823) gerçekleşen, Osmanlı kuvvetlerinin stratejik öneme sahip liman kenti Missolonghi'yi ele geçirmeye yönelik ikinci girişimidir. Ancak ikinci kuşatma genellikle göz ardı edilir ve adı genellikle üçüncü kuşatma ile anılır.

I. Mesalongi Kuşatması Osmanlı İmparatorluğu askerleri tarafından büyük öneme sahip bir liman şehri olan Mesalongi şehrinin kuşatılması olayıdır. Yunan İsyanı'nın başlarında gerçekleşmiştir.

Semadirek Katliamı Semadirek adasının Yunan nüfusunun toplu katliamı ve köleleştirilmesi olayıdır. Yunan İsyanı'nın patlak vermesinin ardından, Semadirekliler de yerel Osmanlı yöneticilerine karşı ayaklandılar. 1 Eylül 1821'de adaya bir Osmanlı cezalandırma seferi geldi. Semadirek isyancılarının direnişini bastırdıktan sonra, Osmanlılar adanın nüfusunu sistematik olarak öldürdü veya köleleştirdi.

Georgios Glarakis (1789-1855) Yunan bilgin, doktor, filozof ve politikacıydı, üç ulusal mecliste de seçilmiş temsilci olarak bulundu, bakanlık ve yeni kurulan Yunan devletinin birçok pozisyonunda devlet görevlisi olarak bulundu.

<span class="mw-page-title-main">1881 Sakız Adası depremi</span> Sakız Adasında meydana gelen deprem

1881 Sakız Adası depremi, 3 Nisan 1881 tarihinde Sakız'da meydana gelen 6,5 Mw büyüklüğündeki bir depremdir. Deprem, Sakız Adası başta olmak üzere Çeşme ve Alaçatı'yı etkiledi ve 7.866 can kaybına neden oldu. Deprem, 19. yüzyılda Sakız Adası'nı etkileyen en büyük üç olaydan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sakız Bizans Müzesi</span> Yunanistanda cami

Sakız Bizans Müzesi veya Mecidiye Camii, Yunanistan'ın Sakız Adası'nda bulunan eski bir cami ve tarih müzesidir.